Rzepak ozimy jest jednym z popularniejszych gatunków roślin wysiewanych na polach przez polskich rolników. Jest to głównie spowodowane pozytywnym wpływem na płodozmian (przerwanie dominującego płodozmianu zbożowego) oraz utrzymującą się na przestrzeni lat wysoką opłacalnością uprawy. Jednym z ważniejszych elementów determinujących osiągnięcie wysokiego plonu, a za tym wysokiej opłacalności jest wybór odmiany rzepaku ozimego. Ma ona wpływ na rozwój rzepaku przez cały sezon wegetacyjny.
Nie odpowiednie dobranie odmiany np. do stanowiska może w znacznym stopniu ograniczyć plon. Na co więc zwrócić uwagę podejmując wybór nasion rzepaku ozimego do siewu?
Odmiana populacyjna, a odmiana mieszańcowa
Pierwszym aspektem, na który trzeba zwrócić uwagę — jest wybór sposobu genetyki danej odmiany. Do wyboru mamy nasiona rzepaku populacyjnego lub rzepaku mieszańcowego. Odmiany populacyjne charakteryzują się mniejszym potencjałem plonotwórczym od odmian mieszańcowych. Są za to dużo bardziej stabilne w plonowaniu, szczególnie na trudnych stanowiskach. Charakteryzują się dobrą odpornością na choroby oraz nie wymagają intensywnej agrotechniki i ochrony. Nasiona odmian populacyjnych są prawie o połowę tańsze od mieszańców. Wynika to głównie z procesu wytwarzania odmian, który w przypadku rzepaku mieszańcowego jest dużo bardziej skomplikowany i czasochłonny. Odmiany mieszańcowe (hybrydowe) posiadają wysoki potencjał plonotwórczy. Jest to spowodowane skrzyżowaniem dwóch linii wsobnych (rodziców) na etapie tworzenia pokolenia F1. Nasiona z pokolenia F1 są w stanie wydać dużo wyższy plon od linii matecznych. Odmiany te posiadają wiele genów, które odpowiadają za odporność przed chorobami grzybowymi. Ich uprawa ze względu na wyższy potencjał plonowania wymaga jednak bardziej zaawansowanej agrotechniki oraz ochrony przed chorobami, oraz insektami.
Cechy odmianowe rzepaku, na które warto zwrócić uwagę
Mrozoodporność
Rzepak posiada wiele cech, które wpływają na jego wegetację i cechy użytkowe. Jedną z ważniejszych cech jest mrozoodporność. Rzepak przez swoją specyfikę jest rośliną, która w połowie swojej wegetacji musi zatrzymać swój wzrost i mierzyć się z zimowymi warunkami. Mroźnie i wietrzne zimy wielokrotnie powodowały znaczne wypadnięcia obsady lub likwidację całych plantacji rzepaku. Szczególną uwagę na tą cechę odmianową należy zwracać na terenach wschodniej Polski gdzie temperatury powietrza zimą często potrafią spadać poniżej -20 °C .
Tempo wzrostu jesiennego i wiosennego
Cechą, która również ułatwia przezimowanie jest powolny wzrost początkowy jesienią. Rośliny nie powinny być wybujałe. Stożek wzrostu powinien być wciśnięty w ziemię. Natomiast w przypadku opóźnionych siewów lub trudnych warunków występujących jesienią, które uniemożliwiają swobodny wzrost rzepaku należy wysiewać rośliny o szybszym tempie wzrostu, żeby rzepak wytworzył co najmniej 9 – 10 rozgałęzień.
Wiosną wczesne ruszenie wegetacji pozwala lepiej wykorzystać zgromadzoną przez zimę wodę oraz wykorzystać podany azot. Natomiast minusem wczesnego wzrostu wiosną są częste przymrozki, które osłabiają wcześnie rozhartowane rośliny.
Odporność na choroby
W ostatnich latach hodowcy starają się wypuszczać na rynek odmiany posiadające coraz więcej genów odporności. Ułatwia to rolnikom w znacznym stopniu walczyć z groźnymi chorobami, które w sprzyjających warunkach potrafią zabrać znaczną część plonu. Do tych chorób należą: sucha zgnilizna kapustnych, wirus żółtaczki rzepy, czerń krzyżowych oraz kiła kapustnych. Odmiany posiadające gen odporności nie są w 100% odporne, lecz walka z tymi chorobami jest dużo prostsza niż w przypadku odmian nieposiadających tych genów.
Odporność na osypywanie nasion.
Osypywanie nasion jest jednym z poważniejszych problemów w uprawie rzepaku. Jest to roślina, która wytwarza ogromną masę nadziemną i jej dojrzewanie trwa przez kilka tygodni, dlatego dość ważne jest, aby łuszczyny rzepaku posiadały jak największą trwałość i odporność np. na uszkodzenia mechaniczne spowodowane przez opady deszczu i rzepak mógł w jak największym stopniu dojrzeć przed zbiorem. Odmiany dość podatne na osypywanie są w stanie stracić nawet kilkadziesiąt procent plonu poprzez nawalne deszcze lub otwieranie łuszczyn przez działanie słońca występujące przed zbiorem.
Wymagania stanowiskowe
Rzepak ozimy jest wysiewany od ziem dobrych z wysokim potencjałem do gleb słabszych, gdzie plon jest mocno zależny od warunków glebowych oraz panującej pogody. Dobierając odmianę do stanowiska trzeba wziąć pod uwagę klasę bonitacyjną ziemi, zasobność w składniki pokarmowe, oraz odczyn gleby. W przypadku gleb słabszych oraz zakwaszonych należy wybrać odmianę, która poprzez swoją specyfikę pozwoli na swobodny rozwój w takich warunkach. Na takie trudne stanowiska polecane są zazwyczaj odmiany populacyjne. W przypadku stanowisk mokrych, zlewnych i zimnych należy brać pod uwagę odmiany, które charakteryzują się dużym wigorem początkowym, który pozwala na szybszy start. Na stanowiskach zasobnych powinno się wysiewać odmiany z wysokim potencjałem plonowania, aby osiągnąć jak najwyższy plon nasion.
Wykorzystanie azotu
W ostatnich latach, gdy ceny nawozów mocno wzrosły oraz zaczęto zwracać szczególną uwagę na wykorzystywanie składników pokarmowych rozpoczęły się prace nad stworzeniem odmian rzepaku ozimego, które przez swoją specyfikę będą lepiej wykorzystywać azot, czyli pierwiastek odpowiadający w największym stopniu za plon. Stworzono odmiany, które poprzez cechy genetyczne potrafią wykorzystać więcej azotu podanego przez rolnika w nawozach oraz azotu znajdującego się w glebie. Warto interesować się takimi odmianami, szczególnie w latach, gdy ceny nawozów są wysokie.
Gdzie znaleźć informacje, które pomogą wybrać konkretną odmianę
W poszukiwaniu odmiany na swoje pola warto zasięgnąć do rejestru COBORU, gdzie można znaleźć wyniki plonowania danej odmiany w poszczególnych miejscach na terenie kraju. Przedstawione są tam również najważniejsze cechy odmianowe, według których dana odmiana została oceniona. Zebranie większości odmian w jednym miejscu pozwala na dokładniejsze dobranie odmiany rzepaku ozimego wysiewanego na polach w swoim gospodarstwie.
oprac. e-mk,ppr.pl
.png)
Zaloguj przez Facebook
