Zmiany w funkcjonowaniu AWRSP

W dniu 20 grudnia 2002 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, która została opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 6 z 22 stycznia 2003 r. pod poz. 64. Oznacza to, że ustawa wchodzi w życie 6 lutego 2003 r. Z punktu widzenia wpływu na funkcjonowanie AWRSP,  zmiany są szczególnie istotne.

Nowelizacja ustawy

W nowelizacji została ustalona zasada, że wykonywanie praw z akcji i udziałów Agencji w spółkach podlega przekazaniu ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa. Dotyczy to zarówno akcji i udziałów, które Agencja będzie ewentualnie obejmować w zamian za mienie Zasobu po dniu wejścia w życie ustawy (ta forma gospodarowania nie została bowiem usunięta z ustawy), jak i udziałów i akcji dotychczas objętych, które podlegają przekazaniu ministrowi w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy. Powyższe nie dotyczy udziałów i akcji w spółkach hodowli roślin uprawnych oraz hodowli zwierząt gospodarskich, w których prawa z akcji lub udziałów będzie nadal wykonywać Agencja. Listę tych spółek ma ustalić minister właściwy do spraw rolnictwa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa w drodze rozporządzenia. 

Statut ma być nadany Agencji przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa w drodze rozporządzenia a nie, jak dotychczas, przez tego ministra w drodze zarządzenia. Oznacza to konieczność nadania Agencji nowego statutu w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy - zgodnie z art. 8 ustawy nowelizującej. 

W art. 17b ustawy określono zasady ustalania i zmiany opłat za wieczyste użytkowanie innym użytkownikom niż jednostki badawczo - rozwojowe, szkoły wyższe i PAN. Wysokość opłat została ustalona wprost w tym przepisie (bez odsyłania do przepisów o zarządzie i do ustawy o gospodarce nieruchomościami) na poziomie od 0,1 do 3 % wartości nieruchomości, w zależności od sposobu jej wykorzystywania. Ustalanie i zmiana wysokości opłaty odbywa się w drodze zawiadomienia, do którego stosuje się tryb określony w ustawie o gospodarce nieruchomościami, dotyczący postępowania w razie wypowiedzenia opłaty rocznej z tyt. użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej. 

Nadano nowe brzmienie rozdziałowi czwartemu ustawy dot. gospodarki finansowej Agencji. Z najważniejszych nowych postanowień tego rozdziału trzeba wymienić następujące: Agencja prowadzi odrębnie własną gospodarkę finansową oraz gospodarkę finansową Zasobu i w związku z tym sporządza dwa odrębne plany finansowe, w rocznym planie finansowym Zasobu ustala się limit wydatków na funkcjonowanie biura prezesa i oddziałów terenowych, rachunkowość Agencji opiera się o zasady określone w przepisach o rachunkowości, co oznacza stosowanie kategorii przychodów i kosztów (w ujęciu memoriałowym) w miejsce dotychczas stosowanej kategorii wpływów i wydatków (w ujęciu kasowym); Agencja zobowiązana jest: prowadzić odrębną rachunkowość dla działalności w zakresie gospodarowania mieniem Zasobu sporządzać odrębne sprawozdanie finansowe Agencji i odrębne sprawozdanie finansowe z gospodarowania mieniem Zasobu, które podlegają odrębnemu badaniu i zatwierdzaniu, odrębnie dzielić wynik finansowy Agencji i Zasobu, stosować zasady wyceny składników majątkowych wynikające z ustawy o rachunkowości, z tym m. in. wyjątkiem, że wartość gruntów rolnych Zasobu, dla których brak jest ceny nabycia, ujmuje się w ewidencji wg stawek szacunkowych, co pozwoli na uniknięcie zbędnych kosztów, związanych z ustalaniem ich wartości przez rzeczoznawców.

 Rada Ministrów może zobowiązać AWRSP do przekazania środków na rachunek bankowy Agencji Rynku Rolnego na realizację zadań tej Agencji.

Agencja może odroczyć termin zapłaty należności, rozłożyć ją na raty albo umorzyć w części lub całości, jeżeli przemawiają za tym ważne względy gospodarcze, społeczne lub losowe; przesłanki odroczenia, rozłożenia na raty lub umorzenia ma określić w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, po zasięgnięciu opinii Agencji.

 Poszerzono możliwość nieodpłatnego przekazywania nieruchomości przez Agencję. Agencja może dokonać takiego przekazania na rzecz osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku, która przez okres co najmniej 5 lat była pracownikiem ppgr. Przekazanie może dotyczyć gruntów rolnych o pow. do 2 ha - na cele związane z zalesianiem w rozumieniu ustawy o przeznaczeniu gruntów do zalesiania. Agencja ponosi koszty związane z przekazaniem, w tym koszty założenia księgi wieczystej. 

Doprecyzowano, zgodnie z konstytucyjnymi wymogami, zawarte art. 32 ustawy upoważnienie dla ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowego trybu sprzedaży nieruchomości Zasobu, warunków rozkładania ceny na raty oraz stawek szacunkowych gruntów. Oznacza to konieczność wydania nowego rozporządzenia w tej sprawie - w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji.

Nowy Statut AWRSP

Z dniem 30 grudnia 2002 r. weszło w życie zarządzenie Nr 41/2002 Ministra Skarbu Państwa z 16 grudnia 2002 r. w sprawie nadania statutu AWRSP. Warto zwrócić uwagę na następujące zmiany w porównaniu z dotychczasową regulacją. Statut, zgodnie z upoważnieniem zawartym w art. 7 ust. 2 ustawy, określa organizację wewnętrzną Agencji.

 Nie znalazły się więc w nim postanowienia dotyczące gospodarki finansowej, która regulowana jest odrębnymi przepisami, wydanymi na podstawie art. 7 ust. 3. 

W statucie brak jest także postanowień dotyczących dysponowania mieniem nie zagospodarowanym mimo, że do uregulowania tych kwestii w statucie nakazuje art. 24 ust. 2 ustawy. 

Jednostki gospodarcze Zasobu zostały włączone do wewnętrznej struktury organizacyjnej Agencji. Jednostki te tworzy i znosi dyrektor oddziału terenowego, ustalając zakres i warunki wykonywania przez nie zadań w umowie o administrowanie. 

Statut poszerza kompetencje Rady Nadzorczej Agencji m. in. o opiniowanie sprzedaży gruntów o pow. przekraczającej 100 ha. 

Doprecyzowane zostały kompetencje i zakres działania Biura Prezesa i oddziałów terenowych. 

Nieco inaczej został ukształtowany wymóg uzyskania szczególnego pełnomocnictwa Prezesa do sprzedaży nieruchomości. Szczególne pełnomocnictwo wymagane jest do sprzedaży nieruchomości o pow. przekraczającej 50 ha, a także innych nieruchomości, których wartość, określona zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy, przekracza równowartość dwóch tysięcy ton żyta.

Statut zobowiązuje do utworzenia wyodrębnionego stanowiska pracy do spraw audytu wewnętrznego, podległego bezpośredni Prezesowi. Zasady funkcjonowania audytu regulują odrębne przepisy.

Gospodarka finansowa

Z dniem 5 stycznia 2003 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Skarbu Państwa z dnia 12 grudnia w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej AWRSP (Dz. U. N 221, poz. 1863).

Rozporządzenie to zostało wydane na podstawie dotychczasowego upoważnienia, zawartego w art. 7 ust. 3 ustawy. Po wejściu w życie nowelizacji upoważnienie do wydania tego aktu prawnego zawarte będzie w art. 20 ust. 6, zamieszczonym w sformułowanym na nowo rozdziale 4 ustawy. Zgodnie zatem z zasadą wyrażoną w art. 8 ustawy nowelizującej rozporządzenie, obowiązywać będzie nie dłużej niż przez sześć miesięcy od dnia jej wejścia w życie i tylko w takim zakresie, w jakim nie jest sprzeczne z jej przepisami.

Warto jednak zwrócić uwagę na § 8 rozporządzenia. Formułuje on zamknięty katalog przedsięwzięć, które mogą być finansowane w formie pożyczek, poręczeń lub gwarancji kredytowych, a także katalog celów, które mogą być przez Agencję finansowane w formie bezzwrotnej pomocy finansowej (subwencji).