ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI

487

z dnia 20 marca 2003 r.

w sprawie badań kontrolnych pozostałości chemicznych, biologicznych, leków i skażeń promieniotwórczych u zwierząt żywych, w tkankach lub narządach zwierząt po uboju i w produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego

Na podstawie art. 43a ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 752, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje:

§ 1.

Rozporządzenie określa:

1) wykaz substancji objętych badaniami kontrolnymi pozostałości chemicznych, biologicznych i leków, zwanych dalej "badaniami";

2) zakres i sposób prowadzenia programu badań;

3) sposób pobierania próbek;

4) zakres badań;

5) rodzaj i wielkość próbek;

6) sposób dokumentowania;

7) tryb postępowania wyjaśniającego w przypadku stwierdzenia obecności substancji zakazanych lub przekroczenia dopuszczalnego maksymalnego poziomu pozostałości chemicznych, biologicznych i leków;

8) zakres badań kontrolnych skażeń promieniotwórczych.

§ 2.

Wykaz substancji objętych badaniami jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia.

§ 3.

1. Program badań obejmuje:

1) wskazanie przepisów prawnych dotyczących stosowania substancji objętych badaniami;

2) wskazanie przepisów prawnych dotyczących najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości lub maksymalnych poziomów zanieczyszczeń substancji chemicznych i biologicznych w tkankach zwierząt i produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego;

3) wskazanie podmiotów realizujących program badań;

4) wykaz laboratoriów uprawnionych do wykonywania badań ze wskazaniem zakresu i liczby wykonywanych badań;

5) szczegółowy wykaz substancji objętych badaniami w danym roku;

6) wykaz metod analitycznych;

7) określenie kryteriów oceny wyników badań;

8) liczbę pobieranych próbek w danym roku wynikającą z rodzaju prowadzonych badań;

9) liczbę badanych zwierząt i liczbę pobieranych próbek produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego ustalaną w sposób określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia;

10) określenie trybu postępowania w przypadku stwierdzenia u zwierząt lub w produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego pozostałości substancji objętych badaniami;

11) metody pobierania próbek.

2. Program badań opracowuje się w terminie do dnia 15 lutego każdego roku kalendarzowego.

§ 4.

1. Zwierzęta oraz produkty spożywcze pochodzenia zwierzęcego bada się na obecność substancji chemicznych, biologicznych i leków objętych badaniami.

2. Badania obejmują wydaliny, płyny ustrojowe zwierząt żywych, tkanki i narządy zwierząt po uboju, produkty spożywcze pochodzenia zwierzęcego oraz środki żywienia zwierząt i wodę przeznaczoną do spożycia.

3. W przypadku substancji należących do grupy A, o których mowa w załączniku nr 1 do rozporządzenia, badania prowadzi się w celu stwierdzenia niedozwolonego stosowania substancji zakazanych czy też nadużycia w stosowaniu substancji dozwolonych.

4. W przypadku substancji należących do grupy B, o których mowa w załączniku nr 1 do rozporządzenia, badania prowadzi się w celu stwierdzenia, czy nie nastąpiły przekroczenia maksymalnych dopuszczalnych poziomów pozostałości leków i pestycydów oraz maksymalnych poziomów zanieczyszczeń chemicznych.

5. Zakres badań, gatunki zwierząt, minimalne liczby pobieranych próbek produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego oraz minimalną liczbę zwierząt, od których pobiera się próbki każdego roku, są określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia.

§ 5.

1. Próbki od zwierząt pobiera się w przypadku wystąpienia:

1) nadmiernej masy mięśniowej;

2) przebarwień, obrzęków i torbieli w miejscach, gdzie najczęściej stosowane są iniekcje;

3) śladów po iniekcji w tkance tłuszczowej wokół jelita prostego;

4) śladów po implantach;

5) nadmiernej tkanki tłuszczowej;

6) powiększenia tarczycy;

7) zmian w płucach o charakterze zapalnym;

8) przerostu mięśnia sercowego;

9) zmian zapalnych w układzie moczowym.

2. Próbki do badań od zwierząt w gospodarstwach i w rzeźniach pobiera się, biorąc pod uwagę płeć, wiek, gatunek, stan zdrowia i kondycję oraz systemy żywienia, programy profilaktyczne i lecznicze.

3. Próbki do badań pobiera się w różnych odstępach czasu rozłożonych w okresie całego roku kalendarzowego, z tym że o terminie ich pobrania nie informuje się podmiotu, u którego pobieranie próbek będzie przeprowadzone.

§ 6.

1. Każdą próbkę do badań bezpośrednio po pobraniu opakowuje się oddzielnie, oznakowuje w sposób trwały i czytelny oraz schładza i zamraża, z wyjątkiem krwi, jaj, miodu i środków żywienia zwierząt.

2. Każdą próbkę oznacza się siedmiocyfrowym numerem identyfikacyjnym, w którym:

1) pierwsza i druga cyfra oznaczają numer województwa;

2) trzecia i czwarta cyfra oznaczają numer powiatu;

3) piąta, szósta i siódma cyfra oznaczają kolejne numery pobranych próbek.

3. Próbki przechowuje się nie dłużej niż 7 dni od dnia ich pobrania.

4. Próbek do badań pozostałości antybiotyków nie zamraża się; próbki te przechowuje się w temperaturze od 0°C do 4°C nie dłużej niż 30 godzin od momentu ich pobrania.

5. Próbki przesyła się do laboratorium uprawnionego do wykonywania badań z zachowaniem takich warunków transportu, w jakich były przygotowane do wysyłki.

6. Próbki pobrane lub przesłane niezgodnie z wymaganiami nie są przyjmowane do badań.

§ 7.

1. Po pobraniu próbek w gospodarstwie sporządza się protokół pobrania próbek oraz protokół kontroli pozostałości chemicznych, biologicznych i leków dotyczący, odpowiednio, charakterystyki fermy drobiu rzeźnego lub kur, gospodarstwa prowadzącego chów trzody chlewnej lub bydła albo charakterystyki obiektu rybackiego.

2. Po pobraniu próbek w rzeźni sporządza się protokół pobrania próbek i protokół z badania poubojowego zwierzęcia.

3. Protokół pobrania próbek sporządza się w trzech egzemplarzach.

4. Protokoły pobrania próbek wraz z próbkami przekazuje się do laboratorium, o którym mowa w § 6 ust. 5.

§ 8.

1. Powiatowy lekarz weterynarii sporządza miesięczne zestawienia pobranych i przekazanych do laboratorium próbek i przesyła je do wojewódzkiego lekarza weterynarii.

2. Wojewódzki lekarz weterynarii sporządza półroczne zestawienie z realizacji programu badań i przekazuje je do Głównego Lekarza Weterynarii do dnia 15 lipca za pierwsze półrocze, a do dnia 15 stycznia roku następnego sprawozdanie roczne.

§ 9. Rodzaj i wielkość pobieranych próbek do badań są określone w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

§ 10.

1. Jeżeli w wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono obecność substancji zakazanych, laboratorium uprawnione do wykonywania badań powiadamia niezwłocznie właściwego powiatowego i wojewódzkiego lekarza weterynarii o wyniku badania.

2. Powiatowy lekarz weterynarii, po otrzymaniu zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, przeprowadza postępowanie wyjaśniające, które obejmuje:

1) w przypadku gospodarstwa:

a) kontrolę zwierząt w gospodarstwie (liczba zwierząt poszczególnych gatunków, płeć, wiek, oznakowanie - jeżeli dotyczy, kierunek użytkowania),

b) sprawdzenie, czy nie ma śladów po implantach lub iniekcjach,

c) sprawdzenie dokumentacji weterynaryjnej i zootechnicznej, prawidłowości jej prowadzenia, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rodzaj stosowanych leków, przyrost masy ciała, zużycie środków żywienia zwierząt na kilogram przyrostu,

d) sprawdzenie, czy w gospodarstwie nie ma leków, których stosowanie jest niedozwolone lub nie odbywa się pod kontrolą lekarza weterynarii,

e) pobranie próbek od zwierząt oraz próbek środków żywienia zwierząt i wody przeznaczonej do spożycia lub w przypadku ryb - wody, w której były hodowane, a następnie przekazanie ich do laboratorium w celu wykonania badań;

2) w przypadku rzeźni, zakładu mleczarskiego, zakładu przetwórstwa rybnego oraz punktu zbierania i pakowania jaj:

a) kontrolę dokumentacji zakładu lub punktu oraz ustalenie pochodzenia produktów, w których stwierdzono obecność substancji niedozwolonych,

b) pobranie próbek do badań, jeżeli produkty znajdują się jeszcze w zakładzie lub punkcie,

c) powiadomienie właściwych organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Handlowej i wojskowych organów weterynaryjnych, jeżeli produkty wysłano z zakładu lub punktu,

d) kontrolę w miejscu pochodzenia produktów (jeżeli miejsce to znajduje się poza obszarem powiatu, powiatowy lekarz weterynarii powiadamia o tym wojewódzkiego lekarza weterynarii, właściwego powiatowego lekarza weterynarii oraz wojewódzkiego lekarza weterynarii, na którego terenie znajduje się miejsce pochodzenia produktów).

3. Wyniki postępowania wyjaśniającego przekazywane są wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii.

4. Do czasu uzyskania wyników badań powtórnie pobranych próbek podejrzane zwierzęta, zidentyfikowane i oznakowane oraz produkty pozyskiwane od tych zwierząt zostają niezwłocznie objęte nadzorem powiatowego lekarza weterynarii i nie mogą być wprowadzane na rynek.

5. W przypadku potwierdzenia obecności substancji zakazanych przeprowadza się dodatkową kontrolę i zwiększa się częstotliwość badań w gospodarstwie przez okres co najmniej sześciu miesięcy.

§ 11.

1. Jeżeli w wyniku przeprowadzonego badania stwierdzi się przekroczenie maksymalnego dopuszczalnego poziomu pozostałości chemicznych, biologicznych i leków, laboratorium wykonujące badania powiadamia właściwego powiatowego i wojewódzkiego lekarza weterynarii o wyniku badania.

2. Powiatowy lekarz weterynarii, po otrzymaniu zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, przeprowadza postępowanie wyjaśniające, które obejmuje:

1) w przypadku gospodarstwa:

a) kontrolę zwierząt w gospodarstwie (liczba zwierząt poszczególnych gatunków, płeć, wiek, opakowanie - jeżeli dotyczy, kierunek użytkowania),

b) kontrolę dokumentacji weterynaryjnej i zootechnicznej, ze szczególnym uwzględnieniem danych dotyczących stosowania u zwierząt leków zawierających wykrytą w badaniach substancję,

c) wyjaśnienie, jak zostały zagospodarowano produkty pochodzące od zwierząt, które nie rnogły być wprowadzone do obrotu;

2) w przypadku rzeźni, zakładu mleczarskiego, zakładu przetwórstwa rybnego oraz punktu zbierania i pakowania jaj:

a) kontrolę dokumentacji zakładu lub punktu i ustalenie pochodzenia produktów, w których stwierdzono obecność pozostałości,

b) pobranie próbek do badań, jeżeli produkty znajdują się jeszcze w zakładzie lub punkcie,

c) powiadomienie właściwych organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Handlowej i wojskowych organów weterynaryjnych, jeżeli produkty zostały wysłane z zakładu lub punktu,

d) kontrolę w miejscu pochodzenia produktów pochodzenia zwierzęcego (jeżeli miejsce to znajduje się poza obszarem powiatu, powiatowy lekarz weterynarii powiadamia o tym nadzorującego go wojewódzkiego lekarza weterynarii, właściwego powiatowego lekarza weterynarii oraz wojewódzkiego lekarza weterynarii, na którego terenie znajduje się miejsce pochodzenia produktów).

3. O wynikach postępowania wyjaśniającego powiatowy lekarz weterynarii informuje wojewódzkiego lekarza weterynarii.

4. Jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego w gospodarstwie nie ustalono przyczyny przekroczę nią maksymalnego dopuszczalnego poziomu pozostałości leków weterynaryjnych, ponownie pobiera się próbki od zwierząt i przesyła do laboratorium.

5. Jeżeli powtórne badanie potwierdziło przekroczenie maksymalnego dopuszczalnego poziomu pozostałości leków weterynaryjnych, zwierzęta, zidentyfikowane i oznakowane, pozostają pod nadzorem powiatowego lekarza weterynarii do czasu upłynięcia okresu karencji właściwego dla substancji czynnej zawartej w tym leku.

6. W przypadku stwierdzenia, że nie przestrzegano okresów karencji lub stosowano leki bez wskazania lekarza weterynarii, zwiększa się częstotliwość badań w gospodarstwie przez okres co najmniej sześciu miesięcy.

7. W przypadku stwierdzenia przekroczenia maksymalnych dopuszczalnych poziomów pozostałości zanieczyszczeń chemicznych, a w szczególności metali, pestycydów, polichlorowanych bifenyli, wyniki badań przekazuje się Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Handlowej i wojskowym organom weterynaryjnym oraz zwiększa się częstotliwość badań przez okres co najmniej sześciu miesięcy w roku następnym.

§ 12.

1. Badania kontrolne skażeń promieniotwórczych radioizotopami cezu obejmują mięso bydła (cieląt), świń, owiec (jagniąt), zwierząt łownych, drobiu oraz ryb, jaja kurze i mleko krowie.

2. Do badań, o których mowa w ust. 1, pobiera się losowo w każdym kwartale i w każdym województwie po trzy próbki o masie 1 kilograma, pochodzące z różnych rzeźni, ferm drobiu, zlewni mleka, gospodarstw rybackich i zakładów przetwórstwa mięsa zwierząt łownych.

3. Wojewódzcy lekarze weterynarii sporządzają roczne zestawienia wyników przeprowadzonych badań kontrolnych skażeń promieniotwórczych i przekazują Głównemu Lekarzowi Weterynarii w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku kalendarzowego.

§ 13.

Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia.3)

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi:
A Tański

* Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi kieruje działem administracji rządowej - rolnictwo, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz. U. Nr 32, poz. 305).
** Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 29, poz. 320, Nr 123, poz. 1350 i Nr 129, poz. 1438 oraz z 2002 r. Nr 112, poz. 976.
*** Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 12 października 1999 r. w sprawie określenia rodzaju prób, zakresu badań i sposobu prowadzenia dokumentacji przy badaniach kontrolnych występowania zakażeń zwierząt oraz pozostałości chemicznych, biologicznych, leków i skażeń promieniotwórczych w tkankach zwierząt, mięsie, środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego i niejadalnych surowcach zwierzęcych (Dz. U. Nr 93, poz. 1080, z 2001 r. Nr 43, poz. 487 i Nr 115, poz. 1231 oraz z 2002 r. Nr 10, poz. 103), które na podstawie art. 5 ustawy z dnia 25 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej oraz ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 129, poz. 1438 i Nr 154, poz. 1790 oraz z 2002 r. Nr 112, poz. 976) utraciło moc z dniem 1 stycznia 2003 r.

Załączniki do rozporządzenia
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 20 marca 2003 r. (poz. 487)

Załącznik nr 1

Załącznik nr 2

Załącznik nr 3