Na wsi mieszka niecałe 40 proc. Polaków

Na wsi mieszka w Polsce 14,8 mln osób, tj. około 38,2 proc. ludności Polski. W ubiegłym roku już po raz drugi po II wojnie światowej udział ludności wiejskiej zwiększył się (podobne zjawisko zaobserwowano rok wcześniej). Jest to skutek wyższej migracji ludności z miast na wieś niż ze wsi do miasta. Migrująca z miast ludność osiedla się na ogół w obrębie wielkich metropolii.

Udział ludności wiejskiej jest w Polsce większy niż w krajach Unii Europejskiej, gdzie mieści się w przedziale od niespełna 3 proc. (Belgia) do 41 proc. (Irlandia).

W o statniej dekadzie (1990-2000) liczba urodzeń na wsi zmniejszyła się o 33,7 proc. Jedną z przyczyn tego był spadek liczby zawieranych małżeństw oraz wzrost liczby rozwodów. Zmniejszył się także poziom dzietności wiejskich kobiet. Nadal jednak jest on jeszcze o jedną trzecią wyższy niż w przypadku mieszkanek miast.

Gęstość zaludnienia na obszarach wiejskich wynosi 51 osób na km², podczas gdy średnia krajowa to 124 osoby na 1 km². Liczba dzieci na wsi nadal się zmniejsza i przyrost naturalny zbliżył się już do zera. Ale co warto podkreślić, proces starzenia się ludności wiejskiej jest u nas mniej zaawansowany niż w większości krajów Unii Europejskiej.

Największym problemem polskiej wsi jest ogromne bezrobocie. W 10 powiatach, gdzie w strukturze gospodarstw przeważały kiedyś PGR-y, stopa bezrobocia wynosi 35-38 proc. Liczba bezrobotnych na polskiej wsi wzrosła z 835,7 tyś. osób w roku 1998 do 1 328,7 tys. osób  w roku ubiegłym  Z tego tylko 19,4 proc. posiada prawo do zasiłku. I choć koszty utrzymania są na wsi na ogół niższe niż w mieście i dorywczo można znaleźć jakąś pracę, to sytuacja wiejskich rodzin bezrobotnych jest naprawdę bardzo trudna. Przytoczone dane odnoszą się jednak tylko do bezrobocia jawnego czyli rejestrowanego. Oprócz tego na polskiej wsi istnieje jeszcze bezrobocie ukryte, wynikające z niekorzystnej struktury agrarnej uniemożliwiającej wszystkim członkom rodzin rolniczych zatrudnienie przez cały rok. Otóż stopę takiego bezrobocia szacuje się na 19,6 proc., w tym w gospodarstwach od 1 do 2 ha na 25 proc.

W polskim rolnictwie pracuje 18 proc. ogółu zatrudnionych, w tym na wsi odsetek ten wynosi 44,5 proc. Nadal jest to ponad 3 mln osób, podczas gdy w żadnym z krajów Unii Europejskiej liczba zatrudnionych w rolnictwie nie przekracza już 1 mln osób.

60,9 proc. mieszkańców wsi ma wykształcenie podstawowe i niepełne podstawowe. 24,2 proc. legitymuje się wykształceniem zawodowym, 13,1 proc. ludności wiejskiej ma wykształcenie średnie. Tylko 1,8 proc. mieszkańców wsi ma wykształcenie wyższe.