Międzynarodowe seminarium ANR

W poniedziałek 5 września br. odbyło się w Warszawie międzynarodowe seminarium poświęcone „Funkcjonowaniu instytucji zarządzających państwowymi gruntami rolnymi w krajach Unii Europejskiej", zorganizowane przez Agencję Nieruchomości Rolnych. Było ono elementem kalendarza międzynarodowych spotkań w związku z objęciem przez Polskę w drugiej połowie 2011 r. przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej.


Seminarium, które zgromadziło ok. 150 przedstawicieli polskiego parlamentu, Kancelarii Prezydenta, polskich i zagranicznych ministerstw rolnictwa lub instytucji działających w jego otoczeniu, a także uznanych w kraju i za granicą instytutów badawczych i naukowych oraz uczelni rolniczych, miało na celu wymianę poglądów na temat racjonalnego zarządzania ciągle zmniejszającym się areałem gruntów rolnych w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem krajów należących do UE.

Otwierając konferencję Tomasz Nawrocki, Prezes Agencji Nieruchomości Rolnych, zwrócił uwagę, że ograniczone zasoby gruntów rolnych w połączeniu z intensywną produkcją rolniczą oraz szybkim rozwojem cywilizacyjnym powodują,  iż obrót nimi jest w większości krajów Europy przedmiotem szczególnych regulacji prawnych. A pieczę nad zarządzaniem gruntami rolnymi, włącznie z ich prywatyzacją  głównie w państwach nowo przyjętych do UE, sprawują instytucje państwowe lub ściśle kontrolowane przez państwo.

Słowa Prezesa ANR znalazły potwierdzenie w prezentacjach i wystąpieniach gości z zagranicy. Szczególnie interesujące odniesienie do działalności Agencji Nieruchomości Rolnych zaprezentował Wolf-Gerrit Vollert, Szef Zespołu Dzierżaw niemieckiej państwowej Spółki Użytkowania i Zarządu Gruntami (BVVG), odpowiedzialnej za zagospodarowanie państwowych gruntów na terenie 5 landów Wschodnich Niemiec. Podczas swojego wystąpienia zwrócił uwagę, że od 1992 roku BVVG przekształciła 4500 spółdzielni rolniczych, odprowadzając do budżetu państwa 4,5 mld euro. Obecnie spółka sprzedaje rocznie, zgodnie z zadaniami postawionymi jej przez państwo, maksymalnie 25 tysięcy hektarów gruntów rocznie. Stosuje także ograniczenia w wielkości areału sprzedawanych nieruchomości dla jednego nabywcy. Obecnie maksymalnie sprzedawana powierzchnia wynosi 450 ha. Od 2010 r. przy sprzedaży państwowych gruntów w Niemczech nie stosuje się żadnych preferencji, a ich nabycie jest możliwe tylko na przetargach nieograniczonych.

Doświadczeniami w prywatyzacji państwowych gruntów na Litwie podzieliła się z uczestnikami seminarium Vilma Daugaliene, Dyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich w Ministerstwie Rolnictwa Republiki Litwy. Podczas swojej prezentacji „Integracja zarządzania gruntami rolnymi i rozwojem obszarów wiejskich na Litwie”, wielokrotnie zwracała uwagę, że obecnie celem nadrzędnym w prywatyzacji ziemi na Litwie jest poprawa efektywności wykorzystania ziemi rolnej. Służyć temu ma konsolidacja gruntów rolnych i organizacja gospodarstw, które będą w stanie konkurować na rynku europejskim.

Niewątpliwym fenomenem z punktu widzenia zarządzania gruntami i rozwojem rolnictwa w skali europejskiej jest Holandia, należąca do czołówki światowych eksporterów produktów rolnych. O specyfice rozwiązań holenderskich w dziedzinie gospodarki gruntami rolnymi mówił podczas seminarium Toine van Poppel, Radca ds. Rolnictwa, Przyrody i Jakości Żywności Ambasady Królestwa Niderlandów w Warszawie. Z jego prezentacji można było się dowiedzieć m.in., że Holandia nie tylko ma najdroższe grunty w Europie, bo za 1 ha trzeba  zapłacić nawet milion euro, ale także nie ma tam skrawka ziemi nie użytkowanego w danej chwili.

Z kolei o 50-letnim doświadczeniu w gospodarce gruntami we Francji mówił uczestnikom seminarium, na przykładzie działalności Stowarzyszenia na Rzecz Planowania Przestrzennego i Osadnictwa (SAFER), Alexandre Martinez, Radca ds. Rolnictwa w Ambasadzie Republiki Francuskiej. Szczególnie cenne wydały się rozwiązania francuskie skierowane jako pomoc dla młodych rolników w tworzeniu i rozwijaniu gospodarstw rolnych przy użyciu państwowych środków.

Niezwykle szeroko i kompleksowo problematykę przekształceń własnościowych w polskim rolnictwie na przestrzeni ostatnich 20 lat przedstawił Tomasz Nawrocki Prezes ANR, w prezentacji „Rola Agencji Nieruchomości Rolnych w zarządzaniu gruntami rolnymi w Polsce”. Zwrócił uwagę, że tak szerokich i różnorodnych zadań jak ANR nie wykonywała w ostatnim 20-leciu żadna instytucja w sferze przekształceń własnościowych w Polsce. Dzisiaj Agencja, dysponując areałem ponad 2 mln ha państwowych gruntów o ogromnej wartości rynkowej, nadal odgrywa znaczącą rolę w zarządzaniu gruntami, w tym inwestycyjnymi oraz w kreowaniu postępu biologicznego w spółkach strategicznych Skarbu Państwa, nad którymi sprawuje nadzór właścicielski.

O szczególnym znaczeniu dla polskiego rolnictwa tych 47 spółek hodowli roślin i zwierząt, mówił podczas seminarium, Sławomir Pietrzak, Wiceprezes ANR. Wielokrotnie w trakcie prezentacji zwracał uwagę, że spółki te nie tylko mają znaczący wpływ na poziom i wielkość polskiej hodowli rośli i zwierząt oraz kształtowanie polityki hodowlanej państwa, ale także zabezpieczają najcenniejszy materiał genetyczny, stanowiący bazę do realizacji krajowych programów hodowlanych. Mając znaczący udział w produkcji ogólnokrajowej, zapewniają bezpieczeństwo żywnościowe kraju jak również upowszechniają polską hodowlę za granicą. Dodał, że prowadzone obecnie działania konsolidacyjne i restrukturyzacyjne w tych spółkach mają za zadanie ich wzmocnienie ekonomiczne oraz są odpowiedzią na wyzwania globalizacyjne, jakie niesie współczesny świat.

Podczas dwóch dyskusji panelowych, które prowadził prof. dr hab. Andrzej Kowalski, Dyrektor Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej uczestnicy seminarium dyskutowali głównie o priorytetach w działalności instytucji zarządzającymi gruntami rolnymi w poszczególnych krajach, a także o znaczeniu i roli dzierżaw dla funkcjonowania zrównoważonego i efektywnego rolnictwa.

Podsumowując przebieg seminarium Prezes ANR podkreślił, że zdobyta wiedza na temat funkcjonowania instytucji zarządzających państwowymi gruntami w krajach UE, może mieć nie tylko znaczenie teoretyczne, ale także – co jest jej jeszcze większą zaletą – ma szansę znaleźć w przyszłości rozwiązania praktyczne. Prezes Tomasz Nawrocki zaznaczył także, że wrześniowa konferencja rozpoczyna cykl spotkań podsumowujących 20 lat działalności Agencji.