Główne formy finansowania ARiMR w latach 1994-1999

Ważną rolę w procesie przystosowania rolnictwa polskiego do wymogów gospodarki rynkowej odgrywa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, działająca w oparciu o ustawę z dnia 29.12.1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

O znaczeniu Agencji może świadczyć fakt, iż w ostatnich latach zdecydowana większość ogółu dotacji budżetowych na inwestycje w rolnictwie i gospodarce żywnościowej była transferowana do beneficjentów za jej pośrednictwem. Źródło finansowania wydatków agencji stanowi obecnie dotacja budżetowa, wcześniej tj. przed 1998 r., także środki pochodzące z oprocentowania rezerw obowiązkowych odprowadzane przez banki do NBP oraz z pożyczki Banku Światowego "ASAL - 300". Wsparcie finansowe Agencji jest realizowane w formie dopłat do oprocentowania kredytów, finansowania lub udziału w finansowaniu (dotacji), pożyczek oraz gwarancji i poręczeń kredytowych.

Dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych udzielanych przez współpracujące z Agencją banki są podstawową formą pomocy udzielaną przez Agencję gospodarstwom rolnym, przetwórniom rolno-spożywczym i usługom na rzecz rolnictwa. W 1999 roku dopłatami Agencji objęte były następujące kredyty inwestycyjne:

• Podstawowy inwestycyjny (IP)
• Na zakup gruntów rolnych (KZ)
• Dla młodych rolników (MR)
• Branżowe: na restrukturyzację mleczarstwa (BR/O1), na wspólne użytkowanie maszyn i urządzeń rolniczych (BR/10)
• Na osadnictwo rolnicze (OR)
• Na wznowienie produkcji po wystąpieniu klęsk żywiołowych (KL)
• Na rozpoczęcie lub zwiększenie produkcji (RP)
• Na tworzenie miejsc pracy w działalnościach pozarolniczych (MP)

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996r. w sprawie szczegółowych kierunków działań ARMR oraz sposobów ich realizacji oprocentowanie kredytów nie może przekroczyć 1,25 stopy redyskontowej weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez NBP. W praktyce stosowane oprocentowanie jest zróżnicowane w zależności od banku. W 1999 roku kształtowało się na poziomie 1,15-1,25 stopy redyskonta. Dopłaty Agencji są zróżnicowane w zależności od linii kredytowej i wynosi od 50% do 80% odsetek należnych bankowi.
Dopłaty są formą wsparcia realizowanego w dłuższym okresie czasu, który w zależności od rodzaju kredytu może wynosić maksymalnie od 6 do 15 lat. Łączna kwota przekazanych w latach 1994-1999 przez Agencję dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych wyniosła 2.774.184 tys. zł i dotyczyła 208.816 kredytów na ogólną sumę 8.689.628 tys.zł.

W strukturze kredytów z dopłatą Agencji do oprocentowania dominują dwa - inwestycyjny podstawowy (IP) oraz dla młodych rolników (MR). Stanowią one łącznie 67,1% ogólnej liczby oraz 69,9% ogólnej kwoty kredytów udzielonych w latach 1994-1999.

Dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych stanowią około 63% ogółu dotychczasowych wydatków Agencji na działalność podstawową. Dopłaty Agencji pozwoliły uruchomić inwestycje, których łączny koszt wyniósł ok. 13,9 mld zł, tj. około 66,6 tys zł w przeliczeniu na 1 przedsięwzięcie.

Dopłaty ARiMR do oprocentowania są stosowane również w przypadku kredytów obrotowych na cele rolnicze, tj. przeznaczonych na:

• Zakup rzeczowych środków do produkcji rolnej,
• Finansowanie skupu i przechowywania płodów rolnych,
• Na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, dotkniętych skutkami klęsk żywiołowych.

Kredyty te , podobnie jak kredyty inwestycyjne z dopłatą Agencji do oprocentowania, są udzielane ze środków własnych banków na okres 12 miesięcy. W 1999 roku banki udzieliły 457.964 kredyty obrotowe na łączną kwotę 1.888,9 mln zł. Kredyty te dotyczyły obszaru 6.645,4 tys. ha użytków rolnych. Oznacza to, iż tą formą pomocy kredytowej objęto około 36,0% ogólnej powierzchni użytków rolnych w kraju.

Finansowanie lub udział w finansowaniu jest formą pomocy stosowaną obecnie w przypadku przedsięwzięć związanych z :

• Rozwojem infrastruktury techniczno - produkcyjnej na wsi (dofinansowanie budowy wodociągów, kanalizacji, budowy i modernizacji dróg gminnych oraz telefonizacji),
• Podnoszeniem i zmianą kwalifikacji zawodowych, doradztwem oraz informacją w rolnictwie (pomoc finansowa dla Ośrodków Doradztwa Rolniczego, instytutów naukowych, uczelni i szkół).

Wydatki związane z tą formą pomocy stanowią ok. 26% ogółu wydatków Agencji poniesionych w latach 1994-1999 na działalność podstawową.

Liczba kredytów inwestycyjnych z dopłatami ARiMR udzielonych w latach 1994-1999 (w tys.zł) 
na podstawie: Poznański Magazyn Targowy 17/2000

Struktura pomocy finansowej udzielonej przez ARiMR w latach 1994-1999
na podstawie: Poznański Magazyn Targowy 17/2000

Pożyczka (nieoprocentowana lub o preferencyjnym oprocentowaniu) jest formą pomocy stosowaną przez Agencję w zakresie wspierania przedsięwzięć, których celem jest tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich. Była ona finansowana z różnych źródeł (pożyczka Banku Światowego ASAL - 300, Fundusz Pracy, środki budżetowe). W latach 1995-1999 Agencja zawarła łącznie 4.819 umów, pożyczki na kwotę 177.247 tys. zł, pozwalającą na utworzenie 16.836 miejsc pracy poza rolnictwem.

Pożyczka jest także jedną z form pomocy Agencji udzielanej na przedsięwzięcia związane z rozwojem infrastruktury rynkowej. W 1999 roku pomoc ta realizowana była przez obejmowanie, za zgodą Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Finansów, akcji w wytypowanych spółkach prawa handlowego, prowadzących giełdy towarowe lub rynki hurtowe. W latach 1995-1999 pomoc Agencji w procesie tworzenia rynków hurtowych i giełd towarowych wyniosła łącznie 92 mln zł.

Gwarancje i poręczenia spłaty są formą pomocy udzielanej przez Agencję w przypadku kredytów przeznaczonych na realizację:

• Inwestycji w rolnictwie, przetwórstwie rolno - spożywczym i usługach dla rolnictwa,
• Przedsięwzięcia tworzące nowe miejsca pracy w działalnościach pozarolniczych.

Poręczenia i gwarancje są terminowe i ograniczone do wysokości 1 mln zł, przy czym w przypadku poręczenia nie może ono przekroczyć 60% łącznej kwoty przyznanego kredytu oraz odsetek.
Ogółem od początku działalności do dnia 31 grudnia 1999 r. Agencja udzieliła 125 poręczeń i 14 gwarancji na łączną kwotę 30.957 tys. zł.

ARiMR ściśle współpracuje z bankami oraz Ośrodkami Doradztwa Rolniczego. Banki pełnią funkcję "operatorów finansowych", są niezbędnym partnerem Agencji. Współpracujące z ARiMR banki udzielają kredytów ze środków własnych. Limit dopłat do oprocentowania dla każdej centrali banku określa co roku Prezes Agencji. Dopłaty są przekazywane kwartalnie, na podstawie składanego przez bank zapotrzebowania mieszczącego się w granicach przyznanego limitu, pod warunkiem terminowej spłaty odsetek i rat przez kredytobiorcę.
W odróżnieniu natomiast od kredytów, pożyczki są udzielane ze środków Agencji, przy czym bank dokonuje oceny wniosku i podejmuje decyzję o przyznaniu pożyczki w imieniu i na rzecz Agencji na podstawie stosownej umowy.
Ośrodki Doradztwa Rolniczego oraz od 1999r. - Regionalne Centra Doradztwa, Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich spełniają zadania "operatora technicznego", dostarczając potencjalnemu kredytobiorcy pełną informację na temat linii kredytowych, niezbędną dokumentację, opiniując plany przedsięwzięć inwestycyjnych, finansowanych z udziałem kredytu z dopłatą Agencji do oprocentowania i przekazują informacje do Agencji. Uzyskanie pozytywnej opinii właściwego terytorialnie ODR jest niezbędnym warunkiem umożliwiającym złożenie wniosku kredytowego w banku współpracującym z Agencją.

Mimo dużej różnorodności form pomocy ARiMR, cechą wspólną jest zasada efektywności ekonomicznej każdego przedsięwzięcia gospodarczego realizowanego z udziałem Agencji. Cel ten w praktyce oznacza wymóg przygotowania przez każdy podmiot ubiegający się o środki planu przedsięwzięcia zwierającego informacje o sposobie wykorzystania i sposobie spłaty uzyskanych środków. Korzystając ze środków publicznych Agencja musi bowiem dbać o ich należyte wykorzystanie, wspomagając tylko tych producentów, którzy maja pomysł jak efektywnie prowadzić działalność gospodarczą w warunkach gospodarki rynkowej.

Adres:
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, al. Jana Pawła II 70, 00-175 Warszawa
tel. 022/860 28 53, 022/860 28 54, 022/860 28 55, fax. 860 29 80