Czy zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach będzie zgodny w konstytucją?

Polska Izba Paliw Płynnych twierdzi, że  przygotowany projekt nowelizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie został skonsultowany z środowiskami skupiającymi przedsiębiorców branży paliwowej, takimi jak: PIPP czy też Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego. Zdaniem przedstawicieli Izby, projekt jest niekonstytucyjny - zgodnie z art. 20 Konstytucji RP społeczna gospodarka rynkowa, oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych, stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.

Treść oświadczenia w tej sprawie prezentujemy poniżej


Polska Izba Paliw Płynnych (dalej: PIPP) z uwagą i niepokojem śledzi prace Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad projektem zmian Ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Podstawową wątpliwość wzbudza fakt, że przygotowany projekt nowelizacji ustawy nie został skonsultowany z środowiskami skupiającymi przedsiębiorców branży paliwowej, takimi jak: PIPP czy też Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego. Proponowana nowelizacja bezpośrednio dotyczy przedsiębiorców prowadzących stacje paliw i zasadne wydaje się uwzględnienie ich opinii i argumentów w procesie podejmowania decyzji o skierowaniu propozycji pod obrady Sejmu Rzeczypospolitej. Wyłączenie tych środowisk z procesu konsultacji powodować może wrażenie, że nie są istotne argumenty grup społecznych, których zmiany będą dotyczyły w największym stopniu.

Kwestią zasadniczą, na którą chcemy zwrócić uwagę, jest niekonstytucyjność proponowanego rozwiązania. Zgodnie z art. 20 Konstytucji RP społeczna gospodarka rynkowa, oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych, stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Ograniczenie tak wyrażonej zasady wolności działalności gospodarczej dopuszczalne jest tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny (art. 22 Konstytucji RP). Pobieżna ocena spełnienia przesłanek art. 22 Konstytucji RP wydaje się wskazywać, iż proponowana nowelizacja jest jak najbardziej dopuszczalna. W ocenie PIPP bezdyskusyjne pozostaje, że ograniczanie spożywania alkoholu przez społeczeństwo stanowi ważny interes publiczny. Główny problem sprowadza się jednak do niekonstytucyjnej próby legalizacji ustawowych ograniczeń wyłącznie do jednej z grup przedsiębiorców, nie zaś wprowadzenia ograniczenia natury ogólnej – odnoszącego się (w celu realizacji ważnego interesu publicznego) do wszystkich podmiotów zajmujących się sprzedażą alkoholu.
Ograniczanie propozycji nowelizacji ww. ustawy do jednej grupy przedsiębiorców wydaje się tym bardziej niesprawiedliwe i pozbawione cech konstytucyjnych, że w opinii niektórych Senatorów biorących udział w pracach ww. Komisji na stacjach paliw powinna być dokonywana sprzedaż wyłącznie paliwa i produktów niezbędnych do utrzymania sprawności pojazdów mechanicznych. Należałoby zatem doprecyzować, jakie produkty miałby sprzedawać inne niż stacje paliw placówki handlowe, które sprzedają paliwa.
W opinii Polskiej Izby Paliw Płynnych przedmiotowa propozycja nowelizacji ww. ustawy narusza zasady swobody prowadzenia działalności gospodarczej.

Wyłączenie możliwości sprzedaży alkoholu na stacjach paliw nie tylko nie przyniesie oczekiwanych skutków w postaci zmniejszenia ilości kierowców prowadzących pojazdy mechaniczne pod wpływem alkoholu, ale również doprowadzi do poszerzania się szarej strefy dystrybuującej alkohol nieznanego pochodzenia, nieoznaczony znakami akcyzy. Skutki nielegalnego handlu alkoholem będą dotyczyły zarówno uszczupleń wynikających z niepłaconych podatków, jak i również kosztów leczenia osób, którym zostanie sprzedany skażony alkohol.
Należy także zwrócić uwagę na fakt, że szeroko pojęte działania profilaktyki uzależnień finansowane są z wpływów koncesjonariuszy ze sprzedaży alkoholu, a zatem zmniejszenie ilości tych punktów spowoduje zmniejszenie wpływu środków na leczenie uzależnień. Ograniczenie liczby punktów dystrybucji jest rozwiązaniem zastępczym, a nawet czyniącym artykuł bardziej atrakcyjnym i pożądanym. Istotą w walce z uzależnieniami jest profilaktyka, czyli świadomość konsumenta, a nie zakazy.

Bieżąca sytuacja przedsiębiorców prowadzących stacje paliw jest niezwykle trudna i wynika z nieuzasadnionej polityki cenowej stosowanej przez duże koncerny paliwowe, naruszające w opinii Polskiej Izby Paliw Płynnych zasady konkurencji.
W tej sytuacji środowisko branży paliwowej, zachęcane przez Premiera polskiego rządu do obniżania cen paliw i przerzucenia marży zysku na produkty pozapaliwowe, do których należą również produkty alkoholowe, stawiane jest w sytuacji bez wyjścia – z jednej strony żąda się obniżania cen paliw, a z drugiej ogranicza możliwość sprzedaży produktów pozapaliwowych.

Obecnie tylko dla zapewnienia pokrycia kosztów stałych funkcjonowania stacji paliw niezbędna jest marża w wysokości ponad 30 gr na jeden litr paliwa. Niestety, w ostatnich kilkunastu miesiącach waha się ona średnio w przedziale 7-20 gr.

Dodatkowo bardzo wiele stacji paliwowych, usytuowanych w różnych mikrorynkach, jest obiektami, które dla określonej społeczności są jedynymi gdzie jest paliwo i sklep. Dla tych stacji ograniczenia dla określonych produktów i usług mogą doprowadzić do ich zamknięcia.

Polska Izba Paliw Płynnych podkreśla, że inicjatywa nowelizacji ww. ustawy, nosząca cechy niekonstytucyjnej, nie wzmocni działań ograniczających sprzedaż alkoholu w Polsce, lecz doprowadzi branżę paliwową do bardzo poważnych problemów, zmuszając ją do poszukiwania pokrycia kosztów stałych w wyższej cenie paliwa.