Udział Komitetów COPA-COGECA w przeglądzie budżetu UE na lata 2008/09

ZA SUKCES EUROPEJSKIEGO ROLNICTWA
Budżet Unii Europejskiej (UE) jest odzwierciedleniem jej polityk. W kontekście przeglądu budżetu Unii Europejskiej Komitety COPA i COGECA są zdania, że należy najpierw określić cele polityk, biorąc pod uwagę kwestie pomocniczości oraz zasadniczy wpływ Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na zasoby i rozwój UE. Dopiero po przeanalizowaniu tych kwestii możliwe jest przyznawanie środków.
Określenie polityk jest ważne zwłaszcza w rolnictwie, a szczególnie dla dóbr niekomercyjnych, których domagają się obywatele i konsumenci. Właściwe finansowanie wspólnotowe jest niezbędne dla osiągnięcia celów rolnictwa, bezpieczeństa łańcucha żywnościowego i rozwoju obszarów wiejskich w ramach wspólnego rynku wewnętrznego.  
Dyscyplina jest ważnym aspektem każdej polityki budżetowej, ale należy zachować pewien stopień elastyczności, który pozwoli na przesunięcia środków w wyjątkowych przypadkach. Przesunięć można byłoby dokonywać pomiędzy pozycjami budżetowymi w ramach tej samej polityki.
Zrównoważona Wspólna Polityka Rolna zapewnia społeczeństwom wielofunkcyjne i ożywione rolnictwo, dające bezpieczną żywność i usługi ponad 500 milionom ludzi, przy jednoczesnym respektowaniu dobrych warunków życia zwierząt, potrzeb środowiska i przy zachowaniu krajobrazu, zgodnie z żądaniami obywateli.
Ten europejski model rolnictwa często odwołuje się do standardów społecznych oraz tworzy miejsca pracy w pierwszym sektorze, co jest kluczowym elementem polityki UE dotyczącej promocji wzrostu i dobrobytu w ramach stabilnej gospodarki opartej na wiedzy.
Rolnictwo musi jednak sprostać wielu wyzwaniom: globalizacji, liberalizacji handlu, większej niestabilności rynkowej w dziedzinie produktów rolniczych, większym kosztom produkcji w związku ze wzrostem cen energii, optymalizacji możliwości produkcyjnych europejskiego rolnictwa, uprawom roślin energetycznych, wymaganiom klientów co do bezpieczeństwa żywności, jakości i ochronie środowiska oraz integracji nowoprzyjętych krajów.
W Traktacie Lizbońskim głowy państw potwierdziły, że Artykuł 39 Traktatu Rzymskiego, w którym wymienione są cele Wspólnej Polityki Rolnej musi zostać utrzymany.
Pierwotne cele WPR z Traktatu Rzymskiego są nadal aktualne: zwiększenie wydajności, zapewnienie godnego poziomu życia społecznościom wiejskim, stabilizacja rynków i zabezpieczenie ciągłości dostaw.
Co więcej, WPR ma na celu zapewnienie konsumentom bezpiecznej żywności po rozsądnych cenach, zaspokojenie zapotrzebowania na produkty wysokiej jakości oraz spełnienie oczekiwań dotyczących zdrowia roślin i zwierząt, dobrych warunków bytowych zwierząt, ochrony środowiska i jasno określonej polityki rozwoju wsi.
Europejscy rolnicy i ich spółdzielnie głęboko wierzą, że tylko finansowana z budżetu UE Wspólna Polityka Rolna może rozwinąć rolnictwo wielofunkcyjne, które jest jednym z najważniejszych celów Strategii Lizbońskiej w ramach prowadzenia “zielonej gospodarki”. Tylko tak prowadzona polityka rolnictwa może przynieść europejskim społeczeństwom dodatkowe korzyści.
Wszelkie cięcia w budżecie WPR zagrożą wyżej wymienionym celom.
Komitety COPA i COGECA stanowczo sprzeciwiają się renacjonalizacji polityk dotyczących rolnictwa. Wspólne finansowanie zapobiega wypaczeniom zasad konkurencji na rynku wewnętrznym i zwiększa oszczędności europejskich podatników.
Obecnie wiele usług i korzyści wytwarzanych przez rolnictwo nie jest odpowiednio wynagradzanych przez rynek. Dlatego konieczne jest zapewnienie niezawodnej i przewidywalnej Wspólnej Polityki Rolnej, również w kwestiach finansowych. Będzie to gwarancją dla korzystnych społecznie, ekonomicznie i środowiskowo metod działania oraz rozwoju europejskiego rolnictwa jako konkurencyjnego i dostosowanego do potrzeb rynku.
W przyszłości rolnictwo unijne będzie musiało jeszcze lepiej dopasować się do rynku oraz stawiać czoło zmianom klimatycznym i innym wyzwaniom środowiska. Te wszystkie cechy muszą być zaplanowane w zrównoważony sposób.  
Komitety COPA i COGECA wyrażają przekonanie, że te działania mogą być skuteczne tylko dzięki silnym unijnym politykom, wspólnym zarówno w treści jak i w finansowaniu.

Aneks

Poniższe odpowiedzi są zgodne z deklaracją Komitetów COPA i COGECA.

Komisja Europejska, DG ds. Budżetu
Konsultacja publiczna
“Reforma budżetu, zmienianie Europy”

1.    Czy budżet UE okazał się odpowiednio dostosowany do zmiennych potrzeb?
Budżet UE w części finansowania WPR okazał się, w swoich głównych aspektach, odpowiednio dopasowany do potrzeb rolnictwa, chociaż nakłady na rolnictwo w wysokości około 50 mld euro w roku 2007 stanowiły mniej niż 0,5% produktu krajowego brutto Unii i budżet podzielony był między więcej krajów z powodu ostatniego rozszerzenia.
Nakłady na rolnictwo z dwóch filarów WPR (EAGF, EAFRD) stale spadały przez ostatnie lata. Udział budżetu na rolnictwo w całości budżetu będzie nadal się zmniejszał w miarę wprowadzania nowych, ogólnoeuropejskich polityk.  
Rolnicy oraz spółdzielnie rolnicze potrzebują rozwiązań zarówno w ramach pierwszego, jak i drugiego filara WPR, jak że oba te filary są narzędziem służącym osiągnięciu celów, czyli zbudowaniu konkurencyjnego i przyjaznego konsumentom rolnictwa w Europie – europejskiego modelu rolnictwa.
Pierwszy filar wspomaga wysokie unijne standardy dotyczące jakości żywności, środowiska i społeczeństwa oraz zarządzania rynkiem, natomiast drugi filar jest kluczowy dla upraw i leśnictwa, użycia ziemi i zarządzania zasobami naturalnymi w specyficznych lokalnych i reginalnych warunkach. Środki rozwoju rolnictwa mają na celu zwiększenie innowacji, poprawę stanu środowiska i zróżnicowanie gospodarki wiejskiej.
Tylko tak całościowo zaplanowany system jest w stanie sprostać wyzwaniom zróżnicowanej produkcji rolniczej w Europie. Efektywne polityki rynkowe, płatności bezpośrednie i rozwój obszarów wiejskich stanowią spójną strukturę wspierania, która musi być zasilana z odpowiednich źródeł finansowania, aby mogła spełniać swoje cele.
W tych okolicznościach Komitety COPA-COGECA stanowczo sprzeciwiają się wszelkim próbom podzielenia polityki rozwoju obszarów wiejskich i wcielenia jej do innych polityk. Takie postępowanie zgraża zrównoważonemu i jednolitemu rozwojowi obszarów wiejskich. Stanowczo popieramy zwiększenie spójności w zarządzaniu instrumentami finansowymi skierowanymi na rozwój terytorialny oraz zwiększenie spójności w całej UE.
Komitety COPA  i COGECA są zdania, że takie właśnie rolnictwo, leśnictwo, rozwój wsi oraz żywność są głownym składnikiem europejskich polityk. Myślenie o innowacjach w rolnictwie nie przekłada się automatycznie na lepsze produkty ani wyższe plony, zawdzięczane relacjom między naturą i człowiekiem. Powodem stosowania metod korzystnych dla środowiska naturalnego będzie zwrot inwestycji. Ponadto, badania muszą być priorytetem, jeśli europejskie rolnicto ma pozostać konkurencyjne i mieć swój udział w biogospodarce opartej na wiedzy.  
2.    Jak odnaleźć równowagę pomiędzy potrzebą elastyczności a wieloletnim planowaniem finansowym?  
Rolnicy i spółdzielnie rolnicze zawsze muszą w pewnym stopniu plegać na stabilnych i pewnych planach finansowych wobec coraz większej niestabilności rynków rolnych, trudnych do przewidzenia warunkach dla produkcji, czy też nasileniem występowania chorób zwierzęcych powodujących duże straty dla gospodarki.
Aby można było odpowiednio reagować na te zmienne warunki, konieczny jest pewien stopień elsatyczności, który pozwoli, w wyjątkowych okolicznościach, na przesunięcia środków pomiędzy pozycjami budżetowymi, pod warunkiem, że odbędzie się to w ramach tej samej polityki.
W tym szczególnym momencie rolnicy i spółdzielnie rolnicze potrzebują jasnych politycznych deklaracji dotyczących utrzymania produkcji rolniczej, we wszystkich regionach UE, jako sektora konkurencyjnego, w ramach bardziej przewidywalnej WPR.
W następstwie reformy WPR z roku 2003 inne działy rolnictwa zostały zrefeormowane (n.p. olej z oliwek, owoce i warzywa, wino), powodując wzrost niepewności wśród inwestorów, co nie sprzyja rozwojowi rolnictwa jako konkurencyjnego i zrównoważonego sektora.
Z punktu widzenia mikroekonomii stabilny budżet jest konieczny, jako że wskaźnik spadku wartości środków produkcji w rolnictwie (np. traktorów, budynków gospodarczych itd.) jest wyższy niż w innych sektorach gospodarki. Jeśli rolnicy i spółdzielnie nie będą mogli polegać na stabilności budżetu, ich inwestycje zatrzymają się, a nawet spadną, co będzie miało długoterminowe skutki w spadku konkurencyjności tego sektora.
W tym kontekście, nadmiernie elastyczna WPR utrudnia dziedziczenie gospodarstw, jako że decyzja o zostaniu rolnikiem jest nie tylko decyzją zawodową, ale wyborem życiowym, którego nie da się zmienić. Jest to kwestia tym istotniejsza, że WPR kładzie duży nacisk na tworzenie i wzrost liczby miejsc pracy na terenach wiejskich, co jest ważnym elementem odnowionej Strategii Lizbońskiej.
Aby uniknąć rozwoju według porzekadła “7 tłustych lat i 7 chudych”, Komitety COPA i COGECA proponują wydanie pozostałych funduszy WPR na finansowanie odpowiednich narzędzi na terenach szczególnie słabych oraz na zmniejszanie ryzyka i zarządzanie kryzysami. Pomogłoby to rolnikom i spółdzielniom w konfrontacji z niestabilnością rynkową w przyszłości, klęskami żywiołowymi oraz kryzysami chorób zwierzęcych  i zagrożenia bezpieczeństwa żywności.  

3.    Czy nowe wyzwania polityki określone w dokumencie konsultacji dobrze podsumowują kluczowe wyzwania dla UE na nadchodzące dekady?
Musimy jasno stwierdzić że WPR przyczyniła się do sprostania wyzwaniom tej polityki wskazanym w dokumencie konsultacji. Jednakże Europa musi nie tylko sprostać wyzwaniom, ale także zapewnić wększe bezpieczeństwo żywności w związku ze wzrostem populacji, a zatem wzrostem zapotrzebowania. Te kwestie były omawiane podczas ostatniego Światowego Forum Gospodarczego w Davos, gdzie bezpieczeństwo żywności określono jako drugie największe wyzwanie XXI wieku (www.weforum.org/pdf/globalrisk/report2008.pdf). Statystyki wykazują, że według konsumentów główne priorytety WPR zapewniają korzystne ceny oraz zdrową i bezpieczną żywność (zobacz: Eurobarometr 11 marca 2008).
Co więcej, obszary wiejskie podlegają coraz silniejszej presji gospodarki nastawionej na usługi oraz związanej ze zmianami klimatycznymi i urbanizacją. Niepokoje społeczne, wyższe  bezrobocie w  miastach oraz rosnąca przepaść między bogatymi i biednymi  to społeczno-gospodarcze skutki wyludniania obszarów wiejskich. Niektóre śródziemnomorskie kraje UE doświadczają wyludnienia z centalnej, rolniczej części kraju w stronę wybrzeża. W tej sytuacji, aby wzmocnić społeczności wiejskie oraz społeczeństwo jako całość, konieczne jest stworzenie rolnikom możliwości godnego życia również na tych terenach. Jest to ściśle powiązane z zapewnieniem infrastruktury i usług obywatelskich.
Obecnie WPR stoi przed nowymi wyzwaniami, takimi jak zmiany klimatyczne, redukcja emisji gazów cieplarnianych, odpowiedzialność za środowisko, używanie zasobów wodnych i kryzys energetyczny (ostatnio cena ropy przekroczyła 100 USD za baryłkę). Ponadto, w związku z pojawieniem się chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, społeczeństwo domaga się zdrowej żywności oraz bezpiecznego, sprawdzalnego łańcucha dostaw. Komitety COPA i COGECA są zdania, że nie dość mówi się obecnie o wpływie zmian klimatycznych na społeczeństwo.
Rolnictwo jest szczególnie narażone na skutki zmian klimatycznych. Z jednej strony, rolnictwo jest jednym z największych konsumentów zasobów wodnych, a zdrugiej – doświadcza bezpośrednio skutków ocieplenia klimatu. Rolnictwo może złagodzić skutki ocieplenia poprzez zaplanowaną produkcję biomasy, która może zastępować paliwa kopalne, a więc zredukować i częściowo pochłaniać emisję CO2. Te inicjatywy muszą być wspierane przez intensywne badania dotyczące bioenergii, biotechnologii i zarządzania zasobami naturalnymi.
Cele WPR są więc powiązane z polityką energetyczną i zmniejszaniem zależności od zasobów energetycznych innych krajów. Produkcja biopaliw drugiej generacji oraz używanie bioproduktów rolniczych do produkcji energii są dla rolnictwa kluczowymi wyzwaniami.
Co więcej, systemowe zmiany zachodzące w światowym rolnictwie i handlu, a także większe ryzyko związane z fluktuacjami rynku wymagają, aby decyzje podejmowane były przy uznaniu strategicznej wagi europejskiego rolnictwa. Europejski model rolnictwa podlega coraz większej presji w zetknięciu z rynkiem globalnym, gdzie konkurują ze sobą różne modele rolnictwa. Komitety COPA i COGECA domagają się, aby wszystkie kraje zrzeszone w Światowej Organizacji Handlu podlegały tym samym jasnym i przejrzystym zasadom handlu oraz używały instrumentów polityki niezagrażających stabilności rynku (“uczciwe współzawodnictwo”). Obecne zasady konkurencji na rynkach rolnych dalekie są od ideału, w którym wszyscy gracze mieliby równy dostęp do informacji oraz uczciwych zasad traktowania w handlu. Znakomita większość respondentów (86%) jest zdania, że cały import rolny powinien być zgodny z europejskimi normami bezpieczeństwa i jakości żywności (zobacz: Eurobarometr 11 marca 2008).

4.    Jakie zastosować kryteria, aby zapewnić efektywność zasady  europejskiej wartości dodanej?  
Nie istnieje wypróbowane rozwiązanie na optymalizację wydatków UE, tak aby zapewnić maksymalną wartość dodaną dla Unii i przeforsować jej główne cele. Ogólnie mówiąc, wydawanie i podział środków publicznych muszą być zgodne z zapotrzebowaniem społecznym.
Europejscy rolnicy oraz ich spółdzielnie wierzą, że tylko finansowana z budżetu UE Wspólna Polityka Rolna może wzmocnić wielofunkcyjne rolnictwo, które jest konieczne do osiągnięcia celów odnowionej Strategii Lizbońskiej. Jedynie taki model rolnictwa może przynieść dodatkowe korzyści społeczeństwu i zapewnić sukces zasadzie europejskiej wartości dodanej.
Komitety COPA i COGECA stanowczo sprzeciwiają się renacjonalizacji polityk rolniczych. Wspólne finansowanie polityki rolnej zapobiega zaburzeniom konkurencji na rynku wewnętrznym i prowadzi do oszczędności dla europejskich podatników.
Ponadto, Komitety COPA i COGECA sa zdania, że solidarność finansowa jest konieczna, aby zapewnić większą spójność gospodarczą i społeczną oraz lepszą integrację w całej Europie.

5.    Jak prawidłowo odzwierciedlić cele polityki w wydatkach? Jakie są konieczne warunki?
Komitety COPA i COGECA są przekonane, że najpierw należy określić średnio- i długoterminowe cele polityki, biorąc pod uwagę zrównoważony rozwój gospodarczy w Europie, a następnie przyznawać na nie środki.
Głównym tematem niniejszej debaty jest cel Strategii Lizbońskiej, którym, zgodnie z artykułem 39 Traktatu Rzymskiego, jest uczynienie z Unii Europejskiej do roku 2010 “najbardziej dynamicznej i konkurencyjnej w świecie godpodarki opartej na wiedzy, zdolnej do zrównoważonego rozwoju, tworzenia lepszych miejsc pracy i spójności społecznej, przy respektowaniu środowiska naturalnego”.
Komitety COPA i COGECA postrzegają WPR jako politykę, która jest zgodna z celami Strategii Lizbońskiej. Tak więc rolnictwo w Europie powinno być “zaklasyfikowane” jako priorytetowe dizałanie, które musi być finansowane odpowiednimi środkami ze wspólnego budżetu.

6.    Do kiedy należy wprowadzić poprawki?

Obecne ramy budżetowe obejmują okres 7-letni, który kończy się w roku 2013. Komitety COPA i COGECA uważają, że jest to rozsądny kompromis między średnio- i długoterminowymi przewidywaniami.
Wszelkie poprawki w strukturze budżetowej powinny być przeanalizowane pod kątem priorytetów polityki i przyznawania wydatków, z jasnym założeniem, że polityki UE powinny być przewidywalne. A więc nie należy wprowadzać poprawek w połowie trwania okresu budżetowego. Przewidywalność budżetu na rolnictwo do roku 2013 była podstawowym warunkiem zaakceptowania przez większość krajów członkowskich w 2003 roku dalekosiężnej reformy WPR.

7.    Jak ulepszyć wydajność i skuteczność wydatków budżetowych?

Komitety COPA i COGECA wierzą, że dla wspólnych polityk konieczne jest wzmocnienie implementacji i administracji, tak aby osiągnąć lepszą wydajność i skuteczność wydatków. Nie oznacza to zwiększonej biurokracji i wzmożonej kontroli finansowej, ale lepszą koordynację pomiędzy instytucjami europejskimi i administracją krajów członkowskich.
Innym aspektem skuteczności i wydajności jest potrzeba technicznego uproszczenia WPR, co jest krokiem we właściwym kierunku. WPR musi być łatwa do zastosowania zarówno dla “użytkowników”, a to oznacza nie tylko rolników i spółdzielnie rolnicze, jak i dla ludzi, którzy ją wdrażają i zarządzają nią.

8.    Czy przejrzystość i odpowiedzialność finansowa mogą być jeszcze lepsze?
Komitety COPA i COGECA z zadowoleniem przyjmują nowe przepisy Traktatu Lizbońskiego,  które upraszczają procedurę budżetową poprzez zapewnienie równowagi decyzji zatwierdzania budżetu rocznego pomiędzy Radą Europejską i Parlamentem oraz rezygnację z rozróżnienia pomiędzy obowiązkowymi i nieobowiązkowymi wydatkami. Ponadto, budżet wieloletni, który będzie prawnie wiążący, równiez będzie musiał uzyskać zgodę Parlamentu Europejskiego.
Komitety COPA i COGECA chciałyby nadmienić, że przepływ, system kontroli oraz odzyskiwanie wydatków na rolnictwo są skuteczne i mogą być przykładem dla innych polityk wspólnotowych, np. polityki regionalnej, pod względem przejrzystości dla podatnika.
Komitety COPA i COGECA popierają nowe zasady przejrzystości, które nakazują publikację listy beneficjentów i pokwitowań z funduszy WPR w roku 2008 przez kraje członkowskie przed końcem kwietnie 2009.

9.    Czy zwiększona elastyczność pomoże zmaksymalizować zwrot wydatków UE oraz reaktywność polityczną budżetu Unii?

Komitety COPA i COGECA są przekonane, że konieczne jest zachowanie pewnej elastyczności, która pozwoli w wyjątkowych przypadkach na przesunięcia środków z jednej pozycji budżetowej do innej, w ramach tej samej polityki.
A zatem, ostatnie przesunięcie niewydanych z funduszy na rolnictwo środków do finansowania systemu nawigacji satelitarnej Galileo jest postrzegane przez Komitety COPA i COGECA jako niedopuszczalne.

10.    Jakie zasady powinny wspierać aspekt przychodów budżetu i jak mają się one przekładać na jego własny system zasobów?

Komitety COPA i COGECA popierają zasadę solidarności i równości pomiędzy wszystkimi krajami członkowskimi. Są to zasady bardzo ważne we wspólnej Europie.
Jednakże Komitety COPA i COGECA są świadome trudności, jakie towarzyszą znalezieniu właściwych narzędzi płatniczych do finansowania systemu zasobów UE, który odzwierciedlałby sprawiedliwie obie zasady – solidarności i równości. Z uwagi na różnice gospodarek narodowych i poziomu bogactwa poszczególnych krajów, usprawiedliwione jest, aby kraje zamożniejsze wpłacały do budżetu więcej. Obecnie używany wskaźnik – DNB (dochód nardowy brutto – ang. GNI) powinien nadal byc używany.



11.Czy istnieje uzasadnienie dla utrzymywania mechanizmów korekcyjnych i kompensacyjnych?
Traktat z Lizbony potwierdził w artykule 11, że Unia Europejska zbudowana jest na solidarności, relacjach pomiędzy państwami członkowskimi i pomiędzy ich społeczeństwami.
Co więcej, na poziomie Wspólnoty, wytyczne finansowe nigdy nie ustanowiły bezpośredniej zależności pomiędzy źródłami finansowania a budżetem przyznawanym danej polityce.
W związku z tym, Komitety COPA i COGECA postulują, aby zgodnie z zasadą europejskiej solidarności oraz w perspektywie przyszłych rozszerzeń zachować zupełny rozdział pomiędzy źródłami finansowania Wspólnoty (włącznie z mechanizmami korekcyjnymi i kompensacyjnymi) a budżetem przyznawanym politykom Wspólnoty (np. WPR, WPRyb).

12.Jaki powinien być związek miedzy obywatelami, priorytetmi polityki i finansowaniem budżetu Unii?
Udział obywateli w politykach UE jest, naszym zdaniem, jasno określony w Traktacie z Lizbony, który ustanawia stosunki operacyjne oraz zadania i obowiązki podzielone między instutucje UE, a także między instytucje i państwa członkowskie.