Większe zbiory owoców w 2014 r.?

Zbiory owoców według szacunku GUS z września, były w 2014 r. o 0,9 proc. większe niż w roku poprzednim i osiągnęły rekordowy poziom 4166 tys. ton. Zbiory jabłek wzrosły o 2,8 proc. do 3171 tys. ton - wynika z raportu IERiGŻ.
Produkcja śliwek zwiększyła się o 6,4 proc. do 109 tys. ton, a łączna produkcja brzoskwiń i moreli (według szacunków IERiGŻ-PIB) była większa o 17,2 proc. i wyniosła 17 tys. ton. Nieznacznie większe były też zbiory czereśni. Zmniejszyła się natomiast o 5,4 proc. do 178 tys. ton produkcja wiśni i o 25,9 proc. produkcja orzechów włoskich. Spadek produkcji orzechów włoskich był wynikiem likwidacji dopłat do sadów ekologicznych. Nie zmieniły się zbiory orzechów laskowych, a nieznacznie niższe były zbiory gruszek. Łączna produkcja owoców z drzew i orzechów wzrosła o 2,3 proc. do 3609 tys. ton - wynika z raportu IERiGŻ.

Produkcja owoców jagodowych obniżyła się o 7,6% do 557 tys. ton. Decydujący był spadek zbiorów porzeczek - głównie porzeczek czarnych. Zmniejszyła się też produkcja aronii i agrestu. Większe były natomiast o 2,2% zbiory truskawek i o 2,5% zbiory malin. Powierzchnia uprawy malin w Polsce zwiększa się systematycznie w ostatnich latach w wyniku rosnącego zapotrzebowania na przetwory z tych owoców na rynkach zagranicznych (głównie na mrożonki wytwarzane z odmian jesiennych).

O wzroście zbiorów większości owoców w 2014 r. zadecydowały bardzo sprzyjające warunki pogodowe w całym okresie wegetacji. W czasie bardzo krótkiej i ciepłej ´zimy 2013/2014 nie odnotowano uszkodzeń i strat mrozowych w sadach i na plantacjach. W okresie kwitnienia i zawiązywania owoców dobre były warunki pogodowe. Przymrozki wiosenne spowodowały umiarkowane szkody na plantacjach truskawek odmian wczesnych. Znaczące szkody odnotowano na plantacjach porzeczek czarnych i niewielkie w niektórych sadach założonych na niekorzystnych stanowiskach. Dotyczyło to głównie czereśni, wiśni, brzoskwiń i moreli. Przymrozki w drugiej dekadzie kwietnia i na początku maja nie spowodowały istotnych strat w głównych rejonach sadowniczych kraju. Obfite opady deszczu w drugiej połowie maja wpłynęły na podtopienia niektórych sadów i plantacji, ale jednocześnie zapewniły odpowiednie warunki wilgotnościowe w okresie czerwcowego opadu zawiązków. Upalne lato i dostateczna ilość opadów sprzyjały doskonałemu wyrastaniu, wybarwieniu i dojrzewaniu owoców.

Ceny większości owoców po tegorocznych zbiorach były niższe niż po zbiorach 2013 r. Ceny skupu truskawek odszypułkowanych, do mrożenia obniżyły się o 17% do 2,50 zł/kg. Ceny truskawek z szypułką, przeznaczonych do produkcji koncentratu spadły o 20%, do 1,40 zł/kg. Produkcja truskawek do przetwórstwa była nieopłacalna, ale dopłaty do owoców miękkich, podobnie jak w 2013 r., znacznie poprawiły sytuację dochodową producentów. Ceny truskawek deserowych, produkowanych w gruncie spadły o 20% do 3,20 zł/kg, a uprawianych pod osłonami o 3% do 6,80 zł/kg. Zmniejszenie cen truskawek, głównie do przetwórstwa, było reakcją rynku na rekordowo wysokie ceny truskawek do przetwórstwa w latach 2011-2012. Bardzo wysokie ceny truskawek odszypułkowanych przekraczające poziom 1 euro/kg spowodowały spadek eksportu i dekoniunkturę dla drogich przetworów z polskich owoców.

Ceny skupu porzeczek czarnych, mimo mniejszych zbiorów, spadły o 59% do 0,60 zł/kg. Produkcja porzeczek czarnych była głęboko nieopłacalna, a ceny pokrywały nie więcej niż 30% kosztów produkcji i nie zapewniły środków finansowych na odtworzenie produkcji. Tak niski poziom cen skupu notowany był w ostatnich piętnastu latach po zbiorach z lat 2004-2006. Ceny skupu porzeczek czerwonych obniżyły się o 7%, do 1,45 zł/kg.

Ceny skupu wiśni do mrożenia spadły o 43% do 1,35 zł/kg, a wiśni do tłoczenia o 42% do 1,05 zł/kg. Produkcja wiśni, podobnie jak porzeczek czarnych, była w 2014 r. głęboko nieopłacalna. Ceny skupu pokrywały ok. 60% kosztów produkcji .Ceny śliwek do przetwórstwa spadły o 26% do 0,70 zł/kg, a śliwek deserowych o 30% do 1,40 zł/kg. Ceny aronii, kierowanej wyłącznie do przetwórstwa spadły o 13% do 1,30 zł/kg. Wyższe po tegorocznych zbiorach były natomiast ceny skupu malin (o 10%), agrestu (o 8%) oraz czereśni deserowych (o 13%). Skup malin letnich rozpoczęto pod koniec czerwca cenami na poziomie 5,50 zł/kg. W sierpniu, w okresie dużej podaży malin jesiennych, ceny malin obniżyły się do 3,75-4,00 zł/kg. We wrześniu za maliny jesienne płacono powyżej 5 zł/kg.

Ceny jabłek przemysłowych od początku sezonu 2014/2015 były bardzo niskie, na poziomie 0,15 zł/kg. Stanowiło to od 25 do 33% cen jabłek przemysłowych z lat 2010-2013. Podstawową przyczyną niskich cen jabłek przemysłowych jest ich bardzo duża podaż, niskie ceny koncentratu jabłkowego na międzynarodowym rynku oraz załamanie się cen jabłek w Polsce po wprowadzeniu embarga przez Rosję na przywóz z krajów Unii Europejskiej owoców i warzyw świeżych. Zakaz eksportu z Polski do Rosji, naszego podstawowego odbiorcy jabłek deserowych, został wprowadzony w krytycznym dla naszego sadownictwa okresie. Sadownicy do rozpoczęcia zbiorów w 2014 r. nie zdołali sprzedać wszystkich jabłek deserowych ze zbiorów roku poprzedniego zgromadzonych w chłodniach. Część tych owoców musiała być sprzedana do przetwórstwa z bardzo dużą stratą dla producentów. Od lutego 2014 r. ceny jabłek deserowych nie rosły i nie były w stanie pokryć kosztów ich przechowywania.

W efekcie opłacalność produkcji jabłek w sezonie 2013/2014 pogorszyła się, ale średnie ceny przewyższały koszty produkcji. W sezonie 2014/15 średnia cena jabłek deserowych płacona producentom może oscylować wokół 0,50-0,60 zł/kg, wobec 1,15 w sezonie poprzednim. Straty producentów jabłek mogą być bardzo duże. Średnie ceny jabłek nie pokryją nawet połowy kosztów produkcji. Wiele gospodarstw sadowniczych może nie mieć wiosną 2015 r. własnych środków na odtworzenie produkcji.

Na silny spadek cen jabłek, ale też gruszek i śliwek, tj. owoców zbieranych jesienią podstawowy wpływ miało rosyjskie embargo. Spadek cen większości pozostałych owoców - głównie owoców jagodowych i wiśni, tj. owoców, których zbiory w znaczącym stopniu zakończone zostały przed wprowadzeniem embarga, spowodowany był większymi zbiorami w Polsce i relacjami popytowo-podażowymi na rynku przetworów z tych owoców w sezonie bieżącym oraz w końcu sezonu 2013/14. Niedobory na rynku światowym miały zasadniczy wpływ na wzrost cen skupu malin (mimo wyższej ich produkcji w kraju). Nadwyżka podaży nad popytem obserwowana na rynku światowym i europejskim w drugiej połowie sezonu 2013/14 spowodowała natomiast spadek w 2014 r. cen skupu porzeczek czarnych i wiśni. Poziom zbiorów owoców, z których przetwory są głównie eksportowane, jest tylko jednym z czynników wpływających na wysokość cen ich skupu.