Wpływ nawożenia na ilość i jakość plonów zbóż

Większość polskich gleb uprawnych jest uboga w dostępne dla roślin formy fosforu, wapnia, magnezu, siarki. Z każdym plonem zbóż wynoszącym 3 tony ziarna i 5,5 tony słomy z hektara, wywozimy z pola około 85 kg azotu, 40 kg fosforu, 100 kg potasu, 30 kg wapnia, 20 kg magnezu i 20 kg siarki. Warunkiem osiągnięcia wysokich i wartościowych pod względem konsumpcyjnym, paszowym i technologicznym plonów zbóż jest więc stosowanie dobrych nawozów wieloskładnikowych o sprawdzonej jakości oraz składzie dostosowanych do konkretnych warunków glebowych.

Azot (N) Wszystkie rośliny zbożowe silnie reagują na nawożenie azotowe. Niedobór azotu w glebie sprawia, że rośliny są blade, rosną wolno i słabo się krzewią, wykształcają małe kłosy o małym, źle wykształconym ziarnie. W praktyce rolniczej często ma miejsce nadmierne stosowanie tego składnika pokarmowego, przejawiające się ciemnym zabarwieniem, zbyt bujnym wzrostem i silnym krzewieniem się zbóż, co jest szczególnie niekorzystne w przypadku form ozimych, ponieważ zmniejsza się wtedy ich odporność na wymarzanie. Wiosną i latem obserwuje się nadmierne wydłużanie się źdźbeł, sprzyjające wyleganiu oraz występowaniu rdzy zbożowej i mączniaka. Okres dojrzewania przenawożonych azotem zbóż wydłuża się.

Ujemnym skutkom przenawożenia zbóż azotem zapobiega stosowanie nawozów kompleksowych. Zgodnie z zaleceniami agrotechnicznymi nawozy stosuje się w przypadku w przypadku zbóż jarych jesienią lub wiosnę po stopnieniu śniegu. Składniki tych nawozów (fosfor, potas, wapń, magnez, siarka, bor, miedź oraz pozostałe mikroelementy) zapewniają lepszą odporność roślin na wymarzanie, suszę, wyleganie, jak również ograniczają częstość występowania chorób grzybowych. W efekcie zwiększa się plon słomy i ziarna, które jest lepiej wykształcone, ma większą masę i optymalny skład chemiczny.

Stosowanie nawozów wieloskładnikowych zapobiega występowaniu chorób fizjologicznych, wynikających z niedoboru pierwiastków pokarmowych w glebie.

Fosfor (P) Rośliny niedostatecznie zaopatrzone w fosfor są drobne, niskie, ciemnozielone, nie krzewią się. Na starszych liściach pojawia się purpurowoczerwone zabarwienie, po czym liście te zasychają, przybierając ciemnobrunatny kolor. Zboża wykształcają małe kłosy, zawierające źle wypełnione ziarna.

Potas (K) Brak potasu u zbóż objawia się zwiędłym pokrojem roślin i ich szaroniebieskim zabarwieniem. Starsze liście są pofałdowane, żółkną na szczycie i brzegach, zaś nerw główny długo pozostaje zielony. Kłosy drobne, ziarno małe i pomarszczone.

Magnez (Mg) Objawy niedoboru magnezu to „paciorkowatość” lub „pasiastość” liści owsa i żyta, czyli nierównomierne rozłożenie zielonego barwnika pomiędzy unerwieniem. U pszenicy i jęczmienia objawem braku magnezu jest silna chloroza najstarszych liści, obejmująca początkowo szczyt i brzegi liścia, a następnie jego całą powierzchnię, na której pojawiają się równocześnie rdzawe, zasychające plamki.

Miedź (Cu) Owies i pszenica, rosnące na glebach piaszczystych bądź torfowych są szczególnie wrażliwe na niedobór miedzi. Objawy braku tego pierwiastka nazwano „chorobą nowin”. W kilka tygodni po wschodach wierzchołki starszych liści bieleją, zaś młode liście silnie się skręcają i zamierają, nie osiągając właściwych rozmiarów i kształtu. Całe źdźbła wraz z wiechą (owies) lub kłosem (pszenica, żyto) są bladozielone i zdeformowane. Przy słabszym deficycie miedzi zboża wolno rosną, mają „pasiaste” licie, zaś kłosy wypełnione drobnym pośladem lub płone.

Mangan (Mn) Charakterystyczne objawy niedoboru manganu najczęściej występują w postaci szarobrunatnych lub jasnych smug pomiędzy unerwieniem w środkowej części blaszki liściowej – „szara plamistość”. Następnie plamki te powiększają się, zlewają ze sobą, a zmieniona chorobowo tkanka po pewnym czasie zamiera i wykrusza się, przez co liście zginają się i wyglądają jak złamane. Objawy te spotyka się najczęściej u owsa, rzadziej u innych zbóż.

Praktyka dowodzi, że racjonalne i systematyczne stosowanie w uprawie zbóż nawozów gwarantuje właściwy wzrost roślin, a równocześnie poprawia zasobność gleb w składniki pokarmowe i korzystnie wpływa na ich strukturę.