Rachunkowość rolna

Rządowy projekt ustawy o zbieraniu i wykorzystywaniu danych rachunkowych z gospodarstw rolnych jest obecnie przedmiotem prac Parlamentu.

Przygotowanie projektu tej ustawy wynikało z konieczności realizacji założeń w tym zakresie przyjętych w Narodowym Programie Przygotowania do Członkostwa oraz zobowiązań podjętych w Stanowisku Negocjacyjnym w obszarze "Rolnictwo" w szczególności w zakresie zastosowania przepisów obowiązujących w państwach członkowskich w sprawie utworzenia sieci gromadzenia danych z zakresu rachunkowości gospodarstw rolnych, a w szczególności:

• rozporządzenia Rady nr 79/65/EWG z 15 czerwca 1965 r. w sprawie ustanowienia sieci gromadzenia danych z zakresu rachunkowości rolnej (FADN) w Europejskich Wspólnotach Gospodarczych - Dz. U. nr 109, z późniejszymi zmianami,
•  decyzji Komisji z dnia 7 czerwca 1985 roku w sprawie typologii Wspólnoty dla gospodarstw rolnych - Dz. U. nr 220, z późniejszymi zmianami,
• decyzji Komisji (EWG) nr 36/90 z dnia 16 stycznia 1990r. w sprawie ustalenia współczynnika trendu agro-ekonomicznego na potrzeby określenia Europejskiej Jednostki Wielkości w związku z typologią Wspólnoty gospodarstw rolnych - Dz .U. nr 19,
•  rozporządzenia Komisji (EWG) 2237/77 z dnia 23 września 1977 r. w sprawie formy sprawozdań z gospodarstw rolnych, które mają być wykorzystane do celów związanych z określeniem dochodów gospodarstw rolnych - Dz. U. nr 263, z późniejszymi zmianami,
• rozporządzenia Komisji (EWG) 1915/83 z dnia 13 lipca 1983 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia rachunkowości na potrzeby określenia dochodu gospodarstw rolnych - Dz. U. Nr 190,
•  rozporządzenie Komisji numer 161/2000/WE z dnia 24 stycznia 2000 r. ustalające wynagrodzenie ryczałtowe od sprawozdań z gospodarstwa rolnego na rok gospodarczy 2000 w ramach sieci gromadzenia danych z zakresu rachunkowości rolnej,
• rozporządzenia Komisji (EWG) 1859/82 z dnia 12 lipca 1982 r. w sprawie wyboru gospodarstw składających sprawozdania w celu określenia dochodów gospodarstw rolnych - Dz. U. Nr 205
  oraz potrzeby uzyskiwania reprezentatywnych danych umożliwiających określenie wyników produkcyjnych i dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa rolne grupowane według różnych kryteriów, dokonywania analizy ekonomicznej gospodarstw rolnych oraz oceny sytuacji w rolnictwie i na rynkach rolnych ułatwiających organom decyzyjnym podejmowanie decyzji z zakresu narodowej pomocy dla rolnictwa.

Komisja Europejska - ośrodek ds. sieci gromadzenia danych z zakresu rachunkowości rolnej (FADN) - gromadzone w krajach członkowskich dane rachunkowe wykorzystuje przede wszystkim do:

• corocznego określania dochodów gospodarstw rolnych funkcjonujących w Unii Europejskiej,
• analizy struktury przychodów i kosztów gospodarstw rolnych,
• oceny skutków projektowanych zmian w zakresie wspierania rolnictwa w UE, a w szczególności określenia poziomu cen.

Sieć gromadzenia danych z zakresu rachunkowości rolnej (FADN) jest zharmonizowanym systemem badań reprezentatywnych z precyzyjnie opracowaną metodą wyboru próby gospodarstw. Dzięki temu odzwierciedla rzeczywiste wyniki gospodarstw rolnych funkcjonujących na terenie UE.
Już obecnie funkcjonujący W Polsce system zbierania i wykorzystywania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych (zapoczątkowany w 1926 r., a obecnie prowadzony przez Zakład Rachunkowości Rolnej w Instytucie Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, we współpracy z 1350 gospodarstwami rolnymi) stanowi podstawowe źródło danych dla ośrodków decyzyjnych i naukowych do określania dochodów gospodarstw rolnych uzyskiwanych w różnych warunkach techniczno-ekonomicznych oraz analizowania sytuacji w rolnictwie i na rynkach rolnych.
Zgodnie z przepisami UE kraje członkowskie mają obowiązek przekazywać Komisji Europejskiej indywidualne dane rachunkowe z reprezentatywnej próby gospodarstw rolnych.
Zaproponowany w projekcie ustawy sposób zbierania i wykorzystywania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych musi zapewnić:
- reprezentatywność gospodarstw rolnych, z których będą zbierane dane rachunkowe, dla poszczególnych kierunków produkcji, potencjalnej wielkości dochodów z prowadzonej działalności rolniczej oraz położenia geograficznego gospodarstw rolnych,
- dobrowolność uczestniczenia rolników w badaniach,
- zachowanie poufności danych indywidualnych.
Zakłada się, że zbierane dane będą pochodziły z gospodarstw rolnych objętych podatkiem rolnym, tj. o powierzchni wyższej niż 1 ha. Do reprezentatywnej próby będą wybierane gospodarstwa sprzedające swoje produkty rolne na rynek. To oznacza, że w ramach tego systemu nie będą zbierane dane rachunkowe z gospodarstw rolnych wytwarzających produkty wyłącznie, lub głównie na samozaopatrzenie rodziny.
Na potrzeby realizacji ustawy zdefiniowane zostały podstawowe pojęcia dotyczące danych rachunkowych, gospodarstwa rolnego, posiadacza gospodarstwa rolnego, instytutu (agencji łącznikowej dla FADN), biura rachunkowego oraz roku obrachunkowego.

Zbierane dane rachunkowe służyć będą określaniu średnich wartości dla grup gospodarstw rolnych określanych według różnych kryteriów. Dane te dotyczyć będą zasobów materialnych i finansowych gospodarstw rolnych oraz ich przychodów i kosztów.
W żadnym wypadku dane rachunkowe zebrane z poszczególnych gospodarstw rolnych nie będą mogły być wykorzystywane do celów podatkowych. Ponadto projekt ustawy chroni dane osobowe posiadaczy gospodarstw rolnych na zasadach określonych w przepisach o ochronie danych osobowych.
Dane rachunkowe zbierane będą z gospodarstw rolnych, których posiadacze wyrażą na to zgodę i podpiszą z biurem rachunkowym umowę o zbieraniu danych rachunkowych w danym roku obrachunkowym.
Wymienione wcześniej rozporządzenie Rady nr 79/65/EWG zobowiązuje kraje członkowskie do powołania Krajowego Komitetu do spraw zbierania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych. W projekcie ustawy przewiduje się utworzenie opiniodawczo-doradczego Komitetu przez ministra właściwego do spraw rolnictwa.

Do zadań Komitetu należeć będzie opiniowanie planu wyboru reprezentatywnych gospodarstw rolnych, z których będą zbierane dane rachunkowe, opiniowanie sprawozdań z realizacji planu, wyboru reprezentatywnych gospodarstw rolnych oraz opiniowanie przygotowanej przez instytut (agencję łącznikową dla FADN) listy biur rachunkowych, z którymi instytut będzie zawierał umowy.
Projekt ustawy zakłada, że do zadań instytutu (agencji łącznikowej dla FADN) należało będzie głownie przygotowanie i przesłanie Komisji Europejskiej planu wyboru reprezentatywnych gospodarstw rolnych, przedkładanie tego planu Prezesowi Głównego Urzędu Statystycznego w celu wylosowania gospodarstw rolnych wykazu
gospodarstw rolnych, z których zbierane będą dane rachunkowe, przygotowanie i przedkładanie do akceptacji Komitetowi listy biur rachunkowych, z którymi instytut będzie zawierał umowy, weryfikowanie zbieranych i przekazywanych przez biura rachunkowe danych rachunkowych a następnie przekazywanie ich Komisji Europejskiej oraz opracowywanie i publikowanie w swoich wydawnictwach przetworzonych danych rachunkowych zebranych z poszczególnych gospodarstw rolnych.
W projekcie ustawy założono, że wejdzie ona w życie z dniem przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej.

Aleksandra Szelągowska
Dyrektor Departamentu Budżetu i Finansów
tel. 623-20-21