Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego 2014

Znane są już wyniki tegorocznej edycji Światowego Indeksu Bezpieczeństwa Żywnościowego. (Global Food Security Index), który  został opracowany na zlecenie DuPont przez Economist Intelligence Unit (EIU) w 2012 roku. Narzędzie na bieżąco bada osiągalność cenową, dostęp do żywności oraz jej jakość i bezpieczeństwo w 109 krajach na podstawie analizy 28 czynników. Kategorie i wskaźniki Indeksu zostały wybrane i opracowane na podstawie analizy ekspertów EIU oraz konsultacji z panelem specjalistów ds. bezpieczeństwa żywnościowego, wykorzystując dane m.in. z ONZ, MFW, FAO, Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Banku Światowego.


Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego to interaktywny model wykorzystujący szereg narzędzi analitycznych umożliwiających dokonanie porównań między państwami i między regionami na podstawie ujednoliconych wskaźników i metod. Indeks jest udostępniony nieodpłatnie do powszechnego użytku.
Użytkownicy Indeksu mogą samodzielnie badać zmianę wybranego przez siebie trendu z roku na rok,
a tym samym na bieżąco śledzić rozwój sytuacji bezpieczeństwa żywnościowego w danym kraju lub regionie. Formuła Indeksu umożliwia również przeprowadzenie szczegółowej analizy czynników, które determinują wynik danego kraju. Pozwala też na porównanie wyników w dwóch dowolnie wybranych krajach.
Oprócz corocznej aktualizacji modelu bazowego, Indeks jest co kwartał aktualizowany o wskaźnik regulacji cen żywności. Korekta ta wpływa na wskaźnik przystępności cenowej żywności, a tym samym na wynik ogólny, na podstawie zmian w globalnych cenach żywności.

W wyniku tegorocznej aktualizacji do Indeksu na stałe zostały włączone dwa nowe czynniki pomiaru: otyłość oraz poziom strat żywności. Do 109 wzrosła też ilość badanych krajów – Indeks został poszerzony o Kuwejt i Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA).
Poziom strat żywności ukazuje jej straty od momentu zbiorów do czasu trafienia na stół konsumenta,
w stosunku do całej podaży krajowej. Z kolei poziom otyłości określany jest, jako procent populacji powyżej 20 roku życia, która jest otyła. Otyłość rozumiana tu jest jako poziom masy ciała na osobę zależnie od wieku (Body Mass Index - BMI) wynoszący powyżej 30.
Tegoroczne wyniki Indeksu były lepsze dla każdego z badanych regionów. Największy postęp odnotowano wśród krajów Afryki Subsaharyjskiej, głównie ze względu na poprawę stabilności politycznej oraz wzrost gospodarczy na tym obszarze. Wyniki Indeksu w Ameryce Środkowej i Południowej oraz w Azji i Pacyfiku zostały zaniżone przez ograniczenie różnorodności diety oraz zmniejszenie wydatków publicznych na badania i rozwój rolnictwa.

Pierwsze miejsce w Indeksie niezmiennie zajmują Stany Zjednoczone z 89,3 pkt. Na drugim miejscu znajduje się Austria z wynikiem 85,5 pkt., a Holandia i Norwegia ex aequo na trzecim – oba kraje mają po 84,4 pkt.Polska zajmuje 26 miejsce w Indeksie, biorąc pod uwagę wyniki globalne.

Najniżej oceniane państwa w zestawieniu, to: Demokratyczna Republika Konga (24,8 pkt.),
Czad (25,5 pkt.) oraz Madagaskar (27,2 pkt.). Największe spadki w Indeksie w porównaniu do 2013 roku odnotowały Myanma (-4,1 pkt.), Madagaskar (-3,1 pkt.) oraz Rumunia (-3,0 pkt.). A największy wzrost punktacji był udziałem Ugandy (5,8 pkt.), Togo (5,2 pkt.) oraz Serbii (5,0 pkt.).
Polska zajęła 26 miejsce w Indeksie z wynikiem 72,7 pkt., czyli o 1,8 pkt. więcej w porównaniu z rokiem ubiegłym.
Pod względem osiągalności cenowej żywności, Polska zajmuje 27 miejsce na świecie. Wielkość tego wskaźnika wyniosła 78,6 pkt., o 4,6 pkt. więcej w stosunku do 2013 roku.  
Polska odnotowała też lepsze wyniki jeśli chodzi o wskaźnik jakość i bezpieczeństwo żywności, zajmując 28 pozycję na świecie.
Nieznacznie natomiast obniżyła się punktacja Polski w obszarze dostępu do żywności, do 66,3 pkt., co oznacza spadek o 0,2 pkt. w porównaniu do roku poprzedniego. Wynika to z niższych not w kategorii wydatków publicznych na badania i rozwój rolnictwa oraz zdolności do minimalizowania skutków urbanizacji w Polsce.
Największą poprawę wyników Polska uzyskała w obszarze udział wydatków na żywność w domowym budżecie, gdzie zanotowano wzrost aż o 20,6 pkt. w porównaniu z rokiem ubiegłym. Inne czynniki, w których kraj uzyskał lepszą punktację, to cła importowe na produkty rolne – wzrost o 2,5 pkt., zróżnicowana dieta – wzrost o 1,2 pkt. oraz jakość białka – wzrost o 0,9 pkt.
Jeśli chodzi o kraje sąsiadujące z Polską, Niemcy osiągnęły 83,7 pkt. w tegorocznej edycji Indeksu, co oznacza wzrost o 1,5 pkt. w porównaniu z rokiem ubiegłym i 8 pozycję w Indeksie. Republika Czeska uzyskała wynik 74,6 pkt., o 0,7 pkt. lepszy w stosunku do 2013 roku, co daje 23 miejsce w zestawieniu. Wynik Rosji, to 62,7 pkt., czyli o 0,7 pkt. mniej w porównaniu do 2013 roku, co daje 40 miejsce w Indeksie. Z kolei Ukraina uzyskała 56,4 pkt., co oznacza spadek o 1,6 pkt. i 52 miejsce w Indeksie.
W tegorocznym zestawieniu znalazł się nowy czynnik pomiaru: otyłość. Jej poziom określany jest jako procent populacji powyżej 20 roku życia, która jest otyła. Otyłość rozumiana tu jest jako poziom masy ciała na osobę zależnie od wieku (Body Mass Index - BMI) wynoszący powyżej 30. Otyłość ma przełożenie na bezpieczeństwo żywnościowe w kwestii dostępu ludności do wystarczającej ilości  żywności bogatej w składniki odżywcze.   
Poziom otyłości na świecie wzrósł prawie dwukrotnie w ciągu ostatnich 30 lat, sięgając prawie pół miliarda ludzi w 2008 roku. Z powodu otyłości, co roku na świecie umiera prawie 3 mln osób. Mimo, że problem ten dotyczy główne państw rozwiniętych, jest coraz bardziej widoczny pośród najbiedniejszych gospodarek. W krajach rozwijających się, takich jak Syria, Meksyk i Jordania prawie jedna trzecia ludności jest otyła, czyli tyle, ile w Stanach Zjednoczonych.
Otyłość to choroba, która często wpływa na kondycję fizyczną i psychiczną człowieka. Może powodować wiele problemów zdrowotnych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie, choroby układu krążenia, choroby układu mięśniowo-szkieletowego, problemy ze snem, a nawet niektóre nowotwory, np. rak piersi i rak jelita grubego. Może również przyczynić się do złego stanu zdrowia psychicznego poprzez zaburzenia odżywiania i zaburzenia depresyjne. Ponadto, otyłość wymaga większych nakładów na opiekę zdrowotną, może też powodować ograniczenie zdolności do pracy.
Drugi z nowych wskaźników bada poziom strat żywności, zanim trafi ona na stół konsumenta. Poziom ten ukazuje jej straty od momentu zbiorów do czasu trafienia na stół konsumenta, w stosunku do całej podaży krajowej. Straty żywności mogą wystąpić na różnych etapach produkcji, przetwarzania, transportu i składowania żywności w całym łańcuchu dostaw. Dzieje się tak na przykład, gdy jadalne produkty spożywcze są pozostawiane na polu lub w silosach, ulęgają degradacji przez niewłaściwe opakowanie lub gdy zostaną zaatakowane przez szkodniki.
Straty żywności oznaczają marnotrawstwo zasobów, w tym ziemi, wody, pracy i energii. Wysoki poziom tego wskaźnika ujawnia też braki w łańcuchu dostaw żywności w danym kraju, które potencjalnie mogą ograniczać dostęp do żywności w danym kraju.
Najlepsze wyniki w tej kategorii mają kraje o wysokich dochodach, jednak w niektórych z byłych republik radzieckich, w tym w Uzbekistanie, na Białorusi i Ukrainie, poziom strat żywności również był niski i wynosił odpowiednio: 1,6 proc., 2,3 proc. oraz 2,4 proc. Dla porównania w Polsce poziom ten osiągał 3,7 proc., dzięki czemu otrzymała 81,9 pkt. na 100 możliwych.
Z kolei najniższą punktację dla tego wskaźnika uzyskały kraje Afryki Subsaharyjskiej. W 10 krajach najniżej ocenianych pod tym względem, straty żywności wahały się w przedziale 9,5 proc. w Malawi, do nawet 18,9 proc. w Ghanie.
Z raportu Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Żywności i Wyżywienia wynika, że co roku na świecie marnuje się aż 1/3 wyprodukowanej żywności. Tylko w Polsce straty żywności sięgają blisko 9 mln ton. Sektor produkcji odpowiedzialny jest za marnowanie blisko 6,6 mln ton odpadów żywnościowych, gospodarstwa domowe za ponad 2 mln ton, natomiast inne źródła, to 0,35 mln ton.
Jednak najwięcej żywności marnuje się w gospodarstwach domowych i w gastronomii, które łącznie odpowiadają za 42% marnowanej żywności, z czego aż 2/3 można uniknąć.
Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego jest dostępny pod adresem: www.foodsecurityindex.eiu.com.