Higiena prowadzenia pasieki pszczelej a zdrowotność pszczół

Pasieka pszczela nie powinna być zlokalizowana w pobliżu otwartych kanałów ściekowych lub innych urządzeń mogących oddziaływać toksycznie na pszczoły. Do otoczenia pasieki należy: powietrze, woda, gleba i czynniki ujemne w przyrodzie. Każdy pszczelarz powinien wykazywać troskę o zdrowie i pełny rozwój rodzin pszczelich usuwając z otoczenia czynniki ujemne. 

Podstawowe wskazania higieniczne i hodowlane:

• w pasiece należy utrzymywać czystość i porządek przez cały sezon pszczelarski – ma to istotny wpływ na uchronienie pszczół od chorób,
• pasieki zaniedbane stają się źródłem chorób również dla innych pasiek,
• chorobom zawsze jest łatwiej zapobiegać niż je leczyć; będzie to wymagało mniejszych nakładów pracy pod warunkiem stosowania pewnych rygorów hodowlanych i sanitarnych. Higiena prowadzenia pasiek powinna obejmować: pasieczysko, wodopoje, ule, materiał hodowlany, tj. pszczoły i matki, pracownię pasieczną, sprzęt pasieczny i odzież ochronną.

Jakim warunkom winien odpowiadać teren, na którym chcemy zlokalizować pasiekę:

• pasieczysko powinno być oddalone od dróg publicznych, zabudowań gospodarczych i ścieków zakładów przemysłowych,
• pasieka powinna być ustawiana możliwie blisko dobrych pożytków, tj. roślin uprawnych i dziko rosnących, drzew i krzewów, z których pszczoły będą czerpać nektar i pyłek,
• teren pasieczyska musi być zawsze utrzymany w czystości - trawa wykoszona,
• ule po spadłych pszczołach mają być oczyszczone i odkażone, a wylotki zamknięte na głucho,
• między ulami nie mogą leżeć gnijące pszczoły, czerw, kawałki plastrów lub zmiotki z ula – są to źródła zakażenia dla pszczół; zapobiegać rabunkom pszczół – rodziny słabe i chore należy likwidować. 

Wodopoje i utrzymanie uli:

• Poidło powinno być zawsze czyste, zadaszone i ustawione w nasłonecznionym miejscu. Woda powinna być w miarę możliwości bieżąca. Brak poidła w pasiece powoduje, że pszczoły pobierają wodę z kału gnojówki lub przypadkowych zbiorników.
• Ule na pasieczysku powinny być rozstawione od siebie nie bliżej niż 2 m, co zapobiega błądzeniu pszczół i przenoszeniu chorób,
• Daszki powinny być szczelne. Ściany ula szczelne i pomalowane farbą olejną,
• Ule ustawione na mocnych podstawach i lekko przechylone do przodu,
• Ule powinny być dobrze ocieplone gdyż ma to ogromny wpływ na rozwój, pszczół i zdrowie rodziny,
• Gniazdo rodziny pszczelej powinno być dopasowane do siły rodziny. Ul szczelny, dobrze ocieplony z odpowiednio otwartym wylotkiem zapewni rodzinie pszczelej dobry rozwój oraz utrzymanie właściwej temperatury (34-36°G ) wilgotności i mikroklimatu. 

Materiał hodowlany:

• matki pszczele powinny być nabywane z pasiek zarodowych lub reprodukcyjnych,
• sprowadzane do pasiek rodźmy pszczele, lub schwytane roje powinny być wolne od chorób zwalczanych z urzędu,
• w pasiece nie powinno się nigdy łączyć pszczół, z rodzin chorych ze zdrowymi,
• plastry na których zimowały pszczoły należy z ula w ciągu sezonu wycofać zastępując je plastrami węzy. Plastry z których wyszło kilka pokoleń pszczół zmieniają kolor z jasnych na ciemno-brunatny, wylinki i odchody larw są doskonałą pożywką dla rozwoju bakterii i pasożytów. 

Przegląd zdrowotny pasieki:

• otwieranie uli i przegląd rodzin pszczelich powinien się odbywać w dni cieple, gdy temperatura w cieniu wynosi około 14°C,
• oględziny pasieki powinno się rozpoczynać od przeglądów wylotków uli i pracy pszczół wokół nich,
• loty słabe, pojedyncze, świadczą o małej "liczbie pszczół i nasuwają podejrzenie choroby,
• podniecenie przed wylotkiem, duża ilość kłębiących się pszczół świadczą o walce lub rabunku,
• wylęganie pszczół na daszek i ściany ula może się wiązać ze złą wentylacją,
• zabrudzenie ula kalem wskazuje na występowanie biegunki, duża liczba martwych pszczół lub pełzających świadczy o podtruciach, zatruciach lub innej chorobie zbieraczek,
• wyrzucany czerw przez wylot świadczy o głodzie, chorobie czerwiu lub braku wody,
• przegląd rodzin należy zawsze rozpoczynać od pni zdrowych, chore rodziny przeglądamy zawsze na końcu.

Przed otwarciem ula należy wpuścić kilka kłębów dymu do ula przez wylotek, który jest sygnałem ostrzegawczym dla pszczół – nabierają one miodu do wola miodowego i są bardziej łagodne. 

Po otwarciu ula należy zwrócić uwagę na:

• zapach w ulu, szkodniki i pasożyty, a pod daszkami, kolor plastrów, wygląd czerwiu oraz ilość i pracę pszczół,
• zdrowe larwy są perłowobiałe, połyskujące i segmentowe,
• zdrowy czerw posiada wieczka woskowe wypukłe,
• zapadnięte wieczka woskowe, poprzegryzane lub pociemniałe nasuwają podejrzenie choroby. 

Rozpoczynając przegląd pszczół należy zawsze mieć rozpalony podkurzacz i odpowiedni ubiór. Unikać przeglądów w dniach zimnych, wietrznych lub przed burzą i deszczem. Zapach alkoholu, potu lub perfum skłania pszczoły do większej agresywności. Dobrze prowadzona gospodarka pasieczna i zdrowe rodziny pszczele to źródło sukcesu i wymiernych korzyści ekonomiczno-finansowych.

Prezes WZP
Rzeczoznawca chorób pszczół Stanisław Dubiel

Rolniczy Puls, Nr 3 (17)/2001