Środki ochrony roślin dobrze przechowane

Sposób przechowywania w okresie zimowym niewykorzystanych w minionym sezonie wegetacyjnym lub zakupionych z myślą o przyszłorocznym zastosowaniu środków ochrony roślin w znacznym stopniu może wpłynąć na skuteczność wykonywanych nimi zabiegów ochronnych.



Środki ochrony roślin przechowuje się w oryginalnych opakowaniach oraz grupuje według ich przeznaczenia i toksyczności. Półki powinny być wykonane z nienasiąkliwego materiału, a posadzki z materiałów niepalnych i łatwo zmywalnych

Środki ochrony roślin (ś.o.r) zawierają wiele substancji. Jedne z nich pełnią funkcję aktywną w zwalczaniu chorób i szkodników, inne funkcje pomocnicze, zwiększając skuteczność działania substancji aktywnej. Niskie temperatury mogą spowodować zmianę właściwości fizycznych ś.o.r. w wyniku wytrącania lub krystalizacji niektórych substancji i inne zmiany utrudniające w przyszłości równomierne rozprowadzenie ś.o.r. w opryskiwaczu, a w konsekwencji nierównomierne naniesienia na opryskiwanych roślinach. Znaczna część środków ochrony roślin może być przechowywana w temp od 0 do +30°C. Jeżeli jednak chociaż jeden z przechowywanych zimą preparatów wymaga wyższych temperatur, najlepiej takie warunki zapewnić wszystkim. Dlatego środki ochrony roślin zaleca się przechowywać w temperaturze od +5 do +25°C, ponieważ niektóre z nich wymagają właśnie takiej jej wartości. Preparaty w formie granulowanej i proszkowej o właściwościach higroskopowych, czyli wykazujące tendencje do pochłaniania wody, trzeba chronić przed wilgocią. Wiąże się to z koniecznością ich przechowywania w szczelnie zamkniętych oryginalnych opakowaniach. Wahania temperatur mogą spowodować zwiększone wchłanianie wody przez preparaty nieprawidłowo przechowywane. Podstawową zasadą przy wszystkich działaniach ze środkami ochrony roślin jest stosowanie się do zaleceń zawartych w etykiecie-instrukcji ś.o.r. W rozporządzeniu MRiRW z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie wymagań dotyczących treści etykiety-instrukcji stosowania środka ochrony roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 141 poz. 1498) wymieniono 28 informacji, które muszą być zawarte w niej w sposób czytelny i wykluczający popełnienie pomyłki. Wśród nich znajdują się również zalecenia dotyczące warunków przechowywania środka. Producent ś.o.r., znając ich właściwości i skład chemiczny, określa tam warunki, które muszą być spełnione przy przechowywaniu poszczególnych preparatów. W części etykiety dotyczącej przechowywania znajdują się następujące zapisy:

• nie przechowywać razem z żywnością, napojami i paszami dla zwierząt;
• chronić przed dziećmi;
• przechowywać wyłącznie w oryginalnym opakowaniu w temperaturze nie niższej niż 0°C i nie wyższej niż 30°C lub nie niższej niż 5°C i nie wyższej niż 25°C;
• przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty;
• chronić przed wilgocią;
• przechowywać w chłodnym, dobrze wentylowanym miejscu lub przechowywać z dala od źródeł ciepła.

Najlepszym wyjściem jest takie zaplanowanie zużycia oraz zakupów, aby wszystkie ś.o.r. zostały zużyte
w sezonie, w którym je zakupiono. Jest to jednak często trudne do praktycznego uzyskania, ponieważ terminowe wykonanie zabiegów ochrony roślin wymaga odpowiedniego zapasu preparatów. Konieczność ich przechowywania w gospodarstwie rodzi więc potrzebę przygotowania odpowiednich pomieszczeń i przestrzegania procedur związanych z magazynowaniem materiałów szkodliwych i toksycznych. Dlatego przy przechowywaniu środków ochrony roślin należy stosować się do przepisów prawa oraz zaleceń specjalistów zajmujących się szeroko pojętą ochroną roślin.



Magazyn środków ochrony roślin powinien być właściwie oznakowany, zamykany na klucz i dostępny tylko dla upoważnionych osób


Wymagania prawne dotyczące przechowywania środków ochrony roślin

Dyrektywa unijna 2009/129/WE w artykule 13 ust. 1 zawiera zapisy nakładające na państwa członkowskie
UE obowiązek podjęcia wszelkich niezbędnych środków, aby przechowywanie pestycydów oraz wszystkie czynności związane z ich stosowaniem przez użytkowników nie stwarzały zagrożenia dla zdrowia ludzi i stanu środowiska. Projektowana ustawa o środkach ochrony roślin, wdrażająca zapisy wspomnianej dyrektywy, zawiera zapis o możliwym wydaniu przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nowego rozporządzenia dotyczącego sposobu przechowywania środków ochrony roślin. Istnieje zatem pewna szansa na skorygowanie w nim niektórych zapisów, które w odniesieniu do osób przechowujących niewielkie ilości mogą wydawać się zbyt trudne do zrealizowania. Obecnie jednak wciąż obowiązuje rozporządzenie MRiRW z 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu
i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych
(Dz. U. z 2002 r. Nr 99 poz. 896). Według tego rozporządzenia:

• na zamykanych drzwiach zewnętrznych magazynu umieszcza się napis: „MAGAZYN ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN I NAWOZÓW” albo „MAGAZYN ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN”;
• magazyn wyposaża się w:

• w magazynie w widocznym miejscu umieszcza się wykaz przechowywanych w nim środków ochrony roślin lub nawozów, instrukcję BHP oraz numery telefonów najbliższego centrum powiadamiania ratunkowego lub zakładu opieki zdrowotnej;
• w magazynie wyodrębnia się zamykane pomieszczenia służące do przechowywania: środków ochrony roślin zaliczanych do bardzo toksycznych i toksycznych, niepełnowartościowych środków ochrony roślin, pustych opakowań po tych środkach lub nawozach oraz zanieczyszczonych środkami ochrony roślin lub nawozami środków ochrony indywidualnej;
• środki ochrony roślin przechowuje się w oryginalnych opakowaniach oraz grupuje według ich przeznaczenia i toksyczności.

Ponieważ prawo nie zawiera informacji opisujących, w jaki sposób zrealizować zapisy rozporządzenia
w gospodarstwie, warto również sięgać po różnego rodzaju zalecenia, sformułowane w celu ułatwienia rozumienia i realizacji zapisów prawa. Jednym z takich zbiorów zaleceń jest Kodeks Dobrej Praktyki Organizacji Ochrony Roślin opracowany przez krajowych specjalistów z dziedziny techniki ochrony roślin w porozumieniu z licznymi europejskimi specjalistami w ramach projektu TOPPS (do pobrania na stronie internetowej: www.topps-life.org).

 

W wyznaczonym miejscu należy przechowywać niezbędne akcesoria do neutralizacji wycieków i rozproszeń (szczotka, szufelka, wiaderko z trocinami lub innym absorbentem)oraz pojemnik na skażone materiały

Zalecenia według Dobrej Praktyki Organizacji Ochrony Roślin

Na bezpieczne magazynowanie środków ochrony roślin składają się trzy podstawowe elementy: pomieszczenie ze specjalnym wyposażeniem; znajomość i przestrzeganie zasad przechowywania środków ochrony roślin; umiejętność postępowania w sytuacjach awaryjnych. Największe zagrożenia dotyczące magazynowania środków ochrony roślin związane są z pożarem, który może powstawać wewnątrz lub na zewnątrz magazynu. Groźne są również powodzie, które mogą prowadzić do niekontrolowanego rozprzestrzenie nia się magazynowanych środków i poważnego skażenia środowiska.



W magazynie przechowuje się puste i opłukane opakowania po środkach ochrony roślin


Dlatego magazyn należy zlokalizować w bezpiecznej odległości od terenów podatnych na pożar oraz wrażliwych na skażenia chemiczne, a zwłaszcza cieków, zbiorników i ujęć wody. Odległość nowobudowanych magazynów środków ochrony roślin o pojemności powyżej 1 tony od obszarów bardzo wrażliwych powinna wynosić 50 m, a 10 m, jeżeli magazyn spełnia wymagania jednogodzinnej odporności na ogień i umożliwia zbieranie wody gaśniczej. Magazyny o mniejszej pojemności powinny być budowane w odległości nie mniejszej niż 20 m od obszarów wrażliwych lub 10 m przy zachowaniu warunku ognioodporności i możliwości zbierania wody gaśniczej. Aby do środków ochrony roślin nie miały dostępu osoby nieupoważnione, zwłaszcza dzieci, należy odpowiednio zabezpieczyć miejsce ich składowania. Dlatego drzwi wejściowe powinny mieć zamykany na klucz zamek lub kłódkę, a okna powinny być zabezpieczone przed dostaniem się osób niepowołanych. W dobrze widocznym miejscu powinna być wywieszona instrukcja bezpiecznego postępowania ze środkami ochrony roślin i lista telefonów alarmowych oraz opisy znaczenia umieszczanych na opakowaniach znaków ostrzegawczych, symboli i piktogramów. Aby uniknąć przeterminowania preparatów oraz ograniczyć zagrożenie dla ludzi i środowiska w razie pożaru lub zalania magazynu, należy minimalizować ilość przechowywanych w gospodarstwie środków ochrony roślin. Dobrą zasadą jest utrzymanie zapasu wystarczającego na 6 miesięcy działalności. Ze względu na ograniczoną trwałość środków nie powinno się ich przechowywać dłużej niż rok. Jeśli w gospodarstwie nie ma specjalnego pomieszczenia, a środki ochrony roślin są stosowane sporadycznie i w niewielkiej ilości, rolę
magazynu może spełniać zamykana na klucz szafa z materiału nienasiąkliwego i ognioodpornego, ustawiona z zachowaniem bezpiecznej odległości od ujęć wody, miejsc składowania żywności, pasz oraz materiałów pędnych i łatwopalnych. Zamykane szafy lub skrzynie powinny być wyposażone w szczelne dno, zapobiegające przenikaniu do podłoża rozlanych chemikaliów. Środków ochrony roślin nie wolno przechowywać w budynkach mieszkalnych, inwentarskich, spichlerzach, garażach, sieniach i stodołach.
Intensywne stosowanie środków ochrony roślin wymaga utrzymania odpowiedniego zapasu preparatów, co rodzi potrzebę korzystania z dobrze wyposażonego i bezpiecznego magazynu. Można do tego celu adoptować istniejące pomieszczenia lub wybudować magazyn od podstaw, co stwarza okazję do organizacji magazynu ściśle wg zaleceń DPOOR.

 

Rozlane lub rozsypane środki ochrony roślin trzeba niezwłocznie zebrać i bezpiecznie zagospodarować

Sytuacje awaryjne

Przechowywane w magazynie środki ochrony roślin są preparatami stężonymi. Każde ich rozlanie lub rozsypanie stwarza duże ryzyko powstania skażeń miejscowych. Dlatego w każdym magazynie powinny znajdować się środki do likwidacji skutków rozlania i rozsypania preparatów. Zasady przygotowania się na likwidację skutków rozlania lub rozsypania środków ochrony roślin są następujące:

• w wyznaczonym miejscu należy przechowywać w stanie gotowym do użycia niezbędne akcesoria do neutralizacji wycieków i rozproszeń, takie jak: szczotka, szufelka, wiaderko z trocinami (lub innym absorbentem) torby plastikowe, pojemnik na skażone materiały;
• niezwłocznie należy zebrać i bezpiecznie zagospodarować rozlane lub rozsypane środki ochrony roślin;
• nie wolno spłukiwać rozlanych lub rozsypanych środków ochrony roślin do ścieków komunalnych. W razie wybuchu pożaru trzeba bezzwłocznie wezwać straż pożarną i podjąć działania mogące zmniejszyć jego skutki. W trakcie akcji gaśniczej należy unikać stosowania nadmiernej ilości wody, aby do minimum ograniczyć jej spływ do zbiorników i ujęć wody, a skażone zgliszcza i odpady zebrać i przekazać do bezpiecznego zagospodarowania uprawnionym służbom. Stosując się do opisanych w artykule przepisów prawa oraz zaleceń możliwe jest bezpieczne przechowywanie środków ochrony roślin, niestwarzające zagrożenia dla otoczenia oraz umożliwiające realizację skutecznej ochrony roślin.