Płatności bezpośrednie 2015 - 2020

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Sawicki 1 sierpnia przekazał do Komisji Europejskiej  projekt obowiązującego w naszym kraju nowego systemu płatności bezpośrednich na lata 2015 – 2020.

Jak informuje resort rolnictwa nowy system wsparcia bezpośredniego dla rolników w Polsce będzie składał się z następujących elementów:
1) jednolita płatność obszarowa,
2) płatność za zazielenienie,
3) płatność dla młodych rolników,
4) płatności związane z produkcją,
5) płatność dodatkowa,
6) płatności dla małych gospodarstw,
7) przejściowe wsparcie krajowe.

Pomoc będzie kierowana wyłącznie do tzw. rolników aktywnych zawodowo. Co do zasady płatności nie będą przyznawane osobom fizycznym lub prawnym, które administrują portami lotniczymi, wodociągami, trwałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi, jak również świadczą usługi przewozu kolejowego lub usługi w zakresie obrotu nieruchomościami. Wykluczenie to nie będzie jednak obejmować rolników, dla których roczna kwota płatności bezpośrednich nie przekracza 5 000 EUR.
W ramach nowego systemu będzie stosowana tzw. degresywność, polegająca na redukcji płatności o 100% nadwyżki kwoty jednolitej płatności obszarowej ponad 150 tys. EUR. Szacuje się, że redukcją płatności objętych będzie ok. 150 gospodarstw (gospodarstwa o powierzchni ok. 1,4 tys. ha i większej). Łączna kwota uzyskana w wyniku stosowania tego mechanizmu wyniesie ok. 20 mln EUR rocznie. Zgodnie z przepisami unijnymi, kwota ta zasili budżet PROW.
W nowym systemie będą obowiązywały (tak jak obecnie) normy i wymogi zasady wzajemnej zgodności.

1. Jednolita płatność obszarowa

W Polsce nadal będzie stosowany uproszczony system płatności bezpośrednich (co oznacza kontynuowanie stosowania jednolitej płatności obszarowej). Pozwoli to uniknąć kosztów wdrożenia, alternatywnego dla systemu uproszczonego, systemu płatności opartego na uprawnieniach i administrowania tym systemem.
Warunki przyznawania jednolitej płatności obszarowej po 2014 r. będą zbliżone do dotychczasowych warunków przyznawania tej płatności. Dlatego przyjmuje się, że jednolitą płatnością obszarową objętych zostanie, tak jak obecnie, ok. 14 mln ha użytków rolnych, a beneficjentami tej płatności nadal będzie ok. 1,35 mln rolników.
Na płatność tę przeznaczone zostanie 44,7% koperty krajowej (tj. ogółu środków unijnych przeznaczonych na płatności bezpośrednie w Polsce), czyli ponad 1,5 mld EUR rocznie. Szacuje się, że stawka jednolitej płatności obszarowej wyniesie ok. 110 EUR/ha.

2. Płatność za zazielenienie (greening)

Na płatność z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska (płatność za zazielenienie) przeznaczone zostanie 30% koperty krajowej, czyli ponad 1 mld EUR rocznie. Szacuje się, że stawka płatności za zazielenienie wyniesie ok. 74 EUR/ha.
Zazielenienie będzie realizowane przez trzy praktyki podstawowe: dywersyfikację upraw, utrzymanie trwałych użytków zielonych oraz utrzymanie obszarów proekologicznych lub przez praktyki równoważne.

3. Płatność dla młodych rolników

Płatność dla młodych rolników to instrument ukierunkowany na ułatwianie zakładania działalności przez młodych (do 40 roku życia) rolników i dostosowań strukturalnych ich gospodarstw rolnych po rozpoczęciu działalności (nie dłużej niż 5 lat, licząc od dnia założenia gospodarstwa).
Planuje się przeznaczenie na tę płatność 2% koperty krajowej (maksymalny odsetek dopuszczony przepisami unijnymi), czyli ponad 67 mln EUR rocznie.
Płatność dla młodych rolników będzie miała postać płatności powierzchniowej, a jej stawka wyniesie 25% średniej krajowej płatności na hektar, czyli ok. 62 EUR/ha. Płatność będzie przyznawana do powierzchni nie większej niż 50 ha. Szacuje się, że do płatności tej kwalifikować się będzie corocznie ok. 110 tys. rolników.

4. Płatności związane z produkcją

Celem płatności związanych z produkcją jest wsparcie sektorów, które mają szczególne znaczenie gospodarcze, środowiskowe lub społeczne, i które znajdują się w trudnej sytuacji, tj. sektorów bydła, krów, owiec, kóz, owoców miękkich (truskawki i maliny), chmielu, roślin wysokobiałkowych, buraków cukrowych, ziemniaków skrobiowych, pomidorów, lnu i konopi włóknistych.
Na płatności związane z produkcją, we wszystkich sektorach łącznie, zostanie przeznaczone 15% koperty krajowej (maksymalny odsetek dopuszczony przepisami unijnymi), tj. ponad 500 mln EUR rocznie.

5. Płatność dodatkowa

Wsparcie w ramach płatności dodatkowej będzie ukierunkowane na grupę gospodarstw średnich. Pozwoli to na skuteczniejsze wspieranie dochodów tych gospodarstw, które nie osiągają takich korzyści wynikających ze skali produkcji, jak gospodarstwa największe, niemniej jednak mają szanse na trwały rozwój.
Płatność dodatkowa będzie przysługiwała wszystkim rolnikom do gruntów mieszczących się w przedziale od 3-ciego do 30-stego ha.
Na płatność dodatkową przeznaczone zostanie 8,3% krajowej koperty finansowej (ok. 280 mln EUR rocznie). Stawka tej płatności wyniesie ok. 41 EUR/ha. Szacuje się, że płatność dodatkowa trafi do ok. 920 tys. gospodarstw, co stanowi ok. 68% całkowitej liczby beneficjentów płatności bezpośrednich w Polsce.

6. Płatności dla małych gospodarstw

Przy pomocy płatności dla małych gospodarstw realizowany będzie w szczególności cel uproszczeniowy, polegający na zwolnieniu rolników w nim uczestniczących z kontroli norm i wymogów zasady wzajemnej zgodności, a także z obowiązku stosowania praktyk w zakresie zazielenienia.
Do systemu dla małych gospodarstw rolnicy będą mogli przystąpić tylko w pierwszym roku jego stosowania, tj. w roku 2015. Rolnicy otrzymujący nie więcej niż 1250 EUR będą włączani do systemu automatycznie. Wystąpienie z tego systemu będzie możliwe w dowolnym momencie, przy czym będzie to wiązało się z brakiem możliwości ponownego w nim udziału w kolejnych latach.
Kwota płatności przysługująca danemu rolnikowi w ramach płatności dla małych gospodarstw to suma wszystkich płatności, do których otrzymania rolnik byłby uprawniony, gdyby pozostał w systemie standardowym, przy czym kwota ta nie może przekraczać 1 250 EUR.
Do systemu dla małych gospodarstw będzie mogło przystąpić każde gospodarstwo (brak jest jakichkolwiek ograniczeń, np. w zakresie powierzchni użytków rolnych), niemniej jednak – z uwagi na kwotowy limit wsparcia (max. 1 250 EUR/gospodarstwo) – zakłada się, że uczestnictwem w tym systemie zainteresowane będą tylko gospodarstwa najmniejsze. Szacuje się, że w systemie dla małych gospodarstw będzie uczestniczyć ok. 680 tys. gospodarstw, co stanowi prawie połowę całkowitej liczby beneficjentów płatności bezpośrednich w Polsce.

7. Przejściowe wsparcie krajowe

Przejściowym wsparciem krajowym będzie objęty sektor tytoniu. Jest to jedyny dotychczas wspierany sektor, w odniesieniu do którego przepisy unijne nie dają możliwości stosowania płatności związanych z produkcją.
Zgodnie z przepisami unijnymi, przejściowe wsparcie krajowe może być stosowane wyłącznie na warunkach, które były stosowane w odniesieniu do roku 2013. Oznacza to, że wsparcie w sektorze tytoniu będzie mogło być stosowane jedynie w formie niezwiązanej z produkcją. W Polsce jest ok. 13 tys. beneficjentów tej płatności.