Wybieramy rasę krów mlecznych

Od wielu lat populację naszego bydła tworzą cztery rasy - czarno-biała, czerwono-biała, polska czerwona oraz simental. Jaką wybrać rasę krów mlecznych radzi Bronisław Żelanis, specjalista z Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.

Dobry rolnik robi wszystko, żeby przez pracę hodowlaną w stadzie poprawić wartość utrzymywanych krów. Możliwości są dwie. Kupujemy jałówki cielne z importu z najlepszych obór w kraju lub przez długotrwałą pracę, dobierając najlepsze buhaje ras mlecznych (np. H-F), podnosimy wartość posiadanego stada. Co to znaczy? Poprawia się pokrój (wygląd zbliżony do standardowego wzorca dla rasy) krów, wymię jest duże, kuliste, wysoko zawieszone, strzyki są cylindryczne, równomiernie rozmieszczone, wzrasta też wydajność mleka.

Dużo, czy mało mięsa?

Rolnik, który zdecyduje się na krowy ras typowo mlecznych (H-F, Jersey) musi się liczyć, że będzie miał wysoką wydajność mleka, ale krowa po wybrakowaniu nie da się "obłożyć" mięsem i z reguły jest sprzedawana po najniższej cenie. Są też trudności ze sprzedażą cieląt tych ras. Jeśli w gospodarstwie są krowy ras ogólnoużytkowych (czerwono-biała, simental, czerwona polska), wydajność mleka jest niższa (5000-6000 kg), ale po wybrakowaniu krowy daje się szybko opasać, byczki szybko rosną i są dobrym towarem eksportowym. Trzeba pamiętać, że dla przemysłu mleczarskiego są potrzebne dwa rodzaje mleka - mleko konsumpcyjne o małych kuleczkach tłuszczu (krowy czarno-białe) oraz o wysokiej zawartości suchej masy oraz wielkich kuleczkach tłuszczu (jersey, czerwona polska, czerwono-biała polska, simental) służące do produkcji produktów mleczarskich przedłużonej trwałości np. sery.

Na czarno

Od wielu lat populację naszego bydła tworzą cztery rasy - czarno-biała, czerwono-biała, polska czerwona oraz simental.

Rasa czarno-biała to najbardziej rozpowszechniona rasa bydła na świecie. Powszechnie znana jako bydło fryzyjskie. To bydło o zrównoważonych cechach i użytkowości mięsno-mlecznej, prezentującej typ budowy o małej wyrostowości i dobrym umięśnieniu. Osiąga wysokość w kłębie 128 cm i masę ciała 600 kg. Zalety: umiarkowane wymagania paszowe, dobra zdrowotność, płodność i długowieczność, poprawna budowa wymienia, spokojny temperament. Potencjał genetyczny to 4-5 tysięcy kg mleka.

Skrajnie przeciwstawny typ budowy jak i użytkowości reprezentuje bydło holsztyńsko-fryzyjskie (H-F), które dzisiaj dominuje w najlepszych oborach w kraju. Ostra selekcja importowanego z Holandii do USA bydła fryzyjskiego spowodowała wytworzenie bydła w mlecznym typie użytkowania, o wysokiej wydajności, poprawnej budowie i wysoko zawieszonym wymieniu, szybko oddające mleko, o dużej wyrostowości. Dorosła krowa ma 140 cm w kłębie, masę ciała 650 kg, płaskie umięśnienie. Potencjał genetyczny to 7-8 tysięcy kg mleka.

Na czerwono

Rasa czerwono-biała to druga pod względem liczebności rasa w kraju, występuje głównie w południowo-zachodniej części kraju. Reprezentuje mleczno-mięsny typ użytkowy o bardziej zaznaczonych cechach mięsnych niż bydło rasy czarno-białej. Do podstawowych wad należy niezbyt poprawna budowa wymienia oraz niedostateczna wyrostowość. W celu poprawy tych wad i poprawy mleczności stosowane jest krzyżowanie uszlachetniające z czerwonym bydłem H-F.
Rasa polska czerwona to jedna z ras czerwonego bydła występującego od prawieków w Europie Środkowej. Do jej zalet zalicza się: dobre przygotowanie do trudnych warunków środowiskowych, małe wymagania paszowe, mocne kończyny, dobra płodność, zdrowotność oraz długowieczność. Mleko o wysokiej zawartości tłuszczu i białka. Wady to: niska wydajność mleka, zła budowa wymienia, słabe umięśnienie. Przeciętna krowa posiada 122-125 cm w kłębie, masę ciała 500-550 kg. W ostatnim 25-leciu jej udział w krajowym pogłowiu bydła zmalał z 20 procent do 2 procent.

W mniejszości

Rasa simental to bydło o użytkowości wszechstronnej występujące w Bieszczadach. Stanowi 1 procent pogłowia bydła w kraju. Późno dojrzewa, szybko rośnie, posiada bardzo dobre umięśnienie. Buhaje tej rasy używane są do krzyżowania towarowego. Dorosłe krowy osiągają wysokość w kłębie 135 cm, masę ciała 600-650 kg. Do zalet zaliczamy poza dobrym umięśnieniem, dobrą zdrowotność i odporność na choroby, dużą przydatność mleka do produkcji serów. Wady to zła budowa wymienia i późne rozdajanie krów.