Ubezpieczenia obowiązkowe rolników

Podstawą nowych rozwiązań w dziedzinie ubezpieczeń obowiązkowych jest zrównanie ubezpieczenia obowiązkowego z obowiązkiem zawarcia umowy ubezpieczenia. Chodzi również o rezygnację z uznawania ubezpieczeń obowiązkowych za odrębną kategorię, przeciwstawną ubezpieczeniom dobrowolnym.

Ubezpieczeniami obowiązkowymi, zgodnie z projektem, są:

a) ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów;

b) ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego;

c) ubezpieczenie od ognia i innych zdarzeń losowych budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego;

d) ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, przewidziane w innych ustawach lub na mocy umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Polskę, nakładających na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia.

Zgodnie z projektem ustawy, przepisy dotyczące kontroli spełnienia ustawowego obowiązku ubezpieczenia oraz sankcji za jego niespełnienie, będą odnosiły się tylko do ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz OC rolników i budynków rolniczych.

Rozszerzono swobodę kształtowania umowy ubezpieczenia obowiązkowego przez strony. Uznano, że ograniczenie swobody kształtowania tego stosunku prawnego powinno dotyczyć najbardziej podstawowych unormowań, określających obowiązki zakładu ubezpieczeń i ubezpieczającego się oraz chroniących interesy poszkodowanych i uprawnionych. Uznano ponadto, że gwarancją kompletnej ochrony ubezpieczeniowej są rygorystyczne przepisy, dotyczące spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia oraz skuteczny system kontroli, a nade wszystko spójny system instytucji gwarantujących zaspokojenie roszczeń osób poszkodowanych i uprawnionych.

Rozwiązania te, w przeciwieństwie do tzw. ubezpieczeń ustawowych, nie tworzą w warunkach gospodarki rynkowej ochrony ubezpieczeniowej z mocy prawa, niezależnie od woli stron umowy ubezpieczenia.

W przepisach ogólnych projektu wprowadzono zwrot "ubezpieczenie obowiązkowe" i zdefiniowano inne terminy w niej używane. Założono, że do umów ubezpieczenia obowiązkowego stosowane będą przepisy Kodeksu cywilnego, z zastrzeżeniem określonym w ustawie.

Upoważniono ministra finansów do określenia w rozporządzeniu szczegółowych zasad spełnienia ubezpieczenia obowiązkowego - zakresu ubezpieczenia, terminu powstania obowiązku ubezpieczenia i minimalnej sumy gwarancyjnej. Zakład ubezpieczeń będzie ustalać taryfy i wysokość składek ubezpieczeniowych, ale jednocześnie musi przedstawiać organowi nadzoru informacje o taryfach składek i podstawach ich ustalania.

Przyjęto, że obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC uważa się za spełniony, jeżeli umowę zawarto zgodnie z przepisami ustawy lub innych ustaw bądź umów międzynarodowych, wprowadzających obowiązek ubezpieczenia. Przy czym suma gwarancyjna nie może być niższa niż minimalna suma gwarancyjna, ustalona dla danego rodzaju ubezpieczenia. Zobowiązano Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny do uregulowania świadczenia w przypadku sporu między Funduszem a zakładem ubezpieczeń, dotyczącym tego, która ze stron jest odpowiedzialna za bezzwłoczne wypłacenie odszkodowania.

Przewidziano również możliwość bezpośredniego dochodzenia roszczeń nie tylko od zakładu ubezpieczeń, ale także od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego i Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów

Zgodnie z potrzebami rynku, odstąpiono od obligatoryjnego zawierania w ściśle określonych przypadkach wyłącznie umowy ubezpieczenia tzw. krótkoterminowego. Rozszerzono również katalog pojazdów, których posiadacze będą mogli zawrzeć taką umowę.

Zapisano, że ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje również zdarzenia powstałe w innych państwach, których biura narodowe są sygnatariuszami Wielostronnego Porozumienia Gwarancyjnego (WPG). Jest to warunek niezbędny do przyjęcia Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w poczet członków WPG.

Zobowiązano posiadacza pojazdu, który zawiera umowę ubezpieczenia OC przed jego zarejestrowaniem, do przedstawienia zakładowi ubezpieczeń dokumentów, które uwolnią go od oceniania, czy pojazd podlega rejestracji. Jednocześnie odstąpiono od dotychczasowej zasady stanowiącej, że umowa ubezpieczenia OC w przypadku nabycia pojazdu mechanicznego ulega rozwiązaniu po 30 dniach od dnia nabycia. Do ustawy wprowadzono normę, że dotychczasowa umowa ulega rozwiązaniu po upływie czasu, na który ją zawarto. Przewidziano również możliwość jej wcześniejszego wypowiedzenia przez nabywcę pojazdu, a także rozwiązania umowy ubezpieczenia, gdy ubezpieczający udokumentuje trwałą i zupełną utratę pojazdu, a przepisy ruchu drogowego nie pozwalają na jego wyrejestrowanie.

Rozszerzono odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń o szkody powstałe podczas postoju pojazdu, który nie nastąpił na trasie jazdy.

Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego

Jeśli po zawarciu przez rolnika umowy ubezpieczenia OC rolników posiadane przez niego gospodarstwo rolne przechodzi na inną osobę, to prawa i obowiązki wynikające z tego ubezpieczenia dotyczą tej osoby. Jednocześnie umowa ulega rozwiązaniu po 12 miesiącach, chyba że osoba obejmująca w posiadanie gospodarstwo rolne wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia objęcia gospodarstwa. W przypadku wypowiedzenia umowy ulega ona rozwiązaniu po 30 dniach, następujących po dniu objęcia gospodarstwa rolnego.

Ubezpieczeniem OC rolników objęto również szkody wyrządzone w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych, będących maszynami rolniczymi.

Obowiązkowe ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych

Jeśli po zawarciu umowy ubezpieczenia budynków rolniczych, posiadane przez rolnika gospodarstwo rolne (w skład którego wchodzą te budynki) przechodzi na inną osobę, to prawa i obowiązki wynikające z tego ubezpieczenia dotyczą tej osoby. W takim wypadku umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu po 12 miesiącach, chyba że osoba obejmująca w posiadanie gospodarstwo rolne wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia objęcia gospodarstwa. Wtedy umowa zostaje rozwiązana po 30 dniach, następujących po dniu objęcia gospodarstwa rolnego.

W ustawie wymieniono wszystkie zdarzenia losowe, na skutek których mogą powstać szkody w budynkach rolniczych. Do katalogu tych zdarzeń dodano: opady śniegu, deszcz nawalny, podtopienie.

Kontrola spełnienia obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, OC rolników i budynków rolniczych oraz opłaty za niespełnienie tego obowiązku

Postanowiono, że podmiot, który nie zawarł umowy ubezpieczenia obowiązkowego, zobowiązany jest wnieść opłatę karną, której wysokość stanowi równowartość w złotych kwot wyrażonych w euro. Jednocześnie uprawniono urzędy celne do pobierania opłaty od posiadaczy pojazdów mechanicznych wyjeżdżających z Polski, którzy nie dopełnili obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC.

Przepisy te nie dotyczą posiadaczy i kierujących pojazdami mechanicznymi zarejestrowanymi w państwach, w których biura narodowe są sygnatariuszami WPG. Wyłączeniem objęto również posiadaczy pojazdów, którzy korzystają z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.