ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI

709

z dnia 13 kwietnia 2004 r.

w sprawie szczegółowych sposobów postępowania przy zwalczaniu i zapobieganiu rozprzestrzeniania się bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus2)

Na podstawie art. 10 ust. 1 i art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 94) zarządza się, co następuje:

§ 1.

Rozporządzenie określa:

1) szczegółowe sposoby postępowania przy zwalczaniu i zapobieganiu rozprzestrzeniania się bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, powodującej chorobę zwaną bakteriozą pierścieniową ziemniaka, w celu zlokalizowania i określenia rozprzestrzenienia, niedopuszczenia do wystąpienia i rozprzestrzenienia oraz zwalczenia i zniszczenia tej bakterii, w tym:

a) metody zwalczania bakterii i zapobiegania jej rozprzestrzenianiu się,

b) metody wykrywania i identyfikacji bakterii,

c) sposób wyznaczania stref, w których powinny być stosowane środki w celu zwalczania lub zapobiegania rozprzestrzenianiu się bakterii,

d) warunki prowadzenia produkcji, obrotu, przemieszczania, przechowania, nabywania lub zbywania roślin;

2) dokument potwierdzający, że w partii bulw ziemniaka wyprowadzanych z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie stwierdzono występowania bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus.

§ 2.

Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) sadzenie - każdą czynność mającą na celu umieszczenie roślin w sposób umożliwiający ich wzrost, reprodukcję lub rozmnożenie;

2) rośliny przeznaczone do sadzenia:

a) rośliny już posadzone, które mają pozostać w podłożu uprawowym lub być przesadzone, lub

b) rośliny nieposadzone w chwili wprowadzania do obrotu lub przemieszczania, lecz przeznaczone do późniejszego sadzenia;

3) urzędowo kwalifikowane sadzeniaki ziemniaka - sadzeniaki ziemniaka uznane w urzędowej ocenie za elitarne lub kwalifikowane;

4) miejsce produkcji - wszelkie obiekty, w szczególności magazyny, przechowalnie, szklarnie, tunele foliowe lub pola znajdujące się w obrębie jednego gospodarstwa lub jego części lub kilku gospodarstw, stanowiące jedną zorganizowaną całość.

§ 3.

1. Kontrolę w celu sprawdzenia występowania bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, zwaną dalej "urzędową kontrolą", przeprowadza wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa, zwany dalej "wojewódzkim inspektorem", na roślinach ziemniaka (Solanum tuberosum L.) znajdujących się w uprawie oraz na bulwach ziemniaka po zbiorach, w zakresach i terminach uwzględniających systemy produkcji roślin ziemniaka oraz biologię bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, a także wiedzę naukową w tym zakresie.

2. Wojewódzki inspektor w każdym przypadku podejrzenia wystąpienia porażenia, w celu potwierdzenia lub wykluczenia podejrzeń:

1) pobiera próby bulw z partii ziemniaków, w szczególności bulw pochodzących z przechowalni, i poddaje je badaniom laboratoryjnym;

2) przeprowadza dodatkowo ocenę wizualną krojonych bulw ziemniaka.

3. Badania laboratoryjne, o których mowa w ust. 2 pkt 1, przeprowadza się z zastosowaniem metod diagnozowania, wykrywania i identyfikacji bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, określonych w załączniku do rozporządzenia.

§ 4.

W przypadku podejrzenia wystąpienia bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus na podstawie pozytywnego wyniku testu immunofluorescencyjnego (IF), wskazującego na możliwość wystąpienia tej bakterii, do czasu zakończenia następnych etapów badania i uzyskania ostatecznego jego wyniku, zabezpiecza się i przechowuje:

1) wszystkie bulwy lub próby roślin ziemniaka, jeżeli jest to możliwe;

2) pozostały ekstrakt i preparaty IF.

§ 5.

1. W przypadku podejrzenia wystąpienia lub w przypadku potwierdzenia w czasie badań laboratoryjnych występowania bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa powiadamia o tym Komisję Europejską lub inne państwa członkowskie Unii Europejskiej.

2. W przypadku potwierdzenia w czasie badań laboratoryjnych występowania bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, przez co najmniej miesiąc od dnia powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, zabezpiecza się i przechowuje:

1) materiał wyszczególniony w § 4;

2) próbę porażonego materiału roślinnego oberżyny, zainokulowanego ekstraktem z porażonych bulw lub roślin ziemniaka;

3) wyizolowaną kulturę bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus.

§ 6.

W przypadku pobrania prób bulw ziemniaka do badań laboratoryjnych w celu wykluczenia infekcji latentnej lub gdy wzrokowo widoczne są podejrzane objawy chorobowe, lub gdy uzyskano pozytywne wyniki testu IF lub innych testów, aż do zakończenia badań laboratoryjnych potwierdzających lub wykluczających występowanie bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus:

1) nie przemieszcza się roślin ziemniaka lub bulw pochodzących z upraw, partii lub przesyłek, z których pobrano próby, chyba że przemieszczenie to odbywa się pod nadzorem wojewódzkiego inspektora i jeżeli nie istnieje ryzyko rozprzestrzenienia się bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus;

2) bulwy ziemniaka pochodzące z partii, z których pobrano próby, nie mogą być przeznaczone do sadzenia i nie mogą być w czasie zbioru, transportu lub przechowywania mieszane z innymi partiami bulw ziemniaka;

3) wojewódzki inspektor:

a) podejmuje czynności mające na celu wykrycie źródła pochodzenia prawdopodobnego porażenia, w przypadku gdy wzrokowo widoczne są podejrzane objawy chorobowe lub gdy uzyskano pozytywne wyniki testu IF,

b) może wprowadzić inne niż określone w pkt 1 i 2 działania zapobiegające rozprzestrzenianiu się bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, w szczególności może przeprowadzać urzędowe kontrole przemieszczania roślin lub bulw ziemniaka w obrębie lub poza obiekty gospodarstwa lub miejsca produkcji, związane z podejrzeniem wystąpienia tej bakterii.

§ 7.

Jeżeli w badaniach laboratoryjnych, przeprowadzonych z zastosowaniem metod diagnozowania, wykrywania i identyfikacji bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, określonych w załączniku do rozporządzenia, zostanie potwierdzona obecność bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus w próbie, wojewódzki inspektor:

1) uznaje za porażone bulwy lub rośliny ziemniaka, partię roślin lub przesyłkę, z której zostały pobrane próby do badania, oraz określa jako skażone maszyny, urządzenia, środki transportu, opakowania, przechowalnie lub ich części oraz wszelkie inne przedmioty, które miały kontakt z porażonymi bulwami lub roślinami ziemniaka, a także, jeżeli jest to możliwe, wskazuje skażone obiekty, szklarnie, tunele foliowe, pola lub miejsca produkcji, z których pochodzą porażone bulwy lub rośliny;

2) ustala zasięg prawdopodobnego porażenia, zgodnie z § 8, biorąc pod uwagę: kontakt przed lub po zbiorze z porażonymi roślinami ziemniaka, kontakt ze skażonymi maszynami, urządzeniami, środkami transportu, opakowaniami, przechowalniami lub ich częściami oraz kontakt ze skażonymi obiektami, szklarniami, tunelami foliowymi, polami lub miejscami produkcji, o których mowa w pkt 1, a także powiązania produkcyjne ze skażonymi miejscami lub przedmiotami oraz określa prawdopodobnie porażone rośliny lub bulwy ziemniaka;

3) wyznacza strefę na podstawie: stwierdzonego porażenia i skażenia określonego w pkt 1, określonego zasięgu prawdopodobnego porażenia, zgodnie z pkt 2, oraz zasięgu możliwego rozprzestrzenienia się bakterii zgodnie z § 9, zwaną dalej "strefą zagrożenia", w której podejmowane będą działania w celu zwalczania i zapobiegania rozprzestrzenianiu się bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus.

§ 8.

Badania mające na celu ustalenie zasięgu prawdopodobnego porażenia bakterią Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus obejmują:

1) inne bulwy lub rośliny ziemniaka znajdujące się w miejscu produkcji określonym jako porażone;

2) miejsca produkcji, gospodarstwa lub obiekty, które miały jakikolwiek kontakt z bulwami lub roślinami ziemniaka określonymi jako porażone, wraz z miejscami produkcji, w których wspólnie użytkowany jest lub był sprzęt i urządzenia używane w cyklu produkcyjnym;

3) bulwy lub rośliny produkowane w miejscach wymienionych w pkt 2 lub występujące w tych miejscach produkcji w okresie, w którym bulwy lub rośliny ziemniaka uznane za porażone znajdowały się w tych miejscach;

4) miejsca przechowywania roślin lub bulw ziemniaka pochodzących z miejsc wymienionych w pkt 2;

5) maszyny, urządzenia, środki transportu, opakowania, przechowalnie lub ich części oraz inne przedmioty, które mogły mieć kontakt z bulwami lub roślinami ziemniaka określonymi jako porażone podczas ostatnich 12 miesięcy przed stwierdzeniem porażenia;

6) bulwy lub rośliny ziemniaka mające kontakt z przedmiotami, o których mowa w pkt 5, przed czyszczeniem i dezynfekcją tych przedmiotów oraz

7) bulwy lub rośliny ziemniaka pochodzące z tego samego rozmnożenia klonalnego co bulwy lub rośliny uznane za porażone, jeżeli badania laboratoryjne wskazują na możliwość porażenia.

§ 9.

Badania mające na celu ustalenie zasięgu możliwego rozprzestrzeniania się bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus obejmują:

1) inne miejsca produkcji, gdzie uprawia się ziemniaki lub inne rośliny żywicielskie, sąsiadujące z miejscami produkcji uznanymi za porażone lub znajdującymi się w zasięgu prawdopodobnego porażenia;

2) wspólne miejsce wytwarzania rodów sadzeniaków ziemniaka.

§ 10.

1. W przypadku porażenia bulw lub roślin ziemniaka, wojewódzki inspektor przeprowadza badania laboratoryjne wegetatywnych (klonalnych) rozmnożeń rodów ziemniaka, w których wykryto porażenie, w sposób umożliwiający określenie pierwotnego źródła infekcji i zasięgu prawdopodobnego porażenia.

2. Na podstawie badań, o których mowa w ust. 1, wojewódzki inspektor określa porażenie oraz, jeżeli ma to zastosowanie, wyznacza strefę zagrożenia.

3. Dla celów doświadczalnych lub naukowych oraz dla prac nad selekcją odmian ziemniaka wojewódzki inspektor może odstąpić od działań określonych w § 7 pod warunkiem, że odstępstwo to nie zakłóci zwalczania bakterii Clavibacter rnichiganensis ssp. sepedonicus i nie stworzy ryzyka jej rozprzestrzeniania się.

§ 11.

1. Porażonych bulw lub roślin ziemniaka nie przeznacza się do sadzenia i niszczy się je pod nadzorem wojewódzkiego inspektora.

2. Jeżeli nie istnieje ryzyko rozprzestrzenienia się bakterii Clavibacter rnichiganensis ssp. sepedonicus, porażone bulwy ziemniaka, pod nadzorem wojewódzkiego inspektora, mogą zostać przeznaczone:

1) do przerobu przemysłowego w zakładzie przetwórczym, posiadającym możliwości unieszkodliwiania resztek powstałych w procesie przetwarzania porażonych bulw ziemniaka i dezynfekcji miejsc oraz przedmiotów mających kontakt z porażonymi bulwami ziemniaka, pod warunkiem ich bezpośredniego i natychmiastowego dostarczenia do tego zakładu przetwórczego;

2) na konsumpcję lub paszę, po ich uprzednim ugotowaniu lub uparowaniu w gospodarstwie, z którego pochodzą.

§ 12.

1. Bulw lub roślin ziemniaków prawdopodobnie porażonych nie przeznacza się do sadzenia.

2. Jeżeli nie istnieje ryzyko rozprzestrzenienia się bakterii Clavibacter rnichiganensis ssp. sepedonicus, pod nadzorem wojewódzkiego inspektora, bulwy i rośliny ziemniaka prawdopodobnie porażone mogą zostać przeznaczone na cele, o których mowa w § 11 ust. 2, lub do konsumpcji poza gospodarstwem, po ich uprzednim zapakowaniu i bezpośrednim dostarczeniu do odbiorcy, bez konieczności przepakowywania.

3. Jeżeli istnieje ryzyko rozprzestrzenienia się bakterii Clavibacter rnichiganensis ssp. sepedonicus, bulwy lub rośliny ziemniaka prawdopodobnie porażone niszczy się pod nadzorem wojewódzkiego inspektora.

§ 13.

Środki transportu, maszyny, urządzenia, opakowania, przechowalnie lub ich części oraz inne przedmioty, określone jako porażone lub prawdopodobnie porażone, niszczy się lub oczyszcza i dezynfekuje, pod nadzorem wojewódzkiego inspektora, w sposób uniemożliwiający rozprzestrzenianie się bakterii, tak aby mogły zostać uznane za nieporażone.

§ 14.

1. W porażonych miejscach produkcji:

1) na porażonym polu:

a) przez co najmniej trzy lata uprawy następujące po roku, w którym stwierdzono porażenie:

- niszczy się samosiewy ziemniaka i inne naturalnie występujące rośliny żywicielskie bakterii Clavibacter rnichiganensis ssp. sepedonicus,

- nie sadzi się bulw, roślin lub nasion ziemniaka ani innych naturalnie występujących roślin żywicielskich tej bakterii, aż do uznania pola za wolne od samosiewów ziemniaka przez co najmniej 2 kolejne lata uprawy,

b) w pierwszym sezonie uprawy ziemniaka następującym po okresie, o którym mowa w lit. a, dopuszcza się sadzenie sadzeniaków ziemniaka urzędowo kwalifikowanych przez wojewódzkiego inspektora, z przeznaczeniem bulw pochodzących z tej uprawy do konsumpcji lub przerobu przemysłowego; uprawa i bulwy ziemniaka podlegają obowiązkowej kontroli wojewódzkiego inspektora, w tym także badaniom laboratoryjnym na obecność bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus,

c) w kolejnym sezonie uprawy ziemniaka, po zastosowaniu cyklu właściwego płodozmianu, dopuszcza się sadzenie sadzeniaków ziemniaka urzędowo kwalifikowanych przez wojewódzkiego inspektora, z przeznaczeniem na sadzeniaki ziemniaka, ziemniaki do konsumpcji lub do przerobu przemysłowego; uprawa i bulwy ziemniaka podlegają obowiązkowej kontroli wojewódzkiego inspektora, w tym także badaniom laboratoryjnym na obecność bakterii Clavibacter rnichiganensis ssp. sepedonicus, albo

2) na porażonym polu:

a) podczas czterech lat uprawy następujących po roku, w którym stwierdzono porażenie:

- niszczy się samosiewy ziemniaka i inne naturalnie występujące rośliny żywicielskie bakterii Clavibacter rnichiganensis ssp. sepedonicus,

- nie użytkuje się pola do celów rolniczych lub leśnych i przeznacza się to pole na użytkowanie pastwiskowe, stosując częste niskie koszenie lub intensywny wypas,

b) w pierwszym sezonie uprawy ziemniaka następującym po okresie, o którym mowa w lit. a, dopuszcza się sadzenie sadzeniaków ziemniaka urzędowo kwalifikowanych przez wojewódzkiego inspektora, z przeznaczeniem bulw na sadzeniaki ziemniaka, ziemniaki do konsumpcji lub do przerobu przemysłowego; uprawa i bulwy ziemniaka podlegają obowiązkowej kontroli wojewódzkiego inspektora, w tym także badaniom laboratoryjnym na obecność bakterii Clavibacter rnichiganensis ssp. sepedonicus;

3) na polach innych niż porażone:

a) w roku uprawy następującym po roku, w którym stwierdzono porażenie:

- nie sadzi się bulw, roślin i nasion ziemniaka ani innych naturalnie występujących roślin żywicielskich bakterii oraz niszczy się samosiewy ziemniaka lub

- dopuszcza się sadzenie sadzeniaków ziemniaka urzędowo kwalifikowanych przez wojewódzkiego inspektora, z przeznaczeniem bulw pochodzących z tej uprawy na ziemniaki do konsumpcji lub do przerobu przemysłowego; pod warunkiem, że wojewódzki inspektor stwierdzi, że nie istnieje ryzyko występowania samosiewów ziemniaka i innych naturalnie występujących roślin żywicielskich bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus,

b) przez co najmniej dwa lata uprawy następujące po okresie, o którym mowa w lit. a, dopuszcza się sadzenie sadzeniaków ziemniaka urzędowo kwalifikowanych przez wojewódzkiego inspektora, z przeznaczeniem bulw pochodzących z tej uprawy na sadzeniaki ziemniaka lub ziemniaki do konsumpcji, lub do przerobu przemysłowego,

c) w każdym roku uprawy, o których mowa w lit. a i b, niszczy się samosiewy ziemniaka i inne naturalnie występujące rośliny żywicielskie bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, a uprawy podlegają obowiązkowej kontroli wojewódzkiego inspektora,

d) jeżeli w roku uprawy następującym po roku, w którym stwierdzono porażenie, sadzone były urzędowo kwalifikowane sadzeniaki ziemniaka z przeznaczeniem na ziemniaki do konsumpcji lub do przerobu przemysłowego, uprawa podlega obowiązkowej kontroli wojewódzkiego inspektora w terminach pozwalających na wykrycie bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, w ramach której, w szczególności, przeprowadza się badania laboratoryjne samosiewów ziemniaka.

2. Pod nadzorem wojewódzkiego inspektora czyści się i dezynfekuje wszystkie urządzenia, maszyny, środki transportu i przechowalnie lub ich części oraz inne przedmioty w sposób uniemożliwiający rozprzestrzenienie się bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus:

1) bezpośrednio po stwierdzeniu porażenia oraz

2) w każdym następnym roku uprawy, włącznie z pierwszym sezonem, w którym uprawa ziemniaka jest dozwolona na porażonych polach.

3. W systemie produkcji, w którym możliwa jest całkowita wymiana podłoża:

1) nie sadzi się bulw, roślin i nasion ziemniaka, chyba że obiekt został poddany urzędowo zatwierdzonym zabiegom w celu wyeliminowania bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus i usunięcia wszelkich bulw lub innego materiału roślin psiankowatych, łącznie z całkowitą wymianą podłoża oraz oczyszczeniem i dezynfekcją tego obiektu i całego jego wyposażenia;

2) po dokonaniu zabiegów, o których mowa w pkt 1, dopuszcza się produkcję ziemniaka z urzędowo kwalifikowanych sadzeniaków, minibulw lub mikroroślin ziemniaka wyprodukowanych pod nadzorem wojewódzkiego inspektora, po uznaniu, że obiekt jest wolny od bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus.

§ 15.

1. W obrębie strefy zagrożenia, oprócz wymagań określonych w § 14, bezpośrednio po stwierdzeniu porażenia i przez następne co najmniej trzy sezony uprawy:

1) miejsca produkcji lub gospodarstwa, w których uprawia się, przechowuje lub przemieszcza bulwy ziemniaka oraz wykorzystuje maszyny, urządzenia, narzędzia i środki transportu związane z produkcją ziemniaka, podlegają kontroli wojewódzkiego inspektora;

2) w razie potrzeby czyści się i dezynfekuje maszyny, urządzenia, narzędzia, środki transportu, opakowania i przechowalnie w gospodarstwach, o których mowa w pkt 1, pod nadzorem wojewódzkiego inspektora, w sposób uniemożliwiający rozprzestrzenienie się bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus;

3) dopuszcza się sadzenie wyłącznie urzędowo kwalifikowanych sadzeniaków ziemniaka;

4) oddzielnie zbiera się, przemieszcza i przechowuje sadzeniaki ziemniaka oraz ziemniaki do konsumpcji lub przerobu przemysłowego na terenie gospodarstw w obrębie wyznaczonej strefy zagrożenia;

5) wojewódzki inspektor przeprowadza urzędowe kontrole.

2. W obrębie wyznaczonej strefy zagrożenia w razie potrzeby, wojewódzki inspektor podejmuje działania zmierzające do wymiany wszelkiego materiału sadzeniakowego ziemniaka.

§ 16.

1. Sadzeniaki ziemniaka powinny spełniać wymagania specjalne określone w przepisach wydanych na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin oraz pochodzić w prostej linii z materiału poddanego urzędowej ocenie i uznanego za wolny od bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus na podstawie badań laboratoryjnych przeprowadzonych przez wojewódzkiego inspektora.

2. Badania, o których mowa w ust. 1, przeprowadza się:

1) w przypadkach gdy porażenie dotyczy produkcji ziemniaka sadzeniaka - na roślinach początkowego rozmnożenia klonalnego;

2) w innych przypadkach - na roślinach z początkowego rozmnożenia klonalnego albo na reprezentatywnych próbach materiału bazowego ziemniaka sadzeniaka lub wcześniejszych rozmnożeń.

§ 17.

1. Bulwy ziemniaków wyprodukowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą być przemieszczane z przeznaczeniem do państw członkowskich, jeżeli zostały zaopatrzone w zaświadczenie wydane przez wojewódzkiego inspektora po przeprowadzeniu badań laboratoryjnych stwierdzających, że w partii tych bulw nie stwierdzono występowania bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus.

2. Zaświadczenie jest wystawiane nie wcześniej niż 14 dni przed dniem wyprowadzenia ziemniaków z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 18.

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi:
W. Olejniczak

* Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi kieruje działem administracji rządowej - rolnictwo, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz. U. Nr 32, poz. 305).
** Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia
- Dyrektywy Rady 93/85/EEC z dnia 4 października 1993 r. w sprawie zwalczania bakteriozy pierścieniowej ziemniaka (Dz. Urz. WE, L 259 z 18.10.1993 r.).
Dane dotyczące ogłoszenia aktu prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszym rozporządzeniu, z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej, dotyczą ogłoszenia tego aktu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej - wydanie specjalne.

Załącznik do rozporządzenia
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 13 kwietnia 2004 r. (poz. 709)

(w trakcie opracowywania)