Aktualna sytuacja cenowa

- mleko surowe

W wyniku sezonowo mniejszej podaży mleka do skupu od sierpnia ub.r. odnotowuje się wzrost jego cen. Według danych GUS w lutym 2004 r. cena mleka surowego ukształtowała się na poziomie 79,92 zł/hl (bez VAT) i była wyższa niż w styczniu o 0,5%, a w ciągu roku zdrożało o 9%. W miesiącach styczeń-luty 2004 r. przeciętnie za mleko surowe płacono o 8,2% więcej niż w porównywalnym okresie przed rokiem.

- masło w blokach

Utrzymujący się od początku br. znaczący wzrost produkcji masła wpływa ograniczająco na poziom cen zbytu tego artykułu, które w II połowie ub.r. osiągnęły relatywnie wysoki poziom. W lutym 2004 r. (wg GUS) cena zbytu masła w blokach ukształtowała się na poziomie 10,37 zł/kg (z VAT) i była o 1,2% niższa niż w styczniu, ale nadal o ok. 22% wyższa niż w porównywalnym okresie 2003 r. Według cotygodniowych komunikatów Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, od początku marca br. ceny zbytu tego artykułu wykazują tendencje spadkowe. W dniach 15-21.03.br. za masło w blokach płacono przeciętnie 9,29 zł/kg (z VAT).

- mleko odtłuszczone w proszku (OMP)

Korzystny układ cen mleka odtłuszczonego w proszku na rynku światowym wpływał stymulująco w II połowie ub.r. na poziom cen tego artykułu na rynku krajowym W lutym 2004 r. (wg GUS) średnia cena zbytu odtłuszczonego mleka w proszku wyniosła 7,41 zł/kg i była jeszcze o ok. 1% wyższa niż w styczniu, a także o ok. 25% wyższa niż przed rokiem. Według informacji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi ceny OMP w marcu br. (w notowaniach tygodniowych) wykazywały znaczne wahania. Średnia cena zbytu tego produktu, po wzroście na początku marca, w trzecim tygodniu tego miesiąca obniżyła się do 6,99 zł/kg (z VAT).

Czynniki wpływające na poziom cen:

- pogłowie krów i produkcja mleka

W końcu 2003 r. odnotowano pogłębienie spadku pogłowia krów mlecznych. Według danych GUS w grudniu 2003 r. wynosiło ono 2.862 tys. szt. i było o 3,5% niższe niż przed rokiem, podczas gdy w czerwcu stado krów było nieco większe (o 0,8%) niż rok wcześniej. W 2004 r., z uwagi na postępującą koncentrację produkcji mleka, należy oczekiwać dalszego stopniowego ograniczania liczebności pogłowia krów w małych gospodarstwach.

Mimo mniejszego pogłowia ocenia się, że na skutek większej mleczności krów (spowodowanej m.in. sukcesywną wymianą materiału genetycznego) produkcja mleka surowego w 2004 r. może wynieść ok. 11,6 mld l wobec szacowanej na blisko 11,5 mld l w 2003 r.

- podaż mleka surowego, masła i mleka odtłuszczonego w proszku

Wyższy poziom produkcji mleka jak również kontynuacja przygotowań do wprowadzenia systemu kwot mlecznych wpływały na systematyczny wzrost towarowości produkcji. Według GUS skup mleka surowego ogółem w 2003 r. ukształtował się na poziomie 7,3 mld l i był o 1,3% większy od jego relatywnie wysokiego poziomu w 2002 r. W pierwszych dwóch miesiącach 2004 r. był on aż o 7,7% większy niż w porównywalnym okresie ub.r. Sukcesywnie postępujący proces modernizacji gospodarstw zajmujących się produkcją mleka będzie stymulował dostawy surowca do skupu o czym świadczy duże zainteresowanie producentów mleka dodatkowymi kwotami mlecznymi pochodzącymi z krajowej rezerwy mlecznej. Według ocen ekspertów Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w 2004 r. skup mleka surowego może osiągnąć poziom ok. 7,7 mld l, tj. o ok. 5% wyższy niż w 2003 r.

Poziom produkcji masła w 2003 r., mimo zwiększonego popytu konsumpcyjnego i wzrostu cen w II połowie roku, był zbliżony do roku poprzedniego i według jeszcze nieostatecznych szacunków wyniósł ok. 154 tys. t. W miesiącach styczeń-luty br. produkcja masła wyniosła ponad 24 tys. t i była już o ok. 17% wyższa niż w analogicznym okresie 2003 r.

W wyniku zwiększonego zużycia surowca mlecznego do produkcji napojów mlecznych oraz serów, w II połowie 2003 r. obniżała się natomiast produkcja od-tłuszczonego mleka w proszku. Szacuje się, że w całym roku mogła osiągnąć poziom ok. 147 tys. t, tj. o 2-3% niższy niż przed rokiem. W lutym 2004 r. produkcja tego artykułu wyniosła prawie 7 tys. t i była o ok. 5% niższa niż w styczniu, ale o ok. 1,5% wyższa niż przed rokiem. Według ocen ekspertów w 2004 r., wysoki poziom cen interwencyjnych obowiązujący w UE oraz zwiększony dostęp do rynku unijnego spowoduje, że produkcja masła oraz odtłuszczonego mleka w proszku może być wyższa niż w 2003 r. i wy-nieść odpowiednio ok. 155 tys. t i ok. 150 tys. t.

- handel zagraniczny

Handel zagraniczny masłem nie ma istotnego wpływu na jego krajową sytuację podażowo-popytową. Ceny eksportowe masła na rynku zagranicznym są niższe od krajowych. W połowie marca 2004 r. cena masła w portach Europy Zachodniej (na bazie FOB) kształtowała się na poziomie 1600 USD/t (6,20 zł/kg), mimo że była o 24% wyższa niż w analogicznym okresie 2003 r. Według dostępnych danych GUS w ciągu 11 miesięcy 2003 r. wyeksportowano 8,5 tys. t masła, tj. o 23% mniej niż w tym samym okresie 2002 r. Jednocześnie import masła w tym czasie ukształtował się na poziomie ok. 3,4 tys. t i był o 9% mniejszy w porównaniu z analogicznym okresem 2002 r.

Wzrostowa tendencja cen mleka odtłuszczonego w proszku na rynku światowym w II połowie ub.r. ( w grudniu średnia cena OMP osiągnęła 1815 USD/t) wpłynęła na zintensyfikowanie jego eksportu. Pomimo niższej produkcji w okresie styczeń - listopad 2003 r. wyeksportowano ok. 93 tys. t odtłuszczonego mleka w proszku, tj. o 4% więcej niż w porównywalnym okresie 2002 r. Import OMP w tym okresie był nie-wielki i wyniósł ok. 4,9 tys. t wobec 6,4 tys. t w 2002 r. Przewiduje się, że w 2004 r. eksport masła i OMP będzie wykazywał tendencje wzrostowe, natomiast import tych produktów może się kształtować podobnie jak w poprzednim roku.

- spożycie masła

Niski poziom cen masła w I połowie 2003 r. i jego potanienie wobec utwardzonych tłuszczów roślinnych spowodowało wzrost jego konsumpcji. Szacuje się, że w 2003 r. spożycie masła wyniosło 4,7 kg/1 mieszkańca i było o ok. 2% większe niż w 2002 r. W I półroczu 2004 r., z uwagi na możliwy dalszy wzrost cen tłuszczów roślinnych utrzyma się wzrostowa tendencja popytu na masło, jednak tempo jego wzrostu będzie wolniejsze od notowanego w ub.r.

- działania ARR

Od początku lutego do połowy marca br. ARR realizowała sprzedaż masła ekstra w blokach z zapasów zgromadzonych w sezonie letnim 2003 r. Sprzedaż tego artykułu na rynek krajowy (do 11 marca br.) wyniosła tylko 215 t, a ceny transakcyjne uzyskiwano na poziomie ceny wywoławczej, tj. 9,30 zł/kg netto. W związku z niewielkim zainteresowaniem zakupami masła przez podmioty krajowe, Agencja równocześnie prowadziła sprzedaż tego artykułu z przeznaczeniem na eksport po cenie wywoławczej 4,50 zł/kg. Do 18 marca br. sprzedano ok. 2,7 tys. t masła uzyskując ceny transakcyjne w granicach 4,88 - 5,27 zł/kg. Działania interwencyjne na rynku mleka w 2004 r. prowadzone będą w oparciu o ustawę o regulacji rynku mleka i przetworów mleczarskich. Przewidziane są zakupy interwencyjne masła i odtłuszczonego mleka w proszku oraz dopłaty do prywatnego przechowywania, eksportu, spożycia, przetwórstwa, bezpośredniej konsumpcji oraz zakupów prowadzonych przez instytucje o charakterze niedochodowym wybranych artykułów mleczarskich. Realizacja tych działań refundowana będzie z EFOGR w okresie od 1 maja do 31 grudnia 2004 r.

- prognoza cen do czerwca 2004 r.

Zespół ekspertów, uwzględniając koniunkturalne i sezonowe zmiany w układzie czynników podażowo-popytowych na rynku mleka, przewiduje na II i III kwartał br. następujący poziom cen: