Dozwolone i niedozwolone korekty deklaracji

Bezbłędnie wypełnione deklaracje to ideał, który niełatwo osiągnąć. Na szczęście ci, którym zdarza się pomylić w rozliczeniach, mogą swoje błędy naprawić. Szansę na to mają dzięki przysługującemu im uprawnieniu do skorygowania błędnej deklaracji. Nie zawsze jednak szansę tę udaje się zamienić w sukces: nie zawsze można złożyć prawnie skuteczną korektę.

Wyjaśnienie bez żalu

Do skorygowania deklaracji nie trzeba wiele. Po uzmysłowieniu sobie, że w rozliczeniu jest błąd, trzeba przygotować deklarację korygującą i pismo wyjaśniające przyczyny dokonania korekty. Te dwa dokumenty należy złożyć w urzędzie skarbowym. To wszystko.

Co ważne, realizacja powyższych zasad zapewnia podatnikowi (płatnikowi oraz inkasentowi) naprawienie błędu popełnionego zarówno na niekorzyść swoją, jak i na niekorzyść fiskusa. Jeszcze do niedawna w tym ostatnim przypadku korekcie deklaracji często towarzyszyło pismo wyrażające "czynny żal" z powodu uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie podatku. Jego zadaniem była ochrona przed odpowiedzialnością karną skarbową. Teraz "czynny żal" jest zbędny. Od 1 września br. korygujący deklaracje są bowiem chronieni klauzulą bezkarności (znowu - po przeszło dwuipółletniej przerwie). Została ona zawarta w art. 16a Kodeksu karnego skarbowego. Bezkarność ma zagwarantowaną ten, kto złoży prawnie skuteczną - w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej - korektę deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyny jej dokonania oraz uiści w całości, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, uszczuplony lub narażony na uszczuplenie podatek.

Bez osobistego udziału

Najlepiej zdążyć naprawić błąd, zanim urzędnik go wykryje. Nie zawsze jednak trzeba się tak spieszyć. Chociaż urzędnicy nie mogą pozbawić podatnika prawa do korekty, to mogą niekiedy wyręczyć go w jego wykonaniu. Mogą to uczynić, gdy w rachubę wchodzą drobne błędy rachunkowe i oczywiste omyłki. Urzędnicy - w ramach czynności sprawdzających - dokonują stosownych poprawek lub uzupełnień, pod warunkiem że w ich wyniku zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku lub wysokości straty nie przekroczy 1 tys. zł. Uwierzytelniona kopia skorygowanej deklaracji wraz z informacją o skutkach dokonanych zmian jest natomiast doręczana podatnikowi do akceptacji. Jeśli nie zgadza się on z dokonanymi poprawkami, może w ciągu 14 dni wnieść sprzeciw, który automatycznie anuluje korektę. W ten sam sposób są korygowane nie tylko deklaracje złożone przez podatników, ale także przez płatników i inkasentów oraz załączniki do deklaracji. Nie oznacza to oczywiście, że podatnik, który doszuka się w rozliczeniach tego typu błędów musi czekać, aż naprawi je urząd skarbowy. Równie dobrze może sam złożyć korektę.

Liczy się czas

Podstawowym warunkiem dokonania prawnie skutecznej korekty jest złożenie jej w odpowiednim czasie. Generalnie to czas, kiedy fiskus nie interesuje się rozliczeniem, które powinno być poprawione. Bez obaw można więc złożyć korekty tych deklaracji, które do tej pory nie były przedmiotem zainteresowania urzędu skarbowego w czasie kontroli lub postępowania podatkowego. W czasie kontroli oraz postępowania podatkowego nie warto natomiast przygotowywać korekty - oczywiście w zakresie objętym tą kontrolą lub tym postępowaniem. Korekta złożona w tym czasie jest nie tyle niedopuszczalna, co prawnie nieskuteczna. W tym okresie bowiem uprawnienie podatnika (płatnika i inkasenta) do skorygowania deklaracji jest zawieszone. Dopiero po zakończeniu działań weryfikacyjnych fiskusa, można ewentualnie pomyśleć o korekcie. Ewentualnie - bo nie zawsze zawieszone na czas kontroli lub postępowania podatkowego uprawnienie do skorygowania deklaracji po ich zakończeniu jest odwieszane.

Od niedawna - bo od 1 września br. - podatnicy (płatnicy i inkasenci) mogą korygować deklaracje po zakończeniu kontroli. Przeszkodą w złożeniu korekty nie są nieprawidłowości wykryte przez kontrolujących... chyba że dotyczą one podatku VAT. W myśl literalnego brzmienia art. 81b § 3 Ordynacji podatkowej w zakresie podatku od towarów i usług uprawnienie do skorygowania deklaracji po kontroli w ogóle nie przysługuje. Taki zapis stawia w niekorzystnej sytuacji - w dodatku niczym nieuzasadnionej - tych podatników, którzy chcieliby skorygować deklaracje VAT po kontroli, która nie wykazała żadnych nieprawidłowości i nie doprowadziła do wszczęcia postępowania podatkowego. W sukurs tym podatnikom przyszedł na szczęście resort finansów. W piśmie z dnia 8 sierpnia 2005 r., nr SP 1/618/8012-110-2024/05/EB skierowanym do dyrektorów izb skarbowych, izb celnych i urzędów kontroli skarbowej czytamy, że możliwa jest korekta deklaracji VAT w takim zakresie, w jakim kontrola nie wykaże nieprawidłowości. Jeśli natomiast kontrolujący stwierdzą jakieś nieprawidłowości, a zebrany przez nich materiał dowodowy daje podstawę do wszczęcia postępowania podatkowego, korekta w zakresie podatku VAT jest nieskuteczna. Ilustruje to poniższy schemat. Nietrudno się domyślić, że za taką praktyką stoją względy fiskalne. Inne rozwiązanie uniemożliwiłoby nakładanie sankcji określonej w art. 109 ustawy o VAT na podatników zaniżających zobowiązanie podatkowe czy zawyżających nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym.

Pozostaje jeszcze kwestia korekty po zakończeniu postępowania podatkowego. Po zakończeniu postępowania podatkowego deklaracje można korygować tylko w zakresie nieobjętym decyzją określającą lub ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego. Jedyne, co w tej sytuacji można zrobić, to odwołać się od decyzji wymiarowej do izby skarbowej. W wyjątkowych sytuacjach można domagać się wznowienia i powtórnego przeprowadzenia w tej sprawie postępowania bądź stwierdzenia nieważności decyzji. Korekta deklaracji nie wchodzi natomiast w rachubę.

Podatnicy (płatnicy i inkasenci) mają prawo skorygować deklaracje, w których popełnili błąd. Trzeba jednak pamiętać, że nie każdy moment jest dobry, aby z tego uprawnienia skorzystać. Korekta złożona w czasie kontroli, podczas postępowania podatkowego i po zakończeniu postępowania w zakresie objętym decyzją wymiarową nie przyniesie zakładanych rezultatów. Będzie po prostu nieskuteczna.

Podstawa prawna: art. 81, 81b ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.).