Fundusze Strukturalne są podstawowymi instrumentami polityki strukturalnej i regionalnej Unii Europejskiej. Celem funkcjonowania tych funduszy jest wspieranie przekształceń i modernizacja krajów członkowskich. Środki pomocowe z funduszy strukturalnych kierowane są do tych sektorów gospodarki, które bez dodatkowej pomoc ze wspólnego budżetu Unii nie miałyby szansy osiągnąć średniego poziomu ekonomicznego Wspólnoty.W skład funduszy strukturalnych wchodzą:
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (European Regional Development Fund – ERDF)
Celem funduszu jest zmniejszenie dysproporcji rozwoju regionów UE. Współfinansowane przedsięwzięcia:
· inwestycje tworzące nowe lub zachowujące aktualne miejsca pracy poprzez podwyższenie ogólnej atrakcyjności regionów, bezpośrednie wsparcie finansowe planów małych i średnich przedsiębiorstw, badania naukowe i rozwój nowych technologii mających wpływ na wzrost potencjału rozwojowego regionów
· rozwój infrastruktury, która służy rozwojowi regionów, o ile prowadzi do powstania nowych miejsc pracy lub do zwiększenia zróżnicowania lokalnej gospodarki; inwestycje w infrastrukturę, z uwzględnieniem tworzenia sieci transeuropejskich
· wspieranie lokalnych inicjatyw modernizacyjnych służących pogłębianiu integracji miejscowych społeczności, szerzeniu i ugruntowaniu wiedzy przydatnej w życiu społecznym i gospodarczym
· inwestycje w edukację i opiekę zdrowotną
· rozwój potencjału lokalnego: małych i średnich przesiębiorstw
· działalność badawczo-rozwojowa
· inwestycje związane z ochroną środowiska
Europejski Fundusz Społeczny (European Social Fund - ESF)
Współfinansuje działania związane z polityką zatrudnienia i programami rozwoju zasobów ludzkich. Pomoc koncentrowana jest w najbiedniejszych regionach, w których niedostateczne wykształcenie oraz trudności w jego uzyskaniu są przyczyną degradacji ekonomicznej i społecznej. Fundusz wspiera inicjatywy przeciwdziałające bezrobociu, wpływające na wzrost przedsiębiorczości i zatrudnienia oraz kształtujące potencjał kadrowy lokalnych społeczności. Założenia Funduszu szczególną troską obejmują równouprawnienie kobiety i problemy marginalizacji społecznej.
Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa (Financial Instrument for Fisheries Guidance - FIFG)
Głównym zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji rybołówstwa państw członkowskich. Pomoc ukierunkowana jest także na promocję produktów rybnych na rynku oraz na racjonalną gospodarkę zasobami połowowymi.
Jednostkami koordynującymi w ramach funduszy strukturalnych pozostają: Urzędy Marszałkowskie, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Ministerstwo Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej.
Inicjatywy Wspólnotowe.
Inicjatywy Wspólnotowe są programami pomocy uzupełniającymi środki funduszy strukturalnych w specjalnym zakresie problemów. W Polsce w latach 2004-2006 będą wdrażane dwie inicjatywy: INTERREG III oraz EQUAL.
INTERREG III - promuje współpracę przygraniczną, transnarodową i międzyregionalną. Jego celem jest wzmocnienie harmonijnego i zrównoważonego rozwoju całego obszaru Wspólnoty. Finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
EQUAL - promuje ponadnarodową współpracę w obszarze nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy. Obejmuje zarówno osoby zatrudnione jak i poszukujące pracy. Zakres tematyczny EQUAL obejmuje tematy wpisujące się w treść czterech filarów Europejskiej Strategii Zatrudnienia (zdolność do zatrudnienia, przedsiębiorczość, zdolności przystosowawcze firm i pracowników, równość szans) oraz jeden temat dotyczący osób ubiegających się o status uchodźcy.
Jednostkami koordynującymi pozostają podmioty wymienione w punkcie poprzednim.
Fundusz spójności.
Fundusz ten jest czasowym wsparciem dla krajów UE, których PKB nie przekracza 90% średniej dla wszystkich państw członkowskich. Celem Funduszu jest zminimalizowanie dysproporcji pomiędzy krajami, w tym w zakresie projektów ochrony środowiska (realizacji indywidualnych projektów, programów grupowych z zakresu ochrony środowiska, programów ochrony środowiska rządowych i samorządowych).
Projekty powinny mieć wartość przekraczającą 10 mln Euro. Projekty o takiej skali są w stanie zorganizować głównie duże i średnie miasta. Wobec tego wsparciem funduszu mogą być objęte projekty grupowe, polegające na tworzeniu projektów o charakterze zintegrowanym obejmującym grupę gmin oraz łączące różne zagadnienia. Inną propozycją może być rozwiązywanie problemów ekologicznych w układzie zlewni lub w granicach regionalnych czy subregionalnych. Jednostakami koordynującymi pozostają:
Urząd Marszałkowski w Białymstoku
15 -281 Białystok, ul. Legionowa 28
tel. (0-85) 748 51 20, fax (0-85) 748 51 16
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
00-017 Warszawa, Al. Jerozolimskie 125/127
tel.: (22) 699 71 80 lub 88, fax: (22) 699 70 46