Przyczyna
Najważniejszą rolę w wywoływaniu przewlekłych zmian zapalnych w układzie
oddechowym odgrywa Mycoplasma gallisepticum (Mg). Czynnikami, które
powodują uaktywnianie się zakażenia są często wirusy atakujące układ
oddechowy, takie jak wirus rzekomego pomoru drobiu czy wirus zakaźnego
zapalenia oskrzeli. Często dochodzi również do wtórnych powikłań
bakteryjnych. Bakterią wikłającą jest najczęściej E. coli.
Stres wywołany przemieszczaniem ptaków, obcinaniem dziobów, niesprzyjające
warunki środowiskowe takie jak zimno czy zła wentylacja, są czynnikami
usposabiającymi do wybuchu choroby.
Źródła i drogi zakażenia
Najważniejszą i najgroźniejszą w praktyce drogą rozprzestrzeniania się
zakażenia jest możliwość pionowego przekazywania Mycoplasma gallisepticum
przez zakażone nioski na ich potomstwo. Ponadto choroba może przenosić się
droga zakażenia poziomego, droga aerogenną przez bezpośredni kontakt z
chorymi ptakami.
Okres inkubacji
Okres inkubacji waha się i wynosi od 4 dni do 3 tygodni.
Wrażliwy gatunek
Kury i indyki.
Objawy kliniczne
Młode kurczęta (brojlery lub kurczęta ras nieśnych) wykazują objawy ze
strony układu, którym towarzyszy często brak apetytu, obniżenie masy ciała
i gorsze wykorzystanie paszy. U ptaków dorosłych najczęściej stwierdza się
objawy zapalenia ze strony układu: kichanie, kaszel i duszność. W przebiegu
choroby u ptaków w okresie produkcji obserwuje się wynoszący 20-30% spadek
nieśności. W przebiegu syndromu CRD z reguły nie obserwuje się gwałtownego
wzrostu upadków. Straty ekonomiczne spowodowane przez ten zespół chorobowy
wynikają z obniżenia przyrostów, gorszego wykorzystania paszy zwłaszcza u
brojlerów, choć ma to znaczenie także w stadach reprodukcyjnych i niosek jaj
konsumpcyjnych. Choroba może powodować bardzo duże straty ekonomiczne w
odchowie brojlerów, natomiast straty w stadach nieśnych są z reguły
mniejsze.
Zmiany sekcyjne
Stwierdza się przekrwienie i zmiany zapalne w błonie śluzowej tchawicy,
niekiedy z obecnością serowatego wysięku w workach powietrznych, zwłaszcza
jeśli czynnikiem wikłającym jest Escherichia coli. W łagodnych zakażeniach
wywołanych tylko przez Mycoplasma gallisepticum zmiany mogą być
ograniczone do obecności niewielkiej ilości śluzu w tchawicy oraz zmętnienia
ścian worków powietrznych, które niekiedy mogą być pokryte niewielką ilością
włóknika.
U indyków przy infekcji Mg dochodzi najczęściej do przewlekłych zmian
zapalnych w zatokach podoczodołowych.
Rozpoznanie
Rozpoznanie zakażenia Mg jest możliwe przy pomocy badania serologicznego
(odczyn aglutynacji płytkowej z antygenem Mg lub testy ELISA), badań
sekcyjnych, a potwierdzeniem diagnozy jest izolacja Mg z tchawicy lub worków
powietrznych chorych ptaków.
Diagnoza różnicowa
Podobne objawy kliniczne ze strony układu oddechowego stwierdza się w
przebiegu rzekomego pomoru drobiu, zakaźnego zapalenia oskrzeli jak również
zakażenia E. coli.
Leczenie
Leczenie zakażeń Mg u kur i indyków przy pomocy odpowiednio dobranych
chemioterapeutyków jest ekonomicznie uzasadnione i skuteczne. Mimo to w walce z
chorobą stosowane są również szczepienia i działania mające na celu
przerwanie pionowej drogi zakażenia.
W praktyce ograniczenie pionowej drogi zakażenia uzyskuje się poprzez
traktowanie jaj wylęgowych antybiotykami. Chemioterapeutyk wprowadza się do
jaj metodą iniekcyjną lub poprzez zanurzenie w roztworze leku, w specjalnej
komorze podciśnieniowej (tzw. dipping). Aktualnie w tym celu stosuje się
enrofloksacynę podawaną najczęściej osiemnastodniowym zarodkom metodą in
ivo. Iniekcje wykonywane są przy pomocy specjalnych zautomatyzowanych
systemów.
Badania serologiczne mające na celu wykrycie osobników zakażonych Mg jest
rutynową metodą walki z tą chorobą w stadach reprodukcyjnych i pozwala na
eliminację z rozrodu zakażonych stad.