KE chce nałożyć na Polskę wysoką karę...

Komisja Europejska chce nałożyć na Polskę niesprawiedliwie wysoką karę za nieprawidłowe funkcjonowanie systemu identyfikacji działek rolnych w latach 2005 – 2006.
Powierzchnie, do których przysługują płatności finansowane z budżetu wspólnotowego, obejmujące płatności bezpośrednie oraz płatności w ramach PROW 2004 – 2006, m.in. wsparcie na zalesianie, płatności ONW, programy rolnośrodowiskowe, są weryfikowane w oparciu o bazę referencyjną, którą stanowi system identyfikacji działek rolnych (LPIS).

Przepisy wspólnotowe z września 2003 nałożyły na wszystkie państwa członkowskie obowiązek wdrożenia od dnia 1 stycznia 2005 r. systemu identyfikacji działek rolnych z wykorzystaniem zdjęć lotniczych, tzw. ortofotomap,  na podstawie których określana jest maksymalna powierzchnia gruntów kwalifikujących się do płatności. Na podstawie danych z tego systemu prowadzone są też kontrole  powierzchni, do których przyznawane są płatności.

Aby jak najlepiej wywiązać się z tego obowiązku Agencja rozpoczęła już od końca 2003 roku wdrażanie systemu identyfikacji działek rolnych opartego na zdjęciach lotniczych. Budowa tego systemu wymagała wykonania zdjęć lotniczych (ortofotomap) dla całego obszaru kraju (312 tys. km2 ). Ich  pozyskanie, ze względu na istniejące warunki pogodowe w Polsce, jest możliwe w ciągu średnio ok. 20 dni kalendarzowych w roku. W związku z tymi ograniczeniami w roku 2005 możliwe było pozyskanie zdjęć lotniczych dla obszaru  obejmującego tylko 24% powierzchni Polski.

System więc nie był kompletny ale, żeby rolnicy mogli jednak otrzymać płatności, do weryfikacji powierzchni kwalifikujących do dopłat, została podjęta decyzja o wykorzystaniu istniejącego w Polsce, urzędowego „Rejestru ewidencji gruntów i budynków”. Umożliwiło to wypłatę polskim rolnikom płatności bezpośrednich, za lata 2005 – 2006 w wysokości  14,5 miliarda zł.

Przyjmując założenie, że korzystanie z „Rejestru” jest tylko tymczasowe, Agencja cały czas kontynuowała prace nad wdrożeniem w pełni funkcjonalnego systemu identyfikacji działek rolnych (LPIS) i zostały one zakończone w 2007 roku. Od tego czasu Polska ma już „System” zgodny z wymogami unijnymi.

Niestety prowadzone przez Unię Europejską kontrole wypłat dopłat bezpośrednich z lat 2005-2006 wykazały, że „Rejestr ewidencji gruntów i budynków”, w oparciu, o który Agencja przeprowadzała kontrole powierzchni, nie zawsze był zgodny ze stanem rzeczywistym. Wynikało to m.in. z tego, że aktualność danych dotyczących sposobu użytkowania gruntu, zależy od terminowego zgłaszania zmian przez właścicieli gruntów oraz zmian z urzędu wprowadzanych przez starostów, a część z nich zaniedbała swoje obowiązki. W efekcie Komisja Europejska w trakcie kontroli ustaliła, że dane zawarte w urzędowym rejestrze ewidencji gruntów i budynków nie zawsze odzwierciedlają stan faktyczny, co zdaniem Komisji spowodowało wypłaty płatności do powierzchni, które się do nich nie kwalifikowały.

Na podstawie tych ustaleń Komisja pierwotnie ustaliła ryczałtową korektę finansową, wynoszącą ok. 560 mln zł. za nieprawidłowości w latach 2005 i 2006. Nasz kraj, przyznał, że były uchybienia, ale nie zgodził się jednak ze sposobem ustalenia wysokości kary finansowej przyjętej przez Komisję Europejską. Naszym zdaniem skala nieprawidłowości była o wiele niższa niż to wyliczyła Komisja Europejska. W związku z tym Polska wystąpiła do Organu Pojednawczego Unii Europejskiej o ustalenie korekty finansowej (kary) na podstawie rzeczywistych danych, tzn. wyłącznie w oparciu o powierzchnie, które, wg rejestru ewidencji gruntów i budynków były gruntami kwalifikującymi się do płatności, natomiast na podstawie ortofotomap, okazało się, iż nie były to grunty które powinny kwalifikować się do takich dopłat. Powierzchnia, do której wg wyliczeń strony polskiej nadmiernie wypłacone środki wynosiła w 2005 roku ok. 146 tys. ha, a w roku 2006  ok. 38 tys. ha, przy ogólnej powierzchni gruntów rolniczych kwalifikującej się do dopłat wynoszącej 14,3 mln ha. Polska podkreślała przy tym, że  zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, korekta rzeczywista ma pierwszeństwo nad korektą ryczałtową, która może być stosowana tylko wówczas, gdy nie jest znana rzeczywista wielkość uszczuplenia po stronie budżetu wspólnotowego. Jak się okazało Organ pojednawczy w swoim stanowisku zgodził się z naszymi argumentami, zalecając jednocześnie Komisji Europejskiej, weryfikację ustalonej korekty finanansowej. Wydawało się więc, że sprawa będzie załatwiona po naszej myśli a tymczasem, mimo jednoznacznych zaleceń Organu pojednawczego, Komisja Europejska powtórzyła swoją dotychczasową ocenę i ustaliła jedynie nową niższą kwotę w wysokości 400 mln zł za lata 2005 -2006. Odrzucając zalecenia Organu pojednawczego oparła swoje wyliczenia, tak jak poprzednio, na korekcie ryczałtowej a nie na rzeczywistej.

 Polska się z tym nie zgadza i nadal podtrzymuje swoje stanowisko, że skala nieprawidłowości w latach 2005-2006 była znacznie niższa, najwyżej 88 mln zł. i w związku z tym żądana kara jest zbyt wysoka. W tej sytuacji wszystko wskazuje na to, że nasz kraj prawdopodobnie odwoła się od decyzji Komisji Europejskiej do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Istotne jest to, że obecnie na całym obszarze Polski funkcjonuje system identyfikacji działek oparty na „ortofotomapach” i nie budzi on żadnych wątpliwości w Komisji Europejskiej. Dane zawarte w tym systemie są na bieżąco aktualizowane, a weryfikacja powierzchni kwalifikujących się do płatności jest wykonywana jedynie w oparciu o maksymalne powierzchnie kwalifikowane do płatności, wyznaczone na podstawie ortofotomapy (tzw. powierzchnie ewidencyjno –gospodarcze PEG).

Warto też nadmienić, że pieniądze wypłacone w przeszłości do powierzchni „niekwalifikujacych” się do płatności, nie będą odzyskiwane od rolników, a ustalona przez Komisję Europejską korekta finansowa (kara) nie będzie miała wpływu na wysokość płatności przyznawanych rolnikom w tym czy w następnych latach.