Rejestracja pierekaczewnika jako Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności

W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zostało dziś opublikowane rozporządzenie Komisji (WE) nr 567/2009 z dnia 29 czerwca 2009 r. rejestrujące w rejestrze gwarantowanych tradycyjnych specjalności nazwę (Pierekaczewnik (GTS)). „Pierekaczewnik” jest kolejnym, po staropolskich miodach pitnych: „półtoraku”, „dwójniaku”, „trójniaku” i „czwórniaku” oraz „oleju rydzowym”, polskim produktem zarejestrowanym w Unii Europejskiej jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność.
Nazwa „pierekaczewnik” w wolnym tłumaczeniu z języka białoruskiego oznacza „przekładaniec” (wielowarstwowe ciasto). W rosyjskim natomiast czasownik pierekatywat’ znaczy tyle co rozwałkowywać. Zarówno wałkowanie, jak i przekładanie ciasta farszem są charakterystycznymi czynnościami stosowanymi przy wyrobie pierekaczewnika. Potwierdzają one specyfikę produktu oraz jego nazwy bezpośrednio wywodzącej się od czynności związanych z wyrobem tego produktu.
Specyfiką produktu jest niewątpliwie jego wielowarstwowa struktura będąca rezultatem układania na sobie cienkich (prawie przezroczystych) warstw ciasta. Efekt ten uzyskuje się poprzez bardzo dokładne rozwałkowywanie ciasta. Po ułożeniu wszystkich warstw ciasta oraz farszu całość zwija się w rulon. Dzięki temu w przekroju widoczne są charakterystyczne dla pierekaczewnika liczne warstwy ciasta i nadzienia ułożone na przemian. Po upieczeniu pierekaczewnik swym wyglądem przypomina muszlę ślimaka. Smak w zależności od nadzienia jest pikantny lub słodki. Produkt podaje się tradycyjnie na ciepło, dzięki czemu jego poszczególne warstwy rozdzielają się i stają się lekko chrupiące.
Pierekaczewnik jest tradycyjnym produktem, który wywodzi się z terenów dawnych kresów Rzeczpospolitej, które zamieszkiwane były przez wiele narodowości: Polaków, Litwinów, Rosjan, Białorusinów, Ukraińców, Żydów oraz Tatarów. Tatarzy przybyli na tereny Polski już w XIV wieku, przynosząc ze sobą bogatą, orientalną kulturę. Jednym z elementów tego dziedzictwa kulturowego była właśnie kuchnia, która w swej znakomitej większości zdeterminowana została przez zasady religijne oraz dostępność produktów. Dzięki wspólnym kontaktom na stoły polskie trafiały często przysmaki tatarskie, w tym pierekaczewnik. Tradycyjny charakter pierekaczewnika jest ściśle związany z niezmienioną przez stulecia metodą jego wytwarzania. Cały proces wyrobu, zarówno ciasta, jak i farszu, nie uległ zmianie na przestrzeni wieków. Świadczy o tym ręczne przygotowanie ciasta oraz zachowanie niezmienionych składników nadzienia.
Wyjątkowo pracochłonna receptura sprawia, że pierekaczewnik przygotowuje się bardzo rzadko – obecnie właściwie tylko w domach tatarskich podczas świąt Bajramy (w języku tureckim słowo „Bajram” oznacza „święto”). Potwierdzenie i opis specyfiki produktu znaleźć można w opracowaniach historyczno-etnograficznych sprzed II wojny światowej.
Obecnie już 12 polskich produktów zostało wpisanych do unijnych rejestrów. Informacje na temat zarejestrowanych produktów można znaleźć tutaj.