Region karpacki

Karpaty są niewątpliwie największym i najważniejszym górskim regionem turystycznym Polski i jedynym obejmującym krajobraz wysokogórski. Przez cały rok cieszą się popularnością wśród turystów krajowych i zagranicznych za sprawą niepowtarzalnych walorów przyrodniczych i krajoznawczych. Teren daje możliwość czynnego wypoczynku  – w lecie są to głównie górskie wędrówki, a w zimie narciarstwo.

Nie tylko rzeźba terenu i przyroda sprawiają, że region karpacki jest wyjątkowy. Na tle Polski wyróżnia się zabytkami ludowej architektury drewnianej i autentycznego folkloru. Tylko tam spotyka się jeszcze stroje ludowe, noszone na co dzień. Górale są pionierami polskiej agroturystyki – wynajmowanie pokoi gościnnych ma tu dawne tradycje. Szczególnie w Bieszczadach, najbardziej odległym zakątku polskich Karpat, gospodarze chętnie otwierają swoje zagrody dla turystów. Jeśli jednak, aby podziwiać dzieła natury, wolimy wtopić się w tłum turystów, najlepiej udać się w Tatry, na Podhale lub w Beskid Śląski. W miarę przesuwania się z zachodu na wschód regionu zmienia się stopień przekształcenia środowiska przez człowieka i rosną możliwości kontaktu z dziką przyrodą. Dla zachowania jej pierwotnego charakteru utworzono w Karpatach 6 parków narodowych: Babiogórski, Tatrzański, Gorczański, Pieniński, Bieszczadzki i Magurski. 

Najbardziej na zachód wysuniętą górską grupą polskich Karpat jest Beskid Śląski. U jego podnóża leżą znane miejscowości uzdrowiskowo-wypoczynkowe: Wisła, Szczyrk i Ustroń. Okoliczne zbocza pokrywają wyciągi narciarskie. Szczególnym walorem krajoznawczym w okolicy jest rezerwat Wisła, obejmujący doliny Białej i Czarnej Wisełki oraz ich źródła na stokach Baraniej Góry. Ze względów kulturowych warto zajrzeć do Koniakowa – jedynego takiego miejsca w Polsce, gdzie nadal ręcznie dawnymi sposobami wyrabia się koronki i do Istebnej, gdzie zachowały się zabytki drewnianego budownictwa i zbiory sztuki ludowej. 

Miedzy dolinami Soły i Raby rozciąga się Beskid Żywiecki, Mały i Makowski. Turystów przyciągają tu najwyższe wzniesienia Beskidów i gościnność miejscowej ludności. Od Wielkiej Raczy po Babią Górę ciągną się szerokie polany i hale – wymarzone miejsca do uprawiania turystyki górskiej, narciarstwa albo po prostu do odpoczynku. Babia Góra, jako najwyższy szczyt Beskidów (1725 m n.p.m.), stanowi doskonały punkt widokowy i fragment Babiogórskiego Parku Narodowego. 

Pomiędzy Beskidami a Tatrami leży Podhale z Orawą i Spiszem. Na jego tle wyróżniają się Pieniny – pasmo górskie o długości około 10 km między Czorsztynem a Szczawnicą. Trzy Korony i cieszący się światową sławą przełom Dunajca to niezwykłe atrakcje tego miejsca. Równie istotnym walorem Podhala jest folklor góralski – właśnie tutaj najpełniej zachowany i wyrażający się w drewnianym budownictwie, rzeźbie, strojach, obrzędach, mowie i wyrobach rękodzielniczych. Podhale jest regionem typowo rolniczym, a wsie: Bukowina Tatrzańska, Białka czy Poronin są chętnie odwiedzane przez przybyszów z miasta. Ponad 100-letnia tradycja wyjazdów letniskowych na Podhale sprawiła, że miejscowa ludność potrafiła z turystyki uczynić swoje główne źródło utrzymania. 

Podobnie jak Pieniny – z wapieni i skał krystalicznych – zbudowane są Tatry. To właśnie odróżnia je od pozostałej części Karpat zbudowanej z fliszu, czyli z piaskowców i łupków. Tatry to jedyne w naszym kraju pasmo górskie o prawdziwie alpejskim charakterze. Wizyta tutaj jest obowiązkiem każdego miłośnika gór. Wśród tatrzańskich szczytów, gdzie krajobrazy są surowe i groźne, można przeżyć prawdziwie wysokogórską przygodę.

Doskonałym terenem do narciarstwa i wędrówek górskich są też Gorce. Ich dodatkowym atutem są walory lecznicze – Rabka, Szczawa i Poręba Wielka dysponują źródłami wód mineralnych i mikroklimatem sprzyjającym leczeniu wielu schorzeń. Podobne walory posiada Beskid Sądecki. W dolinach rozłożyły się uzdrowiska: Krynica – największe uzdrowisko górskie w kraju – Szczawnica, Muszyna, Piwniczna, Łomnica Zdrój i inne.   

Najrzadziej odwiedzana i najniższa część polskich Karpat to Beskid Niski. Ze względu na słabo przekształcone środowisko, czyste wody, bujne lasy, bogatą faunę i zabytki dawnego budownictwa ludowego (w tym drewniane cerkwie) jest cennym regionem dla szukających ciszy i odmiany. Jeszcze bardziej dzikie i słabo zagospodarowane są Bieszczady. Piękno krajobrazu, pierwotna przyroda i liczne gospodarstwa chętnie przyjmujące letników – to wspomnienia, jakie przywozi się z pobytu w Bieszczadach.

Nie można zapomnieć o Pogórzu Karpackim, które kryje szereg atrakcji krajoznawczych: zamki w Nowym Wiśniczu i Krasiczynie, zabytkowe miejscowości, jak Lanckorona i Zakliczyn, czy wreszcie kopalnia soli w Wieliczce – zabytek o międzynarodowej sławie.

Cały urok górskich i podgórskich wsi polega na ich oryginalności i folklorze. Wypoczynek u górali, którzy dbają o zachowanie swojej odrębności kulturowej, tradycji i zwyczajów będzie niezapomnianym przeżyciem dla każdego, kto zdecyduje się wyjechać w region karpacki.

Gospodarstwa agroturystyczne regionu