Kompensata pracy nadliczbowej

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy (dobową oraz przeciętnie tygodniową) w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, a także w przypadku, gdy obowiązujący pracownika dobowy wymiar czasu pracy został przedłużony w granicach obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Dobowa norma czasu pracy pracowników może podlegać podwyższeniu i zróżnicowaniu nie tylko do 12 godzin w ramach systemu równoważnego czasu pracy, lecz również:

• nie więcej niż do 12 godzin w systemie pracy w ruchu ciągłym (w jednym dniu w niektórych tygodniach czterotygodniowego okresu rozliczeniowego), systemie pracy weekendowym (w każdym dniu pracy, to jest od piątku do niedzieli włącznie i w święto);
• nie więcej niż do 16 godzin w niektórych dniach okresu rozliczeniowego przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy;
• do 24 godzin w niektórych dniach okresu rozliczeniowego w rozkładach czasu pracy pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych.

Przykład Rozkład czasu pracy pracownika zatrudnionego w systemie równoważnych norm czasu pracy przewiduje pracę w każdym dniu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. W poszczególnych dniach pracownik ma wyznaczoną pracę od 4 godzin do 11 godzin. Czy w przypadku gdy pracownikowi zostanie zlecona praca powyżej obowiązującego go w danym dniu np. 4-godzinnego wymiaru czasu pracy, będzie to dla niego praca w godzinach nadliczbowych?

W myśl definicji zawartej w art. 151 § 1 k.p. pracą w godzinach nadliczbowych jest w szczególności praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy (dobową, przeciętnie tygodniową w okresie rozliczeniowym). W opisanych okolicznościach zlecenie pracy ponad ustalony dla pracownika 4-godzinny dobowy wymiar czasu pracy może skutkować przekroczeniem przeciętnie tygodniowej normy czasu pracy w okresie rozliczeniowym, a zatem praca wykonywana ponad ten wymiar jest pracą wykonywaną w godzinach nadliczbowych.

Nadgodziny a niepełny etat

W kodeksie pracy w sposób szczególny została uregulowana kwestia pracy w godzinach nadliczbowych pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy.

W myśl art. 151 § 5 k.p. strony stosunku pracy ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy, którego przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

Rozliczenia pracy w godzinach nadliczbowych można dokonywać już w trakcie okresu rozliczeniowego, z upływem okresów umożliwiających wypłatę należnego świadczenia w terminach wypłaty wynagrodzenia, nie później niż z upływem okresu rozliczeniowego.

Wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych może być rekompensowane w formie: pieniężnej (normalne wynagrodzenie wraz z dodatkiem w odpowiedniej wysokości lub ustalonej kwocie ryczałtu) albo udzielenia czasu wolnego (na wniosek pracownika lub z inicjatywy pracodawcy).