Wiadomość

Programy rolno-środowiskowe.

Programy te jako jedyne są obowiązkowe dla wszystkich krajów członkowskich i pełnią kluczową rolę w realizacji planów ochrony przyrody. Mają one za zadanie pomóc we wdrażaniu europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000, której wprowadzenie wymuszają na państwach Wspólnoty Dyrektywa Siedliskowa (92/43/WE) i Dyrektywa Ptasia (79/409/WE) Unii Europejskiej.

Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych (realizacji programu rolnośrodowiskowego) ma zachęcać rolników do podejmowania w gospodarstwach działań na rzecz ochrony środowiska.

Cele szczegółowe takiego programu to:

- promocja systemów produkcji rolniczej prowadzonych w sposób zgodny z wymogami naturalnego środowiska (przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wód, erozji gleb);

- ochrona i kształtowanie krajobrazu oraz ochrona siedlisk gatunków dzikiej flory i fauny zagrożonych wyginięciem;

- ochrona zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich;

- poprawa stanu świadomości ekologicznej wśród społeczności wiejskiej.

Rolnik, który chce rozpocząć realizację programu rolnośrodowiskowego składa wniosek w terminie od 15 maja do 31 sierpnia 2006 r. (termin realizacji podjętych przez wnioskodawcę zobowiązań rozpoczyna się od 1 marca 2007 roku). Wniosek składa się w biurze powiatowym ARiMR, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę wnioskodawcy. Na podstawie tego wniosku zrealizowana zostanie płatność w pierwszym roku realizacji programu rolnośrodowiskowego. W celu uzyskania płatności w drugim i w kolejnych latach realizacji programu, wnioski składa się od 1 marca do 30 kwietnia danego roku.

Warunki uzyskania wsparcia;

Pomoc może otrzymać producent rolny, którego gospodarstwo leży na obszarze kwalifikującym się do uzyskania wsparcia i który spełnia następujące warunki:

- posiada albo dzierżawi grunt (który spełnia kryteria zasięgu geograficznego pakietów rolnośrodowiskowych) lub posiada zwierzę (zwierzęta) co najmniej w czasie trwania zobowiązania,
- prowadzi działalność rolniczą na powierzchni co najmniej 1 ha użytków rolnych;
- zobowiąże się do stosowania zwykłej dobrej praktyki rolniczej w całym gospodarstwie oraz do przestrzegania zaleceń wynikających z programu rolnośrodowiskowego przez pięć lat;
- podejmie się prowadzenia szczegółowych zapisów dotyczących gospodarowania i podstawowych danych dotyczących zwierząt (DJP/ha), potrzebnych dla celów kontroli i monitoringu;
- oświadczy, że posiada plan rolnośrodowiskowy przygotowany dla jego gospodarstwa przy udziale podmiotu prowadzącego działalność w zakresie sporządzania dokumentacji niezbędnej do uzyskania płatności rolnośrodowiskowej.

UWAGA!!!!!!!!!!!!

Przypominamy, że beneficjent zobowiązany jest do realizacji programu rolnośrodowiskowego przez okres przynajmniej 5 lat na tych działkach ewidencyjnych, za które otrzymał płatność rolnośrodowiskową w pierwszym roku trwania zobowiązania.

Zmniejszenie powierzchni realizacji zadeklarowanego w I roku pakietu rolnośrodowiskowego lub zamiana działek, na których realizuje program skutkuje sankcjami określonymi w § 17 znowelizowanego rozporządzenia rolnośrodowiskowego, a w szczególności:

# wstrzymaniem płatności za rok gospodarczy, w którym stwierdzono zmniejszenie powierzchni, na której powinien być realizowany program oraz

# wezwaniem do zwrotu tej części płatności, która została przyznana do działek objętych zmniejszeniem.

Program rolnośrodowiskowy obejmuje siedem następujących przedsięwzięć (pakietów):

Rolnictwo Ekologiczne (S02)

 

Strefy Buforowe (K02)

 

Ochrona Gleb i Wód (K01)

 

Ochrona Lokalnych Ras Zwierząt Gospodarskich (G01)

 

Rolnictwo Zrównoważone (S01)

 

Utrzymanie Łąk Ekstensywnych (P01)

 

Utrzymanie Pastwisk Ekstensywnych (P02)

Zestawienie - programy rolnośrodowiskowe



Cztery pierwsze pakiety można realizować w całym kraju, pozostałe tylko w tzw. strefach priorytetowych. Strefa priorytetowa (SP) to obszar wdrażania programu rolnośrodowiskowego, który wykazuje określone problemy środowiskowe i wymaga podjęcia działań naprawczych lub ochronnych. Wykaz gmin i obrębów geodezyjnych zaliczonych do poszczególnych stref priorytetowych znajduje się w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów z 20 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 174, poz. 1809 z późn. zm.).


Zasady łączenia pakietów rolnośrodowiskowych" <span style=">Kto może uczestniczyć w programie?

* rolnicy (osoby fizyczne i prawne, np. spółdzielnie lub zrzeszenia prywatnych właścicieli gruntów rolnych
* wieloletni dzierżawcy gruntów rolnych (właściciel musi wyrazić zgodę na piśmie)
* gospodarstwa posiadające co najmniej 3 ha (w przypadku gospodarstw ekologicznych 1 ha)
* rolnicy utrzymujący się wyłącznie z pracy na roli, jak i rolnicy czerpiący dodatkowe dochody z innego stosunku pracy
* możliwe jest także składanie wniosków grupowych ze względu na duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych (minimum
5 rolników)
*wg obowiązujących przepisów w zasadzie każdy kto dysponuje gruntami rolnymi i jest zarejestrowany jako producent rolny

Za jakie działania można uzyskać dopłatęi w jaki sposób obliczane są płatności?

* uczestnicy programów uzyskują dopłatę przeliczaną na powierzchnię hektarów użytków rolnych lub na metry gdy dopłata dotyczy struktur liniowych np. zadrzewień
* płatności mogą uwzględniać utracony dochód netto w wyniku przestawienia gospodarki na ekstensywne metody produkcji rolniczej
* dopłaty obowiązują także za dodatkowo poniesione koszty nie wynikające z normalnej produkcji rolniczej
* za przywrócenie rolnictwa na gruntach odłogowanych ze względów ekonomicznych
* za przywracanie zanikających tradycyjnych praktyk rolniczych
* nie stosuje się podwójnego finansowania za te same czynności w odniesieniu do tej samej powierzchni
* uwzględniane przy tytułach płatności mają być te działania, które wykraczają poza podstawowe dobre praktyki rolnicze

Jak finansowany jest program?

* koszty wdrażania programów są współfianansowane przez budżet Funduszu EAGGF wg zasady, że na obszarach zaliczonych do celu 1 (obszar celu 1 charakteryzuje się tym, że wartość ich produktu krajowego brutto jest niższa od 75% wartości tego wskaźnika dla krajów członkowskich) udział środków unijnych wynosi 75%, a na obszarach zaliczonych do celu 2 i 3 ? 50%. Polska ze względu na niski dochód narodowy brutto objęta będzie celem 1, jednakże budżet państwa będzie musiał partycypować w kosztach wdrażania programu.
* Rozporządzenie Rady 1257/1999 określa górny limit i zasady obliczania dopłat. Maksymalne kwoty płatności w przeliczeniu na 1 ha:

- dla jednorocznych upraw wynoszą 600 EUR (2400 PLN)
- dla wyspecjalizowanych wieloletnich upraw wynoszą 900 EUR (3 600 PLN)
- dla innych upraw ? 450 EUR (1000 PLN)

* w uzasadnionych przypadkach można podnieść wysokość płatności o kwotę, która maksymalnie może stanowić 20% sumy wyliczonych utraconych dochodów i poniesionych kosztów
* postawą wypłacenia płatności jest pozytywny wynik kontroli gospodarstwa oraz terminowo złożony wniosek o płatność w odpowiednim oddziale agencji płatniczej


Obowiązujące stawki dopłat rolnośrodowiskowych:

Forma i wysokość pomocy

Zgodnie z art. 24, pkt.1 Rozporządzenia Rady (WE) 1257/1999, płatności za poszczególne pakiety rolnośrodowiskowe zostały ustalone w formie zryczałtowanej, na podstawie utraconego dochodu, kosztów poniesionych w rezultacie przyjętych zobowiązań oraz potrzeby motywacji finansowej.

Jak stanowi art. 24 ust.2 rozporządzenia Rady (WE) 1257/1999, maksymalne kwoty w przeliczeniu na hektar lub sztukę, kwalifikujące się rocznie do wsparcia wspólnotowego w ramach Rozdziału IV, są wymienione w Załączniku O. Wysokość płatności została obliczona na podstawie przeciętnych wyników ekonomicznych gospodarstw rolnych w latach 1999,2000 i 2001, w przeliczeniu na 1 hektar powierzchni lub sztukę zwierzęcia gospodarskiego na rok, do których odnoszą się zobowiązania rolnośrodowiskowe. Zwykła Dobra Praktyka Rolnicza nie była objęta kalkulacją płatności.

Pomoc będzie przyznana w formie rocznych płatności.

Kwota pomocy będzie dostosowana do rodzaju działań.
Zestawienie stawek płatności do pakietów rolnośrodowiskowych Działania 4
Kod Nazwa pakietu                                       PłatnośćPLN/ha                  EURO/ha
S01  Rolnictwo zrównoważone                               160                             36,69
S02 Rolnictwo ekologiczne
S02a01 Uprawy rolnicze (bez certyfikatu)              680                             155,95
S02a02 Uprawy rolnicze (z certyfikatem)               600                             137,60
S02b01 Trwałe użytki zielone (bez certyfikatu)      330                               75,68
S02b02 Trwałe użytki zielone (z certyfikatem)        260                               59,63
S02c01 Uprawy warzywnicze (bez certyfikatu)       980                              224,76
S02c02 Uprawy warzywnicze (z certyfikatem)        940                              215,58
S02d01 Uprawy specjalne - 

sadownicze i jagodowe (bez certyfikatu)               1800                            412,82
S02d02 Uprawy specjalne -

sadownicze i jagodowe (z certyfikatem)                 1540                            353,19
P01 Utrzymanie łąk ekstensywnych
P01a01 Półnaturalne łąki jednokośne -

 wykaszanie ręczne                                            1030                            236,22
P01a02 Półnaturalne łąki jednokośne -

 wykaszanie mechaniczne                                    400                               91,74
P01b Półnaturalne łąki dwukośne                        880                            201,82
P02 Utrzymanie ekstensywnych pastwisk
P02a Pastwiska na murawach ciepłolubnych      300                                68,80
P02b Pastwiska nizinne
P02b01 Pastwiska nizinne z

wypasem tradycyjnym                                         400                                91,74
P02c Pastwiska górskie
P02c01 Pastwiska górskie do 350 m n.p.m.        230                                52,75
P02c02 Pastwiska górskie pow. 350 m n.p.m.    560                              128,43
K01 Ochrona gleb i wód
K01a Wsiewki poplonowe                                 330                                75,68
K01b Międzyplon ozimy                                     570                              130,72
K01c Międzyplon ścierniskowy                          520                              119,26
K02 Strefy buforowe (100 mb)
K02a01 2-metrowe strefy buforowe i miedze

śródpolne na glebach słabych                               18                                   4,13
K02a02 5-metrowe strefy buforowe i miedze

 śródpolne na glebach słabych                              46                                  10,00
K02b01 2-metrowe strefy buforowe i miedze

śródpolne na glebach dobrych                              26                                    5,96
K02b02 5-metrowe strefy buforowe i miedze

śródpolne na glebach dobrych                              64                                   14,68
G01 Zachowanie lokalnych ras zwierząt

 gospodarskich 1 szt.
G01a Bydło
G01a01 Bydło polskie czerwone                     1080                                 247,69
G01a02 Bydło białogrzbiete                            1080                                 247,69
G01b Konie
G01b01 Koniki polskie                                    1300                                  298,14
G01b02 Konie huculskie                                  1300                                  298,14
G01b03 Konie małopolskie                              1300                                  298,14
G01b04 Konie śląskie                                      1300                                   298,14
Owce
G01c01 Owca rasy wrzosówka                         310                                      71,10
G01c02 Owce rasy świniarka                            310                                      71,10
G01c03 Owce rasy olkuska                                310                                      71,10
G01c04 Polskie owce górskie

odmiany barwnej                                                310                                       71,10
G01c05 Owce rasy merynos barwny                  310                                       71,10
G01c06 Owce uhruskie                                       310                                       71,10
G01c07 Owce wielkopolskie                              310                                      71,10
G01c08 Owce żelaźnieńskie                                310                                      71,10
G01c09 Owce korideil                                         310                                      71,10
G01c10 Owce kamienieckie                                 310                                      71,10
G01c11 Owce pomorskie                                     310                                       71,10



Do kogo po pomoc?

* agencji płatniczej pracującej na rzecz ministerstwa rolnictwa, ich służb kontrolnych i monitorujących efekty środowiskowe wdrażania programów
* służb doradczych państwowych i prywatnych
* organizacji niezależnych o profilu przyrodniczym wspomagających służby doradcze


PROGRAMY ROLNOŚRODOWISKOWE

Sieć obszarów Natura 2000 jest nadzieją na zatrzymanie w Europie tempa procesu wymierania gatunków i zanikania siedlisk przyrodniczych – jednego z największych tego typu procesów w historii Ziemi. Nadanie obszarowi statusu obszaru Natura 2000 wiąże się z pewnymi ograniczeniami w gospodarowaniu na tych terenach. Przede wszystkim ograniczona być musi intensyfikacja i chemizacja rolnictwa. Preferowane jest natomiast gospodarowanie rolnicze przyjazne środowisku – od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej jest ono doceniane poprzez dodatkowe płatności dla rolników.

Gospodarowanie rolnicze przyjazne środowisku, a w tym przyrodzie, to rolnictwo po pierwsze nie powodujące negatywnych oddziaływań na środowisko lub znacznie ograniczające te oddziaływania, a po drugie rolnictwo, które pozwala na zachowanie lub nawet wzmocnienie bioróżnorodności terenów rolnych. Może ono mieć różne formy, w różnym stopniu może być też ono przyjazne przyrodzie. Może to być tradycyjne ekstensywne rolnictwo, rolnictwo ekologiczne, rolnictwo zrównoważone. Także realizacja tzw. programów rolnośrodowiskowych powoduje, że rolnictwo staje się bardziej przyjazne środowisku.

Czym są programy rolnośrodowiskowe?

Programy rolnośrodowiskowe są instrumentem finansowym Unii Europejskiej, stosowanym od 1992 r., który polega na tym, że rolnicy otrzymują środki finansowe jako wynagrodzenie za podejmowanie się różnych (lecz ściśle określonych) działań na rzecz ochrony środowiska (w tym szczególnie na rzecz ochrony przyrody) i/lub ochrony walorów krajobrazu wiejskiego, albo jako rekompensatę za utracone dochody w wyniku ekstensyfikacji ich produkcji rolnej. Przekazywane rolnikom płatności obejmują też na ogół niedużą dodatkową kwotę stanowiącą swego rodzaju zachętę (maksymalnie do 20% wyliczonych kosztów i utraconych potencjalnych dochodów) by rolnicy chętniej podejmowali się tych działań. W celu otrzymania tych środków rolnicy, z pomocą specjalnie w tym celu przeszkolonych doradców rolnośrodowiskowych, przygotowują tzw. plany rolnośrodowiskowe oraz podpisują wieloletnie umowy na realizację określonych w tych planach działań. W ramach tych umów rolnicy zobowiązują się także do przestrzegania zasad dobrej praktyki rolniczej – tj. do postępowania zgodnie z określonymi wymogami ochrony środowiska (mającymi na celu głównie przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wód i gleb oraz erozji gleb). W Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006 dla Polski (PROW) zbiór tych zasad nazywa się Zwykłą Dobrą Praktyką Rolniczą – zasady w niej zapisane odnoszą się do gospodarowania nawozami i środkami ochrony roślin, postępowania ze ściekami, z odpadami i z odchodami zwierząt, gospodarowania na użytkach zielonych, a także do ochrony gleb, gospodarowania zasobami wodnymi oraz ochrony cennych gatunków i siedlisk występujących w obrębie gospodarstwa rolnego.

W ramach programów rolnośrodowiskowych realizuje się różne cele środowiskowe, możliwa jest też realizacja bardzo różnorodnych działań, warto jednak wiedzieć jaki charakter mogą mieć te działania.

W programach nastawionych głównie na ochronę walorów przyrodniczych oczekuje się od rolników, w zależności od głównych celów ochronnych danego obszaru i od rodzaju siedliska, między innymi następujących typów działań:

* rezygnacji ze stosowania chemicznych środków ochrony roślin w pasach brzeżnych pól przy zadrzewieniach lub zakrzewieniach, aby poprawić warunki żerowania gatunków mających swe remizy w tych miejscach,
* opóźniania prac polowych – szczególnie koszenia użytków zielonych do czasu wyprowadzenia lęgów wiosennych przez ptaki,
* zmniejszania obsady zwierząt hodowlanych i opóźniania pierwszego wyprowadzania zwierząt na pastwiska, również do czasu zakończenia lęgów wiosennych,
* pozostawiania fragmentów odłogowanych pól, aby ptaki i inne grupy zwierząt miały więcej pożywienia,
* prowadzenia koszenia minimum jeden raz w roku lub raz na dwa lata na terenach opuszczonych i nie użytkowanych łąk w celu przeciwdziałania naturalnej sukcesji i zamianie tych otwartych siedlisk na lasy,
* zamiany pól uprawnych na trwale użytki zielone – szczególnie na terenach narażonych na erozję i spływ zanieczyszczeń do wód powierzchniowych,
* zakładania miedz, wprowadzania zieleni buforowej wzdłuż cieków wodnych, pasów zadrzewień lub zakrzaczeń śródpolnych i przydrożnych oraz ich pielęgnacji,
* odtwarzania dawnych oczek wodnych i mokradeł śródpolnych w celu poprawy stosunków wodnych i nie nawożenia ich najbliższego otoczenia,
* ograniczania intensywności nawożenia i wykorzystywania chemicznych środków ochrony roślin do poziomu nie powodującego zagrożenia skażeniem wód powierzchniowych i gruntowych.

W ramach projektów nastawionych na ochronę walorów krajobrazowych i historycznych terenów wiejskich oczekuje się od rolników m.in. utrzymywania mozaikowej struktury pól, rewaloryzacji zabytkowej zabudowy wiejskiej, ochrony zabytków historycznych i archeologicznych, udostępniania terenów gospodarstw turystom.

Są też programy nastawione na ochronę rolniczych zasobów genetycznych, czyli na zachowanie starych ras zwierząt hodowlanych oraz tradycyjnych odmian roślin uprawnych i sadów ze starymi odmianami drzew owocowych.

Nie wszystkie z tych działań są już możliwe do realizacji w Polsce w ramach aktualnego PROW, plan ten w ramach działania „przedsięwzięcia rolno-środowiskowe i poprawa dobrostanu zwierząt” umożliwia jednak podjęcie się wielu ciekawych przedsięwzięć określanych pakietami rolnośrodowiskowymi – nie wszystkie z nich możliwe są do realizowania na obszarze całego kraju, część jedynie w obrębie tzw. stref priorytetowych wyznaczonych w celu wdrażania w Polsce w latach 2004-2006 niektórych pakietów programów rolnośrodowiskowych. Łączny obszar tych stref priorytetowych (SP) stanowi ok. 32% powierzchni kraju – średnia powierzchni SP wynosi ok. 160 tys. ha, z czego użytki rolne stanowią średnio ok. 55% ich powierzchni.

Mapa zasięgu stref priorytetowych do wdrażania programów rolnośrodowiskowych



Źródło: „Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006” (PROW) Zał. E., Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 2004


Większość wyznaczonych obszarów Natura 2000 położonych jest w obrębie stref priorytetowych. W strefach tych rolnicy mają więc do dyspozycji większy zestaw możliwych działań rolnośrodowiskowych – mogą skorzystać z większych płatności niż rolnicy z innych rejonów kraju. Tak więc rolnicy z obszarów Natura 2000, których gospodarstwa położone są w obrębie 69 wydzielonych geograficznie stref priorytetowych mają możliwość realizacji następujących pakietów rolnośrodowiskowych:

* rolnictwo zrównoważone – polega na ograniczeniu nawożenia, zbilansowaniu gospodarki nawozami i przestrzeganiu odpowiedniego następstwa roślin – dopuszcza się nawożenie środkami chemicznymi, ale w ograniczonych ilościach;
* utrzymywanie łąk ekstensywnych – celem pakietu jest utrzymanie tradycyjnego charakteru łąk jednokośnych o wysokich walorach przyrodniczych, a zagrożonych degradacją oraz ochrona ich przed zarastaniem roślinnością drzewiastą. Realizacja pakietu wiąże się więc z przywróceniem lub z kontynuacją wykaszania traw, do pakietu należy też m.in. opcja „wykaszanie ręczne”;
* utrzymywanie pastwisk ekstensywnych – celem pakietu jest przywrócenie mało intensywnego wypasu. Realizacja pakietu polega więc na przywracaniu lub zachowaniu ekstensywnych wypasów na półnaturalnych pastwiskach w sposób gwarantujący utrzymanie ich walorów florystycznych i miejsc przebywania gatunków zagrożonych wyginięciem.

Ponadto, tak jak wszyscy inni rolnicy w całej Polsce, rolnicy z obszarów Natura 2000 (niezależnie czy gospodarstwa ich położone są w strefach priorytetowych czy nie) mogą podejmować się także realizacji następujących pakietów:

* rolnictwo ekologiczne - polega na stosowaniu metod rolnictwa ekologicznego w rozumieniu prawa Unii Europejskiej (Rozporządzenia Rady (WE) 2092/91 i 1804/99) oraz polskiej ustawy o rolnictwie ekologicznym (z 2004 r.), z których najistotniejsze odnoszą się do wykorzystywania naturalnych metod ochrony roślin i żywienia zwierząt, nawożenia organicznego oraz określonego płodozmianu, jak i odpowiedniego doboru gatunków i odmian roślin uprawnych oraz ras zwierząt hodowlanych, a także określonego materiału siewnego (więcej informacji na kolejnej stronie e-szkolenia);
* strefy buforowe - polega na tworzeniu nowych 2 lub 5 metrowych pasów zadarnionych na granicy gruntów rolnych z wodami powierzchniowych, lub terenami intensywnie użytkowanymi rolniczo, w celu ograniczania negatywnego oddziaływania rolnictwa na środowisko oraz w celu ochrony siedlisk wrażliwych. Pasy te są na ogół położone wzdłuż cieków wodnych i skarp, a ich zadaniem jest filtrowanie wód spływających z pól niosących ze sobą pewne ilości związków organicznych;
* ochrona gleb i wód - polega na stosowaniu międzyplonów w celu zwiększenia udziału gleb z okrywą roślinną w okresie jesienno-zimowym;
* zachowanie lokalnych ras zwierząt gospodarskich – polega na utrzymywaniu hodowli rodzimych, starych ras bydła, koni i owiec zagrożonych wyginięciem (np. krowa polska czerwona, koniki polskie, hucuły, czy owce wrzosówki) – choć mniej wydajne, są one jednak lepiej przystosowane do naszego środowiska i odporniejsze na choroby; zachowanie ich jest więc ważne z punktu widzenia potrzeb przyszłej hodowli.

Programy rolnośrodowiskowe są czymś nowym w Polsce i możliwość podejmowania się tych działań pojawiła się dopiero po wejściu Polski do Unii – pierwszy okres naboru wniosków zakończył się w połowie czerwca 2005 r. (wcześniej w jesieni 2004 r. możliwe było tylko składanie wniosków na pakiet rolnictwa ekologicznego). Z danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, która obsługuje wdrażanie tych działań wynika, że zainteresowanie rolników tymi programami nie jest jeszcze zbyt duże – do 15 czerwca br. złożono niewiele ponad 24 tys. wniosków (łącznie z wnioskami z jesieni 2004 r. na pakiet rolnictwa ekologicznego). Wielu z pośród potencjalnie zainteresowanych rolników prawdopodobnie jeszcze o takiej możliwości nie słyszało, lub otrzymane informacje nie były dla nich dość zachęcające. Jest nadzieja, że w drugim okresie naboru wniosków (upływa z końcem grudnia 2005 r.) zainteresowanie się zwiększy i szczególnie rolnicy z terenów w obrębie stref priorytetowych podejmą się realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych. Zasięg stref priorytetowych będzie zapewne w przyszłości korygowany (jest też możliwość rezygnacji z tych stref) – jest nadzieja, że zostanie powiększony, a w każdym razie, że zostaną włączone do stref priorytetowych wszystkie pozostałe nieleśne obszary sieci Natura 2000 i inne cenne przyrodniczo tereny rolnicze, które nie są jeszcze nimi objęte. Poszerzenie zasięgu tych stref, poprawienie informacji dla rolników, jak i wprowadzenie pewnych ułatwień w realizacji tych programów wpłynie zapewne na zwiększenie zainteresowania programami. Wzorem powinien być poziom zainteresowania jaki jest w Finlandii czy w Austrii, gdzie z programów rolnośrodowiskowych korzysta blisko 80% rolników.

Dodatkową korzyścią dla rolników, których gospodarstwa położone są w obrębie obszarów Natura 2000 jest to iż płatności dla nich za realizację programów rolnośrodowiskowych powiększane są o 20% w stosunku do płatności podstawowych ustalonych dla poszczególnych pakietów działań. W celu powiązania działań rolnośrodowiskowych z celami ochrony obszarów Natura 2000 plany rolnośrodowiskowe dla gospodarstw z obszarów Natura 2000, tak jak i dla gospodarstw położonych na terenach rezerwatów, parków narodowych i parków krajobrazowych, muszą być uzupełnione przez zaświadczenie (wydawane przez wojewodę lub dyrektora parku) o zgodności planowanych działań z planami ochrony tych obiektów lub z założonymi celami ich ochrony.

Poza płatnościami za realizację programów rolnośrodowiskowych duża część rolników z obszarów Natura 2000 ma też szansę na dodatkowe środki finansowe, które przyznawane są gospodarstwom położonym w całości lub częściowo w tzw. strefach ONW, czyli w obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, wyznaczonych z uwagi na położenie w górach lub w innych terenach gdzie występują środowiskowe utrudnienia dla działalności rolniczej (przede wszystkim słabe gleby, trudne warunki klimatyczne, niekorzystna rzeźba terenu) lub gdzie ma miejsce szczególnie niekorzystna sytuacja demograficzna ludności związanej bezpośrednio z rolnictwem. Jedynym warunkiem jaki muszą oni spełnić by otrzymać te środki jest stosowanie się do wymogów Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej co jest też wymogiem przy realizacji programów rolnośrodowiskowych.

Można więc zadać pytanie czy opłaca się gospodarowanie w zgodzie z przyrodą?

Odpowiedź jest zdecydowanie pozytywna. Płatności rolnośrodowiskowe sumują się bowiem z innymi płatnościami, do których mają prawo wszyscy rolnicy (dopłaty bezpośrednie) i tymi, które otrzymują rolnicy, których gospodarstwa położone są w obszarach ONW. Maksymalnych płatności mogą się spodziewać ci rolnicy, którzy podejmą się realizacji różnych przedsięwzięć rolnośrodowiskowych (możliwe jest realizowanie maksymalnie 3 pakietów).



Wysokość stawek za poszczególne pakiety przedsięwzięć rolnośrodowiskowych zapisana jest w dokumencie Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006, który jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi: http://www.minrol.gov.pl/ oraz przedstawiona w serwisie informacyjnym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR): www.arimr.gov.pl/document.php?id=224&pageNo=6. Szczegółowe podstawy prawne wdrażania programów regulowane są przez Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju obszarów wiejskich i jego późniejsze zmiany (Dz. U. z 2004 r. Nr 174, poz. 1809 i Nr 213, poz. 2160 oraz z 2005 r. Nr 22, poz. 179 i Nr 131, poz. 1095) – teksty tych aktów dostępne są na stronie: www.minrol.gov.pl/DesktopDefault.aspx?TabOrgId=1423&LangId=0.

Jak zacząć korzystać z programów rolnośrodowiskowych?

Najlepszym bezpośrednim źródłem informacji są powiatowe biura ODR oraz ARiMR, gdzie załatwia się większość spraw związanych z uzyskiwaniem wsparcia finansowego na działania realizowane obecnie na polskiej wsi. Adresy tych biur można znaleźć na stronie internetowej Agencji: www.arimr.gov.pl/document.php?id=157.

Podstawowym jednak warunkiem uzyskania tego wsparcia jest uzyskanie pomocy doradcy rolnośrodowiskowego, który pomoże w przygotowaniu planu rolnośrodowiskowego i wypełnieniu wniosku o przyznanie płatności z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt. W tym celu trzeba sprawdzić na liście tych doradców publikowanej na stronie internetowej Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie: www.cdr.gov.pl/, który z doradców działa na terenie gdzie znajduje się gospodarstwo, albo skontaktować się z najbliższym ośrodkiem doradztwa rolniczego (ich adresy dostępne są na stronie ww. Centrum).