O Funduszu Sołeckim

Od kwietnia 2009 r. rady gmin mogą tworzyć fundusze sołeckie i w ten sposób pozyskiwać środki na finansowanie niewielkich działań dla społeczności wiejskich. Gwarantuje to uchwalona przez Sejm RP ustawa o funduszu sołeckim. Zwracamy uwagę, że do 30 czerwca 2009 r. (w następnych latach termin ten ustalono na 31 marca) rady gmin, które chcą utworzyć takie fundusze, muszą podjąć uchwałę o utworzeniu funduszu sołeckiego. Zgodnie z założeniem ustawodawcy, za pośrednictwem funduszu sołectwa mają pozyskać środki na przedsięwzięcia, które zgłoszone, jako inicjatywa mieszkańców, będą zadaniami własnymi gminy. Warunkiem jednak jest, że muszą one służyć poprawie warunków życia mieszkańców  i być zgodne ze strategią rozwoju gminy. Z funduszu mogą być finansowane także działania służące do likwidacji klęsk żywiołowych.

Oczekujemy, że dzięki możliwości tworzenia funduszy sołeckich nastąpi istotny wzrost aktywności społecznej. A ci, którzy do tej pory nie mogli liczyć na utworzenie takich funduszy w swojej gminie, będą mieli podporę prawną, aby się tego domagać. W konsekwencji osiągnięte rezultaty (aktywność mieszkańców) powinny w znaczący sposób przewyższyć te, które wynikają z prostej kalkulacji ekonomicznej przekazanych przez gminę środków.
Mamy nadzieję, że pierwsze pieniądze przekazane sołectwom staną się lokomotywą dla wielu projektów, w których połączone zostaną: inicjatywa i praca mieszkańców, granty z innych źródeł (np. Leader, Odnowa wsi) oraz dodatkowe środki z budżetu gmin.


    



Wielkość funduszu będzie uzależniona od kondycji finansowej gminy oraz liczby mieszkańców sołectwa. Szacuje się, że wartość środków przekazanych na pojedyncze sołectwo wyniesie średnio 10,3 tys. zł. W skali całego kraju daje to kwotę 417 mln zł.
Sposób wyliczenia wysokości środków przypadających na dane sołectwo pokazuje poniższy wzór:



gdzie:
F – wysokość środków przeznaczonych na dane sołectwo, jednak nie więcej niż dziesięciokrotność Kb,
Lm – liczba mieszkańców sołectwa według stanu na dzień 30 czerwca roku poprzedzającego rok budżetowy,
Kb – kwota bazowa równa przeliczonym na jednego mieszkańca gminy dochodom bieżącym gminy, zaplanowanych w budżecie gminy na rok poprzedzający rok budżetowy, według stanu na dzień 30 czerwca.
Przykładowo dla sołectwa Chrustowo, gmina Ujście (woj. wielkopolskie), kwota bazowa Kb, wynosi 1 995,96 zł, co stanowi iloraz dochodów bieżących gminy (16 221 059,42 zł w roku 2006) i liczby ludności – 8 127 osób. Przy takiej kwocie bazowej i 248 osobach zamieszkujących Chrustowo, wysokość funduszu dla sołectwa w roku 2009 wyniosłaby 8 941,86 zł.

Wydatki wykonane w ramach funduszu podlegają zwrotowi, w następującej wysokości:
1) 30% wykonanych wydatków – dla gmin, w których K­b, jest mniejsze od średniego K­b w skali kraju,
2) 20% wykonanych wydatków – dla gmin, w których K­b wynosi od 100% do 120% średniego K b w skali kraju,
3) 10% wykonanych wydatków – dla gmin, w których K­b jest większe od 120% średniego  K­b w skali kraju,

gdzie:
średnie K­b w skali kraju jest średnią arytmetyczną kwot bazowych określonych dla gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, ujętych w rejestrze terytorialnym.

Ustawa po funduszu sołeckim przewiduje następujące etapy procedowania przy jego tworzeniu, wydatkowaniu i częściowym zwrocie z budżetu państwa:
W danym roku (pierwszym rokiem dokonania poniższych czynności będzie rok 2009):
do dnia 28 lutego (w 2009 r. w terminie do dnia 30 kwietnia) wydanie przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych rozporządzenia określającego procentowo wysokość zwrotu poniesionych wydatków dla gmin w których ­­­K­b jest wyższe od średniego w skali kraju;
do dnia 31 marca podjęcie przez radę gminy uchwały o utworzeniu funduszu w roku następnym (w 2009 r. - do 30 czerwca). W tym terminie gmina decyduje, czy chce utworzyć fundusz;
do dnia 30 czerwca zebranie danych na podstawie, których wyliczona zostanie wysokość funduszu (liczba mieszkańców danego sołectwa - Lm);
do dnia 31 lipca przekazanie sołtysom informacji o planowanej wysokości funduszu w roku następnym. Dzięki tej informacji sołtysi będą mogli przygotować wnioski, a prawdopodobieństwo odrzucenia ich przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) będzie mniejsze.;
oraz
przekazanie przez gminy ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych informacji o wysokości dochodu na jednego mieszkańca wyliczonej przez gminę na podstawie art. 2 ust. 1 (Kb) do dnia 30 czerwca;
do dnia 31 sierpnia obliczenie przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych  i ogłoszenie w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” średniego K­­b w skali kraju, na podstawie danych przekazanych przez gminy do dnia 31 lipca;
do dnia 30 września złożenie przez sołtysów wniosków do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o przyznanie środków z funduszu. Termin taki umożliwi uwzględnienie tych wniosków na etapie przygotowywania budżetu;
po 30 września – czas na ewentualne odrzucenie przez wójta wniosku niespełniającego warunków formalnych, jego podtrzymanie przez sołtysa oraz rozpatrzenie przez radę gminy podtrzymanego wniosku.

W roku następnym (tj. od roku 2010) utworzone zostaną fundusze sołeckie. Natomiast zwrot części wydatków poniesionych w roku budżetowym, następował będzie w roku kolejnym.