O bioenergii w Sopocie

Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych na obszarach wiejskich jako ważny element realizacji Wspólnej Polityki Rolnej - to temat konferencji zorganizowanej w sobotę w Sopocie przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Konferencja odbywa się w ramach polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej i wpisywała się w realizację sektorowego priorytetu „Biomasa, zasoby odnawialne – elementem poprawy bezpieczeństwa energetycznego i rozwoju gospodarczego UE”.

Wprowadzając w tematykę obrad minister Marek Sawicki przypomniał zapisy Traktatu Rzymskiego, w którym nakreślono cele Wspólnej Polityki Rolnej. Zapytał czy cele takie jak np. zapewnienie zadowalającego standardu życia ludności wiejskiej czy też stabilizacja rynków rolnych, w ostatnich latach, były na właściwie realizowane.

„W kwestii regulacji rynków rolnych Wspólna Polityka Rolna poniosła klęskę. Nie jest w stanie aktywnie reagować na zachodzące zjawiska. Dziś zróżnicowanie cen dla rolników jest zależne od działań spekulacyjnych prowadzonych przez duże koncerny. Nadal pozostajemy w konwencji tego samego myślenia. Dziś, gdy mamy rosnące wymagania żywnościowe świata nie jesteśmy gotowi, aby im sprostać” – podkreślił minister.

Zaznaczył, że to energetyka odnawialna winna być ważnym elementem WPR. „Nie ma takiego źródła energii, które w 100 % pokrywałoby nasze potrzeby, dlatego znów wracamy do energetyki rozproszonej. I tu stajemy do konkurencji z monopolem węglowym i naftowym. Dlatego też proponowanie bioenergii wcale nie jest łatwe. Stara energetyka przyzwyczajona jest do dużych mocy przesyłowych i małe źródła energii nie bardzo do niej pasują. Dziś trzeba pomyśleć o tym, aby produkując bioenergię na miejscu można było wykorzystać istniejącą jeszcze dziś małą infrastrukturę. Trzeba także określić, gdzie są granice eksportu i przewozu biomasy” – powiedział minister i podkreślił, że należy się zastanowić nad tym, czy przywożenie do Europy biomasy z innych regionów świata ma jakikolwiek sens w kontekście chociażby zanieczyszczania atmosfery poprzez emitowania dużej ilości CO2.

Podczas dzisiejszego spotkania ministrowi Sawickiemu towarzyszył sekretarz stanu Kazimierz Plocke oraz podsekretarz stanu Tadeusz Nalewajk. Wśród gości byli wiceministrowie rolnictwa państw członkowskich, przedstawiciele Rady, Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego, a także nauki, agencji działających w obszarze rolnictwa oraz wojewódzkiej administracji rządowej i samorządowej.

Prowadzona dyskusja obejmowała zagadnienia związane z rozwojem odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich oraz wykorzystaniem do celów energetycznych, wspólnotowych zasobów biomasy pochodzenia rolniczego. Ważnym elementem spotkania była kontynuacja dyskusji na temat możliwości poprawy konkurencyjności wspólnotowego rolnictwa poprzez rozwój w jego obszarze inwestycji związanych z odnawialnymi źródłami energii.

"Podstawowym celem rolnictwa jest i będzie produkcja zdrowej, bezpiecznej żywności, dla wyżywienia wszystkich ludzi. Produkcja bioenergii może natomiast stanowić działalność dodatkową, będącą uzupełnieniem rolniczych dochodów i wykorzystującą produkty uboczne i pozostałości poprodukcyjne. Należy zdawać sobie sprawę również z tego, że to jedynie czasowe źródło pozyskiwania energii. Wkrótce, poprzez osiągnięcia naukowe i techniczne, pozyskamy inne, prostsze i bardziej konkurencyjne jej źródła” – zaznaczył minister Sawicki

Podczas dyskusji m.in. stwierdzono, że:

Doceniając wagę polityki klimatyczno-energetycznej realizowanej przez Wspólnotę, a także mając na uwadze przyszłe wyzwania, niezbędnym jest harmonijna realizacja wszystkich celów określonych w Dyrektywie 2009/28/WE.
Ważny cel Wspólnej Polityki Rolnej zapisany w art. 33 Traktatu Rzymskiego, jakim jest „Zapewnienie zadowalającego standardu życia ludności wiejskiej, zwłaszcza poprzez podniesienie indywidualnego dochodu osób pracujących w rolnictwie”, wymaga stworzenia warunków do pełnego wykorzystania potencjału produkcyjnego posiadanego bądź będącego do dyspozycji rolników i jest możliwa poprzez :
a) Aktywną Wspólną Politykę Rolną wpierającą rozwój produkcji oraz eksport do krajów trzecich nadwyżek przetworzonych produktów rolniczych;
b) Wykorzystanie do celów energetycznych lokalnie dostępnych produktów ubocznych i pozostałości z rolnictwa oraz przemysłu rolnego i spożywczego;
c) Wspieranie upraw rolniczych (nie konkurujących z rynkiem żywności) dedykowanych celom energetycznym;
d) Wsparcie rolników i mieszkańców wsi zainteresowanych lokalnym wykorzystaniem biomasy rolniczej na cele energetyczne.
Nie tylko Wspólna Polityka Rolna, ale również polityka spójności winny sprzyjać rozwojowi rozproszonych obiektów energetycznych opartych na biomasie rolniczej, których zapotrzebowanie na surowce do wytwarzania energii wynika z potencjału produkcyjnego gospodarstwa lub grupy gospodarstw. Jednocześnie gospodarstwa te winny być zdolne do zagospodarowania we własnym zakresie pozostałości po wytwarzaniu energii. Tylko takie podejście daje gwarancję ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz ochronę środowiska w tym bioróżnorodności.
Na przestrzeni ostatnich 18 lat potencjał produkcyjny rolnictwa Wspólnoty uległ zmniejszeniu o około 10 mln ha użytków rolnych natomiast w tym samym okresie światowy potencjał produkcyjny tylko w 15 wybranych krajach poza UE wzrósł o około 100 mln ha użytków rolnych. Powierzchnia lasów Wspólnoty zwiększyła się o około 25 mln ha, natomiast w 15 wybranych krajach poza UE spadła o około 150 mln ha.
Z analizy zachodzących zdarzeń gospodarczych wynika, że realizowane polityki klimatyczno-energetyczna oraz Wspólna Polityka Rolna sprzyjają przywozowi na terytorium Wspólnoty przetworzonej oraz nieprzetworzonej biomasy rolniczej, która następnie wykorzystywana jest do celów energetycznych. Uprawnione zatem wydaje się być twierdzenie, że dotychczasowe działania Wspólnoty sprzyjają, a przynajmniej nie zapobiegają, niekorzystnym dla klimatu zjawiskom, jakim jest ubytek powierzchni lasów w strefie tropikalnej i subtropikalnej.
Zachodzące zjawiska o charakterze gospodarczym stanowią wystarczającą podstawę do refleksji, analiz oraz wypracowania skutecznych działań. Z dużym zaniepokojeniem odbieramy analizy ekspertów wskazujące na dalszy wzrost importu biomasy do celów energetycznych w perspektywie roku 2020.
Struktura rolnictwa w większości państw członkowskich oraz energetyczna charakterystyka biomasy jednoznacznie określa, że racjonalne jest jej wykorzystanie tak, gdzie jest to możliwe, lokalnie w miejscu powstawania, czyli w rozproszonych źródłach wytwarzania energii.
Cele w zakresie ochrony klimatu, a w konsekwencji rozwoju odnawialnych źródeł energii określane dla Wspólnoty powinny :
a) Wynikać z dostępności biomasy na terytorium Wspólnoty oraz uwzględniać uzasadnioną ekonomicznie odległość na jaką ta biomasa jest transportowana – przykładowo przesył ciepła ze źródła centralnego uzasadniony jest na odległość maksimum 20-30 km;
b) Uwzględniać społecznie akceptowany poziom wsparcia dla OZE:
- jednorazowy na etapie inwestycji (podatnicy),
- długofalowy na etapie eksploatacji (konsumenci - wyższy koszt zakupu energii);
c) Uwzględniać społecznie akceptowane sąsiedztwo źródeł wytwarzania odnawialnej energii.
Realizację celów klimatycznych, poprawę bezpieczeństwa energetycznego oraz istotny impuls dla rozwoju obszarów wiejskich można uzyskać poprzez rozwój rozproszonych OZE wykorzystujących lokalnie dostępne surowce (biomasa) i inne nośniki energii odnawialnej (wiatr, woda itp.) ustalając właściwie:
a) wsparcie dla inwestycji w rozproszone OZE w ramach polityki spójności,
b) wsparcie dla inwestycji w rozproszone OZE w ramach II filara WPR;
c) pożądane jest uproszczenie Wspólnotowych procedur administracyjnych;
d) wsparcie na etapie inwestycji i eksploatacji winno być ograniczone wyłącznie do obiektów rozwiązujących problemy środowiskowe, społeczne oraz gospodarcze, a nie obiektów generujących takie problemy.
Wspólna Polityka Rolna powinna preferować rozwój odnawialnych źródeł energii opartych na biomasie rolniczej, a zwłaszcza mini i mikro biogazowni rolniczych, które wykorzystując do produkcji energii produkty uboczne oraz pozostałości z rolnictwa i przemysłu rolnego sprzyjają ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, jak też ograniczają koszty produkcji rolniczej;
WPR w powiązaniu z politykami: klimatyczną, energetyczną i finansową powinna pozytywnie wpływać na rozwój sektora rolnego, bezpieczeństwo energetyczne oraz ochronę środowiska naturalnego;
WPR wdrożyła na odpowiednim poziomie standardy sprzyjające ochronie klimatu i środowiska w związku z czym nie zachodzi uzasadniona potrzeba rozbudowy, na poziomie rolnika, działań kontrolnych w zakresie zrównoważonej produkcji biomasy na cele energetyczne.
Brak jest ekonomicznych i klimatycznych przesłanek aby odnawialne źródła energii (ze względu na ich specyfikę) rozwijać jako kopię elektroenergetyki systemowej – korporacyjnej. Rozproszone OZE winny uzupełniać i/lub zastępować elektroenergetykę systemową zwłaszcza na obszarach wiejskich;
Wszyscy musimy mieć świadomość, że zastępowanie importu kopalnych nośników energii importem biomasy nie poprawia bezpieczeństwa energetycznego Wspólnoty i poszczególnych krajów członkowskich oraz przynosi co najmniej wątpliwe skutki dla ochrony klimatu i ograniczania emisji gazów cieplarnianych;
OZE, zwłaszcza oparte na biomasie, to nie tylko szansa, ale również problemy dotykające wszystkie kraje Wspólnoty;
Na obszarach wiejskich nie wykorzystujemy odnawialnych źródeł energii na poziomie wynikającym zarówno z posiadanego potencjału jak też skali potrzeb;
Jesteśmy zobowiązani do szybkiego przeprowadzenia oceny wszystkich skutków generowanych przez obowiązujące zasady wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz dokonania ich korekty tak aby wdrożone zasady sprzyjały realizacji wszystkich celów zdefiniowanych w polityce klimatyczno-energetycznej;
Zasadnym jest szybkie i aktywne włączenie Wspólnej Polityki Rolnej w realizację celów określonych w polityce klimatyczno-energetycznej oraz wzajemne powiązanie tych polityk;
Racjonalne wykorzystanie rozproszonych odnawialnych źródeł energii jest szansą na wzrost przychodów rolniczych, rozwój obszarów wiejskich oraz istotny udział sektora rolnego w realizacji celów określonych polityką klimatyczno-energetyczną. Musimy zrobić wszystko, aby tą szansę wykorzystać.