Podstawy funkcjonowania Systemu IACS w krajach UE

W niektórych państwach członkowskich systemy identyfikacji działek rolniczo użytkowanych opierają się na wcześniej istniejącym materiale identyfikacyjnym, jak na przykład kataster w Hiszpanii, Włoszech, Francji, Niemczech, Luksemburgu i Austrii. W innych państwach wystąpiła potrzeba zbudowania podstaw systemu identyfikacji działek na odmiennych zasadach. Do krajów tych należą: Irlandia, Grecja, Portugalia, Holandia. Belgia, Dania, szkocka część Zjednoczonego Królestwa (powierzchnie paszowe) oraz Finlandia i Szwecja.

W oparciu o art. 10 Rozporządzenia (UE) Nr 3508/92 Wspólnota współfinansowała tworzenie systemów informatycznych i kontrolnych elementów składowych Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli w poszczególnych państwach członkowskich, począwszy od 1992 roku przez okres kolejnych 5 lat. Z budżetu UE pokrywane było do 50% kosztów poniesionych w związku z tworzeniem elementów Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli.

Niezbędne zmiany ram prawnych dla Korzystania z Płatności Bezpośrednich

W ramach przygotowań do wprowadzenia w życie Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) krajów UE, niezbędnym jest zorganizowanie Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli. Każde państwo członkowskie na mocy rozporządzenia 3508/92 Komisji Europejskiej zostało zobowiązane do utworzenia własnego zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli. Zgodnie z wymogami prawodawstwa UE, stosownie do praktyki państw członkowskich, w ramach dostosowywania prawodawstwa polskiego do unijnego przewiduje się przygotowanie i uchwalenie odpowiednich ustaw potrzebnych dla administrowania płatnościami bezpośrednimi oraz ustaw okołosystemowych.

W ramach tych działań niezbędna jest nowelizacja ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, zmieniająca jej strukturę organizacyjną oraz zakres działania, a także opracowanie ustaw: o Zintegrowanym Systemie Zarządzania i Kontroli; o Nadzorze weterynaryjnym, która zapewni podstawy funkcjonowania Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt oraz stosownych rozporządzeń.
Zgodnie z decyzją Rządu, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa powierzono pełnienie funkcji Agencji Płatniczej.

Wszystkie powyższe zmiany prawne zapewnią możliwość wprowadzenia Systemu, jego eksploatację, aktualizację i w przyszłości – jego rozbudowę do niezbędnego poziomu potrzeb. IACS wprowadzono w krajach UE początkowo w okrojonym zakresie, obejmując na początku jedynie wnioski o subwencje, zintegrowaną kontrolę wniosków oraz system identyfikacji i rejestracji zwierząt. Pozostałe komponenty zostały wprowadzone w państwach członkowskich stopniowo, najpóźniej do l stycznia 1997 roku.

Jak pokazują dotychczasowe doświadczenia krajów członkowskich tworzenie Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli nie jest procesem jednorazowym. System ten będzie, podobnie jak w krajach UE, wdrażany w Polsce stopniowo.
IACS jest systemem otwartym, który może być rozbudowywany, żeby obejmować nowe systemy pomocy wspólnotowych, stosownie do zmian założeń przyjętych we Wspólnej Polityce Rolnej Unii Europejskiej. Kraje Członkowskie UE wdrażały IACS na przestrzeni 5 lat, a w niektórych krajach system ten jest systemem nadal modernizowanym i rozbudowywanym.

Niezbędne elementy systemu dla korzystania z płatności bezpośrednich w Polsce

Uwagi realizacyjne
W świetle możliwości finansowych i technicznych trzech programów PHARE '98, PHARE '99, PHARE '2000 będzie możliwe utworzenie elementów Systemu pozwalającego na korzystanie z płatności w skali kraju w zakresie podstawowym. Jak wynika z dotychczasowych doświadczeń w krajach unijnych, taki stopień zaawansowania Systemu zyskuje warunkową akceptację UE i pozwala na korzystanie przez dany kraj z płatności bezpośrednich.

Należy podkreślić konieczność objęcia Systemem całego kraju. Potencjalnie każde gospodarstwo rolne jest uprawnione do skorzystania z płatności z tytułu produkcji w Systemie zgodnym z prawodawstwem UE. Dlatego UE zobowiązuje do objęcia Systemem wszystkich gospodarstw. Mogą z nich skorzystać gospodarstwa użytkujące pola, a ich obszar nie może być mniejszy niż 0,3 ha. Jak wynika z szacunkowych analiz w kraju liczba gospodarstw, które będą ubiegać się o płatności bezpośrednie będzie na poziomie 800 000 - l 200 000 .W okresie wstępnej realizacji projektu trwa wypracowanie właściwej koncepcji budowy Systemu, oraz przegląd krajowych rejestrów i systemów pod względem przydatności do budowy Systemu.
W drugim wariancie za pomocą rozesłanych ankiet zgromadzona zostanie podstawowa wiedza o gospodarstwach oraz ilości zwierząt hodowanych w gospodarstwie.
Zespół jest w trakcie dokonywania oceny wariantów pod względem przydatności danych oraz wyboru wariantu najbardziej właściwego.