II filar. Co szósty rachunek jest martwy

Spośród wszystkich prowadzonych przez otwarte fundusze emerytalne rachunków niemal co szósty jest martwy – to znaczy nie ma na nim żadnych pieniędzy. OFE prowadzą blisko 2 mln takich kont, ponosząc koszty ich utrzymania, które pośrednio pokrywają klienci II filara.

Tak zwane martwe rachunki to takie konta w II filarze, na które nie napłynęła do tej pory żadna składka z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Problem ten nie wynika tylko z wewnętrznych kłopotów ZUS i niedoskonałości jego systemu informatycznego na początku reformy.

Jest on także konsekwencją chaotycznego procesu akwizycji prowadzonego wtedy przez pośredników OFE, błędów popełnianych przez płatników składek lub banki, fałszowania umów, a także zachowań samych klientów, którzy podpisali kilka umów z funduszami lub zmieniając OFE podawali różne dane identyfikacyjne. Skala tego problemu jest ogromna (patrz tabela).

Na koniec czerwca br. blisko co szósty rachunek prowadzony przez OFE nie został zasilony żadną składką. To 1,95 mln takich rachunków. Rekordzistą pod tym względem jest OFE Polsat, który ma 48,8 proc. martwych kont. Najniższą liczbę takich kont posiadają dwa największe na rynku fundusze, tj. OFE Commercial Union i Nationale-Nederlanden – odpowiednio 3,85 i 7 proc.

Fakt niezasilania kont nie pozostaje bez wpływu na kondycję zarządzających OFE powszechnych towarzystw emerytalnych, a w konsekwencji ich klientów. Ponieważ swoje przychody PTE czerpią z wpływu składki i zarządzania zgromadzonymi aktywami, można zakładać, że te, których kondycja jest lepsza, będą mogły pozwolić sobie na np. większe niż konkurenci obniżki opłat (choć po zmianie przepisów wszystkie OFE będą to musiały zrobić zgodnie z przyjętym w ustawie harmonogramem).

To może przełożyć się na zwiększenie kapitału emerytalnego przyszłych świadczeniobiorców. PTE ponoszą też koszty (z wpływających od klientów składek) obsługi takich rachunków. Stąd im mniejsza ich liczba, tym są one niższe i więcej pieniędzy można przeznaczyć np. na usprawnienie obsługi klienta.

Problem martwych kont powinien w dużej mierze być rozwiązany na początku przyszłego roku, kiedy będzie już istnieć możliwość ich zamykania – w wyniku nowelizacji ustawy regulującej rynek OFE – co do tej pory jest praktycznie niemożliwe. Z ulgą odetchną zapewne uczestnicy OFE, którzy nie powinni należeć do kilku funduszy, którym sfałszowano umowy, którzy są wielokrotnymi członkami itp. Będą oni wreszcie mieli możliwość wyjaśnienia swojej sytuacji.