ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI

522

z dnia 16 marca 2004 r.

w sprawie określenia wymagań higienicznych i zdrowotnych na statkach rybackich

Na podstawie art. 20 ust. 6 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych (Dz. U. Nr 61, poz. 258, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje:

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1.

Członków załogi statku rybackiego pełniących wachtę zaznajamia się z informacją o stateczności statku.

§ 2.

Poziom hałasu w pomieszczeniach i na stanowiskach pracy na statku rybackim jest określony w załączniku do rozporządzenia.

§ 3.

1. Armator lub kapitan statku rybackiego opracowuje, uaktualnia i udostępnia członkom załogi tego statku stanowiskowe instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy, uwzględniając w nich w szczególności:

1) warunki bezpiecznej obsługi oraz dokonywania napraw i konserwacji maszyn i innych urządzeń oraz narzędzi połowowych, a także sposób wykonywania pracy na statku rybackim;

2) rodzaje prac o szczególnym zagrożeniu dla życia lub zdrowia członków załogi, w tym sposób nadzoru nad ich wykonywaniem;

3) obowiązujący na statku rybackim system znaków i sygnałów oraz sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej;

4) sposób:

a) posługiwania się środkami ochrony indywidualnej i środkami ratunkowymi,

b) poruszania się na statku rybackim, zapewniający bezpieczeństwo członkom załogi tego statku,

c) postępowania w sytuacjach stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia członków załogi tego statku, w tym udzielania pierwszej pomocy, albo stwarzających zagrożenie bezpieczeństwa żeglugi.

2. Kapitan statku rybackiego, którego załoga liczy co najmniej 5 osób, opracowuje rozkład alarmowy zawierający:

1) opis sposobu postępowania w sytuacjach zagrożenia dla zdrowia lub życia członków załogi tego statku;

2) określenie zadań do wykonania przez każdego członka załogi tego statku.

§ 4.

Armator lub kapitan statku rybackiego w przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania czynności przez członków załogi na tym statku stwarza zagrożenie dla ich życia lub zdrowia albo dla bezpieczeństwa żeglugi, wstrzymuje wykonywanie tych czynności oraz wskazuje sposób ich bezpiecznego wykonania.

§ 5.

1. Członkowie załogi statku rybackiego zatrudnieni przy pracach mogących:

1) powodować zatrucie, zakażenie, przemoczenie, zziębnięcie, oparzenie lub inne urazy ciała,

2) narażać na nadmierne promieniowanie cieplne lub hałas

- używają środków ochrony indywidualnej.

2. Środki ochrony indywidualnej, o których mowa w ust. 1, poddaje się okresowym kontrolom i konserwacji, a przed każdym ich użyciem - oględzinom.

3. Rodzaje i ilość środków ochrony indywidualnej określa armator statku rybackiego po zasięgnięciu opinii członków załogi tego statku.

§ 6.

1. Statek rybacki wyposaża się w:

1) sprzęt ratunkowy;

2) radiopławę awaryjną - z wyjątkiem statku rybackiego niemającego pokładu.

2. Urządzenia, wymienione w ust. 1, przechowuje się w wyznaczonych miejscach i kontroluje przed każdym wyruszeniem statku rybackiego w rejs.

3. Statek rybacki wyposaża się w radiostację zapewniającą nawiązanie łączności z co najmniej jedną stacją nadbrzeżną.

§ 7.

1. Elektryczne tablice rozdzielcze:

1) montuje się w miejscach nienarażonych na zalanie wodą w normalnych warunkach eksploatacyjnych statku rybackiego;

2) wyraźnie oznacza się.

2. Instalacja elektryczna na statku rybackim powinna:

1) zapewniać właściwe funkcjonowanie całego wyposażenia niezbędnego do utrzymania tego statku w normalnych warunkach eksploatacyjnych, bez konieczności stosowania awaryjnego źródła zasilania;

2) być wykonana w sposób eliminujący zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym, wybuchem lub pożarem tej instalacji.

§ 8.

1. Powierzchnie pokładów i przejść do stanowisk pracy, w miejscach dostępnych dla członków załogi statku rybackiego, wykonuje się z materiałów ograniczających zagrożenie poślizgnięciem się, potknięciem się lub wypadnięciem tych osób za burtę.

2. W miejscach, o których mowa w ust. 1, wystające elementy konstrukcyjne nie powinny utrudniać poruszania się członkom załogi statku rybackiego.

§ 9.

Pomieszczenia statku rybackiego zabezpiecza się przed przedostawaniem się do nich wody.

§ 10.

Powierzchnie pokładów, szalunków, grodzi, ścian i wykładzin na statku wykonuje się z materiałów umożliwiających utrzymanie ich w czystości.

§ 11.

 Jeżeli podłoga na statku rybackim jest wykonana z materiału będącego dobrym przewodnikiem cieplnym albo jest narażona na zamoczenie, w przejściach oraz w miejscach dostępnych dla członków załogi montuje się podesty albo stosuje się inne środki chroniące przed działaniem temperatury lub wilgocią.

§ 12.

Stwarzające zagrożenie dla życia lub zdrowia członków załogi statku rybackiego, części ruchome:

1) wciągarek,

2) urządzeń połowowych, ról, bloków i bębnów

- wyposaża się w osłony lub stosuje się inne środki chroniące przed tymi zagrożeniami.

§ 13.

Wciągarkę uruchamia się w sposób ograniczający do minimum zagrożenie dla życia lub zdrowia członków załogi statku rybackiego.

§ 14.

Na pokładzie roboczym:

1) montuje się urządzenia ograniczające kołysanie się podnoszonych elementów narzędzi połowowych - z wyjątkiem statków rybackich niemających masztów i urządzeń do podnoszenia lub podwieszania narzędzi połowowych;

2) wyznacza się miejsce do kompletowania i składowania zapasowych elementów oraz dokonywania napraw narzędzi połowowych.

§ 15.

Jeżeli w czasie prac ładunkowych zostały zdjęte bariery burtowe, to podczas przerw w tych pracach miejsca te ogradza się do wysokości zdjętej bariery za pomocą lin lub zabezpiecza w inny sposób.

§ 16.

W przypadku gdy statek rybacki stoi przy nabrzeżu, członkom załogi tego statku lub innym osobom zapewnia się bezpieczne wejście na pokład tego statku i zejście z niego na nabrzeże.

§ 17.

Urządzenia do sterowania pracą urządzeń na statku rybackim zabezpiecza się przed ich przypadkowym uruchomieniem.

Rozdział 2

Wymagania dla statków o długości powyżej 18 metrów i nowych statków rybackich o długości co najmniej 15 metrów

§ 18.

Za nowy statek rybacki uznaje się statek, jeżeli:

1) zawarto kontrakt na jego budowę lub przebudowę lub

2) nie zawarto kontraktu na budowę, jednak:

a) położono stępkę statku,

b) rozpoczęto budowę statku i zużyto co najmniej 50 ton materiałów konstrukcyjnych lub co najmniej 1 % wszystkich materiałów potrzebnych do jego budowy

- po dniu wejścia w życie rozporządzenia.

§ 19.

1. Statek rybacki wyposaża się w awaryjne źródło zasilania zapewniające, w razie pożaru lub awarii instalacji elektrycznej, awaryjne oświetlenie pomieszczeń statku i przejść pomiędzy nimi oraz równoczesne działanie:

1) świateł nawigacyjnych,

2) radiostacji,

3) systemu łączności wewnętrznej oraz sygnalizacji alarmowej .

- przez co najmniej 12 godzin.

2. Awaryjne źródło zasilania, o którym mowa w ust. 1:

1) umieszcza się poza pomieszczeniem maszynowni statku rybackiego, z wyjątkiem statku rybackiego niemającego pokładu;

2) powinno włączać się automatycznie w przypadku awarii instalacji elektrycznej w celu uruchomienia awaryjnej elektrycznej tablicy rozdzielczej, jeżeli statek rybacki został w taką tablicę wyposażony.

3. W przypadku wyposażenia statku rybackiego w elektryczną awaryjną pompę przeciwpożarową zapewnia się awaryjne źródło zasilania tej pompy, umieszczone poza pomieszczeniem maszynowni tego statku, umożliwiające działanie tej pompy przez co najmniej 3 godziny.

§ 20.

1. Skrzynię akumulatorów wyposaża się w otwory wentylacyjne, a jej pokrywę zabezpiecza przed dostępem osób nieuprawnionych.

2. Obok skrzyni akumulatorów przechowuje się środki ochrony indywidualnej.

§ 21.

Statek rybacki wyposaża się w system łączności wewnętrznej, zapewniający łączność między sterówką i pokładem roboczym oraz sterówką i maszynownią.

§ 22.

Wyjścia ewakuacyjne na statku rybackim powinny umożliwiać członkom załogi tego statku szybkie wydostanie się z jego pomieszczeń na pokład.

§ 23.

1. Liczba i rozmieszczenie oraz wymiary dróg i wyjść, wykorzystywanych jako drogi i wyjścia ewakuacyjne, powinny uwzględniać maksymalną liczbę członków załogi statku rybackiego.

2. Drogi i wyjścia ewakuacyjne na statku rybackim oświetla się w sposób zapewniający bezpieczne korzystanie z tych dróg i wyjść.

§ 24.

Zamknięte wyjścia, które wykorzystuje się jako wyjścia ewakuacyjne, konstruuje się i montuje w sposób zapewniający natychmiastowe, łatwe ich otwarcie.

§ 25.

1. Drzwi w pomieszczeniach na statku rybackim powinny:

1) posiadać konstrukcję zapewniającą ich otwarcie zarówno z zewnątrz, jak i od wewnątrz tych pomieszczeń;

2) być zamocowane na zawiasach i zabezpieczone przed ich przypadkowym zamknięciem.

2. Otwierające się do góry pokrywy włazów mocuje się na zawiasach i zabezpiecza przed ich przypadkowym opadnięciem.

§ 26.

Na pokrywach włazów i na drzwiach wyjść ewakuacyjnych umieszcza się napisy informujące o kierunku wyjścia.

§ 27.

1. Okna na statku rybackim utrzymuje się w czystości.

2. Powierzchnie szklane narażone na uszkodzenia, z wyjątkiem szyb w oknach, ostania się siatką zabezpieczającą przed rozpryskiem szkła.

§ 28.

W pomieszczeniach na statku rybackim zapewnia się naturalny obieg powietrza.

§ 29.

Na statku rybackim:

1) w pomieszczeniach:

a) mieszkalnych,

b) na stałych stanowiskach pracy

- temperatura nie powinna być niższa od 18 °C (291 K);

2) na stanowiskach pracy, innych niż te, o których mowa w pkt 1 lit. b, temperaturę dostosowuje się do rodzaju wykonywanej pracy, przy czym nie powinna być ona niższa od 14 °C (287 K), z wyjątkiem:

a) ładowni,

b) jeżeli zapewnienie takiej temperatury jest niemożliwe ze względów technologicznych.

§ 30.

Na statku rybackim zapewnia się:

1) oświetlenie naturalne przez odpowiednio rozmieszczone okna:

a) w pomieszczeniach mieszkalnych na nowym statku rybackim,

b) na stanowiskach pracy w pomieszczeniach - jeżeli jest to możliwe ze względów konstrukcyjnych;

2) oświetlenie sztuczne o natężeniu dostosowanym do rodzaju wykonywanych czynności.

§ 31.

1. W oknach pomieszczeń mieszkalnych na statku rybackim, w celu zaciemnienia tych pomieszczeń, montuje się żaluzje lub zasłony.

2. W pomieszczeniach sypialnych montuje się urządzenia do regulowania poziomu natężenia oświetlenia sztucznego.

§ 32.

W pomieszczeniach na statku rybackim, w których występują szkodliwe dla zdrowia lub życia pyły lub gazy, montuje się system wentylacji wymuszonej.

§ 33.

1. Powierzchnia pomieszczenia przetwórni na statku rybackim powinna uwzględniać liczbę członków jego załogi i rodzaj wykonywanej przez nich pracy.

2. Odległości między maszynami, innymi urządzeniami i ścianami w pomieszczeniach, o których mowa ust. 1, powinny wynosić co najmniej 0,75 m.

§ 34.

Nadburcia wyposaża się w furty wodne lub inne urządzenia umożliwiające szybki odpływ wody z pokładu statku rybackiego.

§ 35.

Uchwyty sztormowe montuje się w przejściach komunikacyjnych i ewakuacyjnych statku rybackiego.

§ 36.

Pomieszczenia i stanowiska pracy położone na różnych pokładach statku rybackiego łączy się łatwo dostępnymi, bezpiecznymi przejściami wyposażonymi w schody, drabiny lub klamry.

§ 37.

Na pokładzie statku rybackiego, przy wejściu na schody i przy zejściu z nich, krawężnik nie powinien wystawać ponad poszycie pokładu.

§ 38.

1. W przypadku niemontowanych na stałe podłóg i podestów wymiary i masa ich elementów konstrukcyjnych powinny umożliwiać ręczne rozkładanie i składanie tych podłóg i podestów.

2. Podłogi i podesty, po rozłożeniu, powinny tworzyć równą i gładką powierzchnię.

§ 39.

Do pokrywania powierzchni maszyn lub innych urządzeń używa się farb odpornych na działanie wysokiej temperatury.

§ 40.

Elementy podnoszone za pomocą urządzeń dźwignicowych powinny być wyposażone w zaczepy lub nadlewy umożliwiające ich łatwe i pewne mocowanie do tych urządzeń.

§ 41.

1. Przy stanowiskach sterowania wciągarką lub urządzeniem przeładunkowym montuje się, w zasięgu ręki ich operatora, urządzenia do awaryjnego zatrzymania tych urządzeń, na których umieszcza się napis "STOP".

2. W urządzeniach przeładunkowych lub wciągarkach, w których obok zasilania energią elektryczną jest zainstalowany napęd ręczny, montuje się blokadę uniemożliwiającą dopływ energii elektrycznej do tych urządzeń w czasie zmiany trybu ich pracy na napęd ręczny.

§ 42.

1. W przetwórni ryb, w widocznym miejscu, obok urządzeń przetwórczych montuje się urządzenia do ich awaryjnego zatrzymania, umożliwiające jednoczesne unieruchomienie wszystkich urządzeń przetwórczych w przypadku odłączenia dopływu do nich energii elektrycznej.

2. Urządzenia przetwórcze ponownie uruchamia się po ustawieniu urządzenia do awaryjnego zatrzymania w pozycji nieaktywnej.

§ 43.

Pracą silników głównych steruje się ze sterowni lub z wyciszonego i odizolowanego od maszynowni pomieszczenia mającego odrębne wejście.

§ 44.

Statek wyposaża się w urządzenia sanitarne, w tym umywalki i ustępy.

§ 45.

1. Na statku rybackim:

1) wracającym do portu macierzystego w czasie krótszym niż 36 godzin od wypłynięcia w rejs,

2) którego członkowie załogi nie mieszkają na statku w czasie jego postoju w porcie

- nie wydziela się pomieszczeń mieszkalnych.

2. Statek, o którym mowa w ust. 1, wyposaża się w urządzenia sanitarne, sprzęty umożliwiające przygotowanie i spożywanie posiłków, miejsca do przechowywania odzieży oraz jej suszarnię.

§ 46.

Pomieszczenia mieszkalne powinny być usytuowane w sposób zapewniający członkom załogi statku rybackiego:

1) bezpieczne dojście do tych pomieszczeń;

2) ochronę przed wpływem warunków atmosferycznych, hałasem i wibracjami;

3) zabezpieczenie przed przenikaniem z innych części statku uciążliwych zapachów.

Rozdział 3

Dodatkowe wymagania dla nowych statków rybackich o długości co najmniej 15 metrów

§ 47.

Instalacje, których temperatura w normalnych warunkach roboczych przekracza 60 °C (333 K), zabezpiecza się w sposób uniemożliwiający ich dotknięcie.

§ 48.

Wymiary wyjścia ewakuacyjnego z pomieszczeń mieszkalnych powinny wynosić co najmniej 0,6 x 0,6 m, a z pomieszczeń maszynowni - co najmniej 1,0 x 0,8 m.

§ 49.

Konstrukcja pokryw włazów i drzwi ewakuacyjnych powinna zapewniać możliwość ich otwarcia przy użyciu siły nieprzekraczającej 160 N.

§ 50.

Drzwi i pokrywy włazów ewakuacyjnych na statku rybackim powinny być strugoszczelne oraz odporne na działanie ognia, zgodnie z przepisami dotyczącymi klasyfikacji i budowy statków morskich.

§ 51.

Szerokość drzwi prowadzących do stanowisk pracy powinna wynosić co najmniej 0,6 m, a wysokość górnej krawędzi otworu drzwiowego mierzona od poziomu podłogi - co najmniej 1,85 m.

§ 52.

W przypadku gdy wysokość zrębnic i progów w otworze drzwiowym wynosi co najmniej 0,38 m, montuje się stopnie o szerokości co najmniej 0,20 m.

§ 53.

Zrębnice luków ładowni o wysokości mniejszej od 0,75 m po zdjęciu pokryw zabezpiecza się do wysokości co najmniej 1 m.

§ 54.

1. Wysokość pomieszczenia na statku rybackim, w którym jest wykonywana praca o charakterze stałym, powinna wynosić co najmniej 1,9 m.

2. Jeżeli pomieszczenia, o których mowa w ust. 1, mają strop pochyły, wysokość tych pomieszczeń mierzona od poziomu podłogi do najniżej położonego punktu stropu powinna wynosić co najmniej 1,85 m.

§ 55.

1. Wysokość przejść na statku rybackim powinna wynosić co najmniej 1,9 m.

2. W przypadkach uzasadnionych względami konstrukcyjnymi maszyn i innych urządzeń dopuszcza się zmniejszenie wysokości przejścia do 1,8 m, przy jego jednoczesnym odpowiednim zabezpieczeniu i oznakowaniu.

§ 56.

Szerokość przejść na statku rybackim powinna wynosić co najmniej 0,8 m, a szerokość przejść do stanowisk pracy - co najmniej 0,6 m.

§ 57.

W przypadku gdy:

1) nachylenie przejścia przekracza 10° - montuje się listwy poprzeczne;

2) różnica poziomów między początkiem a końcem przejścia na statku rybackim wynosi co najmniej 0,35 m - montuje się stopnie.

§ 58.

Wzdłuż przejść na statku rybackim, z wyjątkiem przejść wyposażonych w drabiny pionowe, montuje się, po obu ich stronach i na całej ich długości, poręcze oddalone od ścian przejścia co najmniej o 0,05 m.

§ 59.

1. Sterownię wyposaża się w:

1) okna - na całej jej szerokości od strony dziobu;

2) co najmniej jedno okno:

a) na ścianach obu burt oraz od strony rufy,

b) z szybą wirującą lub innym urządzeniem do wycierania okien od strony dziobu.

2. Uchwyty sztormowe montuje się pod oknami, wzdłuż pulpitów sterowniczych i przy oddzielnie stojących urządzeniach.

§ 60.

1. Poręcze sztormowe na ścianach pokładówek na statku rybackim montuje się na wysokości co najmniej 1 m i w odległości co najmniej 0,05 m od ściany.

2. W przypadku gdy odległość pomiędzy krawędzią pobocznicy lub krawężnikiem a poręczą sztormową jest większa od 0,5 m, w połowie tej odległości, równolegle do poręczy sztormowej, montuje się poprzeczki.

§ 61.

Do mocowania lin sztormowych, rozciąganych wzdłuż pokładów, stosuje się zaczepy.

§ 62.

1. Drabiny montuje się tak, aby były łatwo dostępne i tworzyły ciągi komunikacyjne bez uskoków.

2. W górnej części drabin montuje się uchwyty lub poręcze zapewniające bezpieczne wejście na drabiny i zejście z nich.

3. Drabiny w ładowni zabezpiecza się przed uszkodzeniami i montuje się poza światłem luku, chyba że jest to niemożliwe ze względów konstrukcyjnych.

§ 63.

Wysokość prześwitu nad schodami mierzona pomiędzy górną krawędzią otworu a stopniem schodów powinna wynosić co najmniej 2,1 m.

§ 64.

1. Szerokość schodów wewnętrznych powinna wynosić co najmniej 0,6 m, a kąt nachylenia ich biegu nie powinien być większy od 50°.

2. W pomieszczeniach maszynowni jest dopuszczalne montowanie:

1) schodów o szerokości 0,5 m i kącie nachylenia ich biegu nie większym od 60° lub

2) drabin pionowych - jeżeli ze względów konstrukcyjnych nie jest możliwe zamontowanie schodów.

§ 65.

Szerokość stopni schodów powinna wynosić co najmniej 0,22 m, a odkryta część stopnia schodów - co najmniej 0,12 m.

§ 66.

1. Stopnie schodów, szczeble drabin lub listwy podestów rozmieszcza się w takich samych odstępach na całej ich długości.

2. Odległość pomiędzy szczeblami lub klamrami drabiny powinna wynosić 0,3 m.

§ 67.

Na podestach i schodach montuje się boczne krawężniki o wysokości co najmniej 0,07 m.

§ 68.

Otwory wycinane w ścianach, służące do schodzenia i wchodzenia, powinny mieć szerokość co najmniej 0,17 m i wysokość co najmniej 0,15 m.

§ 69.

Krawędź zewnętrzną pokrywy otworu znajdującego się w podłodze maszynowni zabezpiecza się krawężnikiem o wysokości co najmniej 0,07 m.

§ 70.

Do stanowisk pracy położonych na wysokości większej od 0,5 m nad poziomem pokładu zapewnia się bezpieczny dostęp przez zamontowanie stopni, podestów, poręczy lub uchwytów.

§ 71.

Pomieszczenia mieszkalne na statku rybackim nie powinny być sytuowane:

1) w części dziobowej przed grodzią zderzeniową;

2) za rufową główną grodzią zderzeniową;

3) poniżej wodnicy ładunkowej.

§ 72.

Pomieszczenia mieszkalne wyposaża się w natryski.

§ 73.

Koję na statku rybackim wyposaża się w miejscowe oświetlenie sztuczne.

§ 74.

Kuchnię na statku rybackim wyposaża się w chłodziarkę lub zamrażarkę do przechowywania żywności, kuchenkę elektryczną lub gazową.

§ 75.

Niepalącym członkom załogi statku rybackiego zapewnia się ochronę przed dymem tytoniowym.

Rozdział 4

Przepis końcowy

§ 76.

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 maja 2004 r.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi:
W. Olejniczak

* Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi kieruje działem administracji rządowej - rolnictwo, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz. U. Nr 32, poz. 305).
** Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1994 r. Nr 113, poz. 547, z 1998 r. Nr 113, poz. 717, z 2000 r. Nr 109, poz. 1156, z 2002 r. Nr 240, poz. 2060 oraz z 2003 r. Nr 229, poz. 2277.

Załącznik do rozporządzenia
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 16 marca 2004 r. (poz. 522)