Rynek zbóż według prognozy ARR

Eksperci Agencji Rynku Rolnego zaktualizowali (20.06.02 r.) prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych do końca 2002 r.

Rynek zbóż | Rynek mięsa | Rynek mleka

RYNEK ZBÓŻ

Aktualna sytuacja cenowa

Według danych GUS w maju br. przeciętna cena skupu pszenicy ukształtowała się na poziomie 46,9 zł/dt i była o 2% niższa niż w poprzednim miesiącu i o blisko 17% niższa niż w analogicznym okresie ub.r. Za żyto średnio w kraju płacono 37,1 zł/dt, tj. o 1% mniej niż w kwietniu br. W odniesieniu do cen sprzed roku ziarno to było tańsze o 14,6%.

Według informacji GISiPAR w czerwcu br., pomimo okresu przednówkowego, odnotowano dalszy spadek cen zbóż. W połowie miesiąca ceny pszenicy i żyta były niższe niż przed miesiącem o ponad 2%.

W kończącym się sezonie 2001/2002, na krajowych giełdach towarowych, z uwagi na niewielki popyt na zboża (zwłaszcza konsumpcyjne) w stosunku do podaży, notowany jest niski poziom ich cen. Według Krajowej Informacji Rolniczej w maju br. ceny transakcyjne pszenicy konsumpcyjnej wyniosły średnio w kraju 49,8 zł/dt, a żyta 39,9 zł/t i były niższe niż w poprzednim miesiącu odpowiednio o 1,4% i 2,2%. W porównaniu do analogicznego okresu ub.r. pszenica była tańsza o ok. 16%, natomiast żyto o ponad 7%. W połowie czerwca br. ceny na giełdach wynosiły:

• pszenicy 47,3 zł/dt,
• żyta 40,6 zł/dt.

Czynniki wpływające na poziom cen:

1. Zapasy początkowe

Szacuje się, że na początku sezonu 2002/2003 łączne zapasy zbóż mogą wynieść ok. 3,6 mln t i będą o ok. 1 mln t większe niż przed rokiem. Więcej ziarna może pozostać w gospodarstwach rolnych i w obrocie rynkowym (włącznie z zapasami interwencyjnymi). Badania GISiPAR wskazują, że mniejsze niż przed rokiem mogą być zapasy ziarna w zakładach przetwórczych. Na początku czerwca br. były one o ponad 4% niższe niż w analogicznym okresie ub.r.

2. Produkcja i podaż

Według wstępnych szacunków GUS w bieżącym roku powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych z mieszankami jest o 1,6% mniejsza niż w 2001 r. Zmniejszył się areał uprawy zbóż ozimych o ok. 4%, który wynosi ok. 4,8 mln ha, natomiast zbóż jarych zasiano o ok. 5% więcej (3,7-3,8 mln ha). Uwzględniając wiosenną ocenę stanu upraw (nieco gorszy niż przed rokiem stan upraw zbóż ozimych i taki sam stan zbóż jarych) przewiduje się, że zbiory zbóż w 2002 r. mogą być niższe niż w ub.r. i wyniosą ok. 26 mln t.

3. Zużycie krajowe

W sezonie 2002/2003, w wyniku dalszego rozwoju chowu trzody chlewnej oraz przewidywanego wysokiego poziomu produkcji drobiu nastąpi wzrost zużycia zbóż na cele paszowe o ok. 1 mln t, tj. o 6%. Niewielkiego wzrostu można spodziewać się również w zużyciu zbóż na cele przemysłowe. Na dotychczasowym poziomie pozostanie natomiast przetwórstwo zbóż na cele konsumpcyjne. W tej sytuacji ocenia się, że łączne krajowe zużycie zbóż może ukształtować się na poziomie około 27,8 mln t, tj. o około 4,5% wyższym niż w kończącym się sezonie 2001/2002.

4. Handel zagraniczny

W roku gospodarczym 2001/2002 krajowa podaż ziarna uzupełniana jest importem (chociaż zdecydowanie mniejszym niż w poprzednim sezonie), realizowanym głównie w ramach umów międzynarodowych po preferencyjnych stawkach celnych. W okresie lipiec ub.r.-maj br. sprowadzono do kraju 837 tys. t zbóż i produktów pochodnych (w tym 256 tys. t pszenicy, 21 tys. t żyta, 112 tys. t jęczmienia, 113 tys. t kukurydzy), tj. o 63% mniej niż w analogicznym okresie poprzedniego sezonu.

W nowym roku gospodarczym 2002/2003 rynek zbóż może być względnie zrównoważony. Przewidywany spadek zbiorów zbóż zrekompensowany będzie wyższymi zapasami pozostałymi z poprzedniego sezonu. W tej sytuacji ocenia się, że w celu pokrycia krajowego zapotrzebowania i utrzymania bezpiecznego stanu zapasów wystarczający może być import zbóż w ilości ok. 1 mln t, który może być zrealizowany w ramach ustanowionych kontyngentów po obniżonych stawkach celnych. Jednak jego faktyczna wielkość będzie zależała w dużej mierze od poziomu cen zbóż na rynku światowym i krajowym, wartości złotówki względem innych walut oraz ochrony celnej granic.

Wstępne oceny rozwoju sytuacji na światowym rynku zbóż wskazują, że w sezonie 2002/2003 ceny pszenicy mogą kształtować się na niskim poziomie. Według majowych ocen Amerykańskiego Ministerstwa Rolnictwa (USDA) w 2002 r. światowe zbiory pszenicy mogą wynieść ok. 594 mln t i będą o około 2,6% wyższe niż przed rokiem, przy czym w grupie głównych eksporterów, tj. Unii Europejskiej, USA, Kanadzie, Australii i Argentynie mogą one być wyższe aż o 7%.

5. Działania ARR

Zgodnie z zatwierdzonym uchwałą Nr 124/2002 Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 2002 r. "Rocznym programem działań interwencyjnych ARR na 2002 r." w okresie tegorocznych zbiorów zbóż (lipiec-październik) prowadzone będą działania interwencyjne w formie skupu ziarna przez przedsiębiorców z dopłatą bezpośrednią ARR do cen dla producentów. Zakłada się objęcie tym systemem interwencji 4,2 mln t zbóż konsumpcyjnych, w tym 3,5 mln t pszenicy i 0,7 mln t żyta. Przedsiębiorcy prowadzący zakupy zbóż w ramach działań interwencyjnych zobowiązani będą do stosowania w skupie cen nie niższych od cen interwencyjnych, które na 2002 r. ustalono na poziomie:

• 440 zł/t pszenicy (bez VAT),
• 325 zł/t żyta (bez VAT).

W celu niedopuszczenia do nadmiernego spiętrzenia dostaw zbóż w okresie zbiorów, podobnie jak w poprzednich latach, będą stosowane zróżnicowane wysokości dopłat do cen skupu w zależności od miesiąca, w którym nastąpi sprzedaż ziarna, tj.:

Jako działanie uzupełniające system zakupów zbóż przez przedsiębiorców z dopłatami do cen przez ARR, w "Rocznym programie działań interwencyjnych" przewidziano również możliwość dokonania zakupów interwencyjnych ziarna konsumpcyjnego przez ARR w ilości 200 tys. ton pszenicy i 100 tys. ton żyta. Zakupy te mają na celu zdjęcie ewentualnych nadwyżek rynkowych po zakończeniu skupu z dopłatami dla producenta, tj. w okresie listopad-grudzień. Będą one realizowane po cenach interwencyjnych ustalonych na 2002 r. bez dopłat.

Prognoza cen skupu do grudnia 2002 r.

Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo-popytową zespół ekspertów ocenił, że przeciętne ceny skupu zbóż do końca 2002 r. mogą ukształtować się na następującym poziomie: