Sytuacja rybacka na Morzu Bałtyckim 

Jakie są możliwości połowowe? Dlaczego Komisja proponuje uprawnienia do połowów na Morzu Bałtyckim?

Komisja Europejska co roku proponuje uprawnienia do połowów dla wszystkich basenów morskich UE, w tym Morza Bałtyckiego. Uprawnienia do połowów, zwane także całkowitymi dopuszczalnymi połowami (TAC), to limity połowowe dla większości gatunków ryb, oparte na opiniach naukowych.

Po uzgodnieniu przez Radę Unii Europejskiej TAC dzielone są na kwoty krajowe, które określają, ile ryb może złowić każdy kraj UE w danym roku. Kwoty mogą być wymieniane między krajami UE.

Jaka jest sytuacja Morza Bałtyckiego i w jaki sposób Wieloletni Plan Bałtyku przyczynia się do zarządzania rybołówstwem na Morzu Bałtyckim?

Morze Bałtyckie jest kruche, szczególnie ze względu na jego płytkość, ograniczone połączenie z oceanem i powolną cyrkulację wody. Bałtycki plan wieloletni uwzględnia kwestię zarządzania stadami i śmiertelności połowowej w łowiskach. Stanowi właściwy instrument zarządzania wpływem rybołówstwa na stada. Jednakże pilnie potrzebne są działania mające na celu zaradzenie szerszej sytuacji ekologicznej.

Obecna sytuacja jest trudna dla rybaków i kobiet, ponieważ dawniej ważne stada handlowe (dorsz zachodni i wschodni, śledź zachodni, środkowy i botnicki oraz łosoś w południowym Morzu Bałtyckim i rzekach) również znajdują się pod dodatkową presją, zwłaszcza w wyniku utraty siedlisk w wyniku degradacja środowiska zarówno w wodach śródlądowych, jak i w samym Morzu Bałtyckim. Państwa członkowskie będą musiały zapewnić wdrożenie prawodawstwa UE w zakresie ochrony środowiska w celu poprawy stanu Morza Bałtyckiego. Aby można było zaobserwować poprawę w zakresie odbudowy stad ryb, konieczne jest lepsze egzekwowanie tych środków.

Zaniepokojona sytuacją Morza Bałtyckiego Komisja Europejska organizuje w dniu 29 września 2023 r. drugą edycję konferencji „Nasz Bałtyk” w Połądze na Litwie. W tym wydarzeniu na wysokim szczeblu spotkają się ministrowie z ośmiu krajów UE położonych nad Morzem Bałtyckim (Dania, Niemcy, Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Finlandia i Szwecja). Virginijus Sinkevičius, komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa, oraz ministrowie przyjrzą się temu, co udało się osiągnąć od pierwszej   konferencji „Nasza Bałtyk” w 2020 r. i tym, co jeszcze pozostaje do zrobienia.

Dorsz wschodniobałtycki

Dlaczego Komisja nie proponuje TAC dla dorsza we wschodniej części Morza Bałtyckiego na rok 2024?

Naukowcy szacują, że pomimo działań podjętych w ostatnich latach, stan stada nie uległ poprawie. W związku z tym zalecają dalsze wstrzymanie wszystkich połowów dorsza we wschodniej części Morza Bałtyckiego do 2024 r. W związku z tym Komisja proponuje przedłużenie obecnych środków do 2024 r., z wyjątkiem odstępstwa dla niektórych połowów śledzia od zamknięcia tarła dorsza, ponieważ Komisja proponuje zamknięcie te połowy śledzia.

Jeżeli chodzi o TAC dla nieuniknionych przyłowów, Komisja zwróciła się do Międzynarodowej Rady Badań Morza (ICES) o aktualizację jej informacji od 2020 r. Komisja zaktualizuje swój wniosek w świetle nowych informacji ICES.

W 2019 r. naukowcy odkryli, że stado dorsza we wschodniej części Morza Bałtyckiego było w gorszym stanie, niż wcześniej oczekiwano, i konieczne było podjęcie środków nadzwyczajnych, ponieważ od kilku lat stado to znajdowało się poniżej bezpiecznych granic biologicznych. Komisja wezwała zatem państwa członkowskie do podjęcia działań i zakazała połowów dorsza w najbardziej dotkniętych obszarach przez resztę roku.

W 2020 r. w oparciu o opinię naukową Komisja zaproponowała, a Rada wyraziła zgodę, ustalenie znacznie niższego TAC, który można stosować wyłącznie w przypadku przyłowów dorsza. W 2021 r., ponownie w oparciu o opinię naukową, zmniejszono TAC w przypadku nieuniknionych przyłowów. W latach 2022 i 2023 środki pozostały niezmienione.

Dlaczego utrzymuje się zamknięcie tarła dorsza we wschodnim Bałtyku?

Nauka jasno stwierdza, że takie zamknięcia mogą przynieść korzyści dla stada, których nie można osiągnąć samym TAC. Jako przykład dodatkowych korzyści naukowcy podają fakt, że zamknięcie może umożliwić dorszowi niezakłócony tarło, co może prowadzić do produkcji większej liczby młodych dorszy. Stan dorsza we wschodnim Bałtyku jest bardzo zły, poniżej poziomu dopuszczalnego. Plan Wieloletni dla Morza Bałtyckiego umożliwia podjęcie wyjątkowych środków w celu jak najszybszego zaradzenia sytuacjom krytycznym.

W tym kontekście należy utrzymać zamknięcie przez cały szczytowy okres tarła we wszystkich potencjalnych obszarach tarła oraz na głównym obszarze, z którego dorsz migruje na tarła. Jednocześnie zabroniona jest jakakolwiek zakłócająca działalność rybacka.

Dlaczego utrzymuje się zakaz połowów rekreacyjnych dorsza we wschodnim Bałtyku?

Ponieważ dorsz we wschodnim Bałtyku jest w wyjątkowo złym stanie, naukowcy zalecili zaprzestanie wszelkich połowów, w tym rekreacyjnych. Jest to również spójne z Planem Wieloletnim dla Morza Bałtyckiego, który stanowi, że w przypadku gdy wielkość stada spadnie poniżej bezpiecznych granic biologicznych, należy podjąć dalsze działania w celu możliwie najszybszego zaradzenia sytuacji. Proponujemy zatem kontynuację tego zakazu, obowiązującego już od 2020 roku.

Czy środki wprowadzane od 2019 r. przynoszą oczekiwane rezultaty i jaka jest strategia Komisji na przyszłość?

Chociaż wydaje się, że jak dotąd stado nie zareagowało jeszcze na różne środki, w obecnym kontekście należy wziąć pod uwagę dwa istotne aspekty. Po pierwsze, środki ochronne potrzebują czasu, aby przynieść efekty, zwłaszcza gdy stado jest w tak złym stanie jak stado dorsza we wschodnim Bałtyku. Po drugie, istnieją szersze czynniki związane z ekosystemem, takie jak rosnąca temperatura wody, zanieczyszczenie, choroby i niedobór tlenu, które wpływają na stado dorsza, ograniczając jego zdolność do regeneracji.

We wrześniu 2020 r. Komisja zorganizowała konferencję wysokiego szczebla, podczas której ministrowie odpowiedzialni za środowisko i rybołówstwo z państw członkowskich z całego regionu Morza Bałtyckiego podpisali wspólną deklarację o podjęciu szeregu środków w celu rozwiązania problemów ekosystemowych Morza  Bałtyckiego  . W dniu 29 września 2023 r. w Połądze na Litwie odbędzie się kolejna konferencja, której celem będzie podsumowanie poczynionych postępów i rozwiązanie dodatkowych kwestii. Wreszcie Komisja zwróciła się do państw członkowskich o pracę nad innymi środkami, takimi jak rozwój narzędzi do połowów płastug, które mogłyby znacznie zmniejszyć przyłowy dorsza.

Dorsz zachodniobałtycki

Dlaczego Komisja nie proponuje TAC dla dorsza w zachodnim Bałtyku na rok 2024?

Opinia ICES sugeruje zmniejszenie uprawnień do połowów dorsza w zachodniej części Morza Bałtyckiego o 97%, do 24 ton. Komisja proponuje zatem utrzymanie istniejących środków na rok 2024, z wyjątkiem odstępstwa dla niektórych połowów śledzia od zamknięcia tarła dorsza, ponieważ Komisja proponuje zamknięcie tych połowów śledzia. Ponadto Komisja proponuje zamknięcie połowów rekreacyjnych.

Jeżeli chodzi o poziom TAC dla nieuniknionych przyłowów, Komisja zwróciła się do ICES o dodatkowe informacje, zwłaszcza dotyczące połowów płastug. Komisja ostatecznie zaktualizuje swój wniosek.

Dlaczego Komisja proponuje zamknięcie rekreacyjnych połowów dorsza w zachodnim Bałtyku?

W 2022 r. połowy rekreacyjne zostały ograniczone do jednego worka dorsza na wędkarza dziennie. ICES szacuje, że połowy rekreacyjne w 2022 r. wyniosły 288 ton, co stanowi około 70% całkowitych połowów komercyjnych i rekreacyjnych. Zalecenie ICES przewiduje całkowitą wielkość 24 ton w 2024 r. Z tego powodu nie jest możliwe prowadzenie rekreacyjnych połowów dorsza w zachodnim Bałtyku.

Zachodni śledź

Dlaczego Komisja proponuje zamknięcie docelowych połowów śledzia na Zachodzie?

Podobnie jak w ciągu poprzednich pięciu lat ICES zaleca zaprzestanie wszelkich połowów, aby umożliwić odbudowę bardzo uszczuplonych zasobów śledzia w zachodniej części kraju. W takich sytuacjach Wieloletni plan Bałtyku wskazuje, że należy podjąć środki w celu zapewnienia szybkiego powrotu stada do zrównoważonego poziomu. Ponadto poziom TAC musi zapewniać, że biomasa nie spadnie poniżej poziomów minimalnych.

Komisja proponuje zatem zamknięcie wszystkich docelowych łowisk, w tym rybołówstwa przybrzeżnego na małą skalę. Jeżeli chodzi o poziom TAC dla nieuniknionych przyłowów, Komisja zwróciła się do ICES o dodatkowe informacje. Komisja zaktualizuje swój wniosek po uwzględnieniu najnowszych danych naukowych.

W jaki sposób Komisja zamierza pomóc w odbudowie śledzia w zachodnim Bałtyku?

ICES już od kilku lat zaleca zaprzestanie połowów śledzia na Zachodzie. Dlatego w ciągu ostatnich kilku lat UE drastycznie zmniejszyła kwoty połowowe na Morzu Bałtyckim. Trudność polega jednak na tym, że śledź zachodni występuje nie tylko w Morzu Bałtyckim – migruje także do cieśniny Skagerrak i wschodniej części Morza Północnego. Obecnie większość połowów faktycznie pochodzi z tych obszarów.

ICES szacuje, że w 2024 r. jedynie 10% ryb zostanie złowionych w Morzu Bałtyckim, a 90% w cieśninie Skagerrak i Morzu Północnym. Oznacza to, że połowy w cieśninie Skagerrak i na Morzu Północnym muszą również znacznie się zmniejszyć, aby stado mogło się odbudować. Jednakże rybołówstwem na tych obszarach zarządza się wspólnie z Norwegią i Wielką Brytanią. W związku z tym Komisja omówi z Norwegią i Wielką Brytanią potrzebę utrzymania presji połowowej w cieśninie Skagerrak na niskim poziomie, a tym samym uniknięcia negatywnego wpływu na śledzia w zachodnim Bałtyku.

Dlaczego Komisja nie proponuje zamknięcia docelowych połowów śledzia w Botnii i środkowym Bałtyku?

Biomasa stada śledzia botnickiego spadła poniżej zdrowego poziomu, prawdopodobnie z powodu niskiego poziomu rekrutacji w ostatnich latach oraz mniejszego rozmiaru starszych śledzi. W przypadku śledzia środkowobałtyckiego naukowcy przeprowadzili w tym roku dogłębną ocenę, aby dowiedzieć się więcej o wszystkich czynnikach wpływających na to stado. W rezultacie szacuje się, że od początku lat 90. XX w. liczebność stada utrzymywała się na poziomie około lub poniżej bezpiecznych granic biologicznych.

W przypadku obu stad ICES szacuje, że biomasa nie powróci powyżej zdrowego poziomu przed 2025 r. oraz że istnieje ryzyko, że oba stada odpowiednio spadną lub pozostaną poniżej bezpiecznych granic biologicznych z prawdopodobieństwem większym niż 5%. Komisja proponuje zatem zamknięcie docelowych łowisk. Jeżeli chodzi o poziom TAC dla nieuniknionych przyłowów, Komisja zwróciła się do ICES o dodatkowe informacje. Komisja ostatecznie zaktualizuje swój wniosek.

Dlaczego Komisja proponuje zmniejszenie TAC dla śledzia w Rydze o 20%?

Część śledzia ze środkowego Bałtyku migruje do Zatoki Ryskiej i ICES sugeruje dodanie tego śledzia do TAC śledzia ryskiego. Chociaż zawsze tak robiono w przeszłości, w tym roku Komisja proponuje, aby ich nie dodawać, ponieważ byłoby to niezgodne z jej propozycją dotyczącą zamknięcia docelowych połowów śledzia w środkowym Bałtyku.

W rezultacie zalecenia ICES dotyczące połowów śledzia ryskiego wynoszą -23%. Ponieważ stado to jest zdrowe, Komisja proponuje wykorzystać elastyczność, jaką zapewnia wieloletni plan Bałtyku, aby ograniczyć spadek do -20%.

Dlaczego Komisja nie proponuje TAC dla gładzicy i szprota?

Gładzicę i szprota poławia się w ramach połowów mieszanych wraz z innymi gatunkami, które Komisja proponuje zamknąć – gładzicą z dorszem i szprotem ze śledziem, głównie śledziem środkowobałtyckim. Przyłowy dorsza i śledzia powinny być utrzymywane na jak najniższym poziomie. Komisja zwróciła się zatem do ICES o dodatkowe informacje na temat nieuniknionych przyłowów. Komisja ostatecznie zaktualizuje swój wniosek.

Dlaczego Komisja proponuje zmniejszenie połowów łososia w basenie głównym?

Różne populacje łososia w basenie głównym od długiego czasu znajdują się w różnych warunkach. Niektóre populacje były zdrowe, ale inne były słabe. W 2020 r. ICES poinformowała, że utrzymanie istniejących połowów stad mieszanych w całym basenie głównym pogorszyłoby możliwość osiągnięcia zdrowych poziomów w przypadku wszystkich populacji łososia. W 2021 r. ICES zaleciła zamknięcie wszystkich komercyjnych i rekreacyjnych połowów łososia w głównym basenie. Uznała jednak, że nadal możliwe będzie utrzymanie ukierunkowanych połowów łososia w okresie letnim w wodach przybrzeżnych Zatoki Botnickiej i Morza Alandzkiego. Rada postanowiła zastosować to podejście. W tym roku ICES uważa, że ukierunkowane połowy można kontynuować jedynie w Zatoce Botnickiej i że połowy należy zmniejszyć. Komisja proponuje zastosować się do zalecenia ICES.