Zrównoważona produkcja rolna - same korzyści

Zrównoważenie rolnictwa ma na celu ograniczenie jego negatywnego wpływu na środowisko i klimat, a jednocześnie umożliwienie wyżywienia rosnącej liczby ludności. Łączy cele środowiskowe, społeczne i ekonomiczne. Produkcja rolna prowadzona z większym poszanowaniem środowiska może przynosić korzyści finansowe, jest to możliwe dzięki lepszemu wykorzystaniu zasobów: gleby, wody, nawozów, środków ochrony roślin czy energii.

Do zmian klimatycznych i środowiskowych przyczynia się nie tylko spalanie paliw kopalnych, wycinanie lasów, ale także intensywna produkcja rolnicza. Produkcja roślinna ze względu na zużycie nawozów oraz środków ochrony roślin, a także w wyniku stosowania niewłaściwych technik uprawy, ma wpływ na stan gleb i wód. Z kolei produkcja zwierzęca oddziałuje na zanieczyszczenie powietrza (amoniak) i wód oraz na emisję gazów cieplarnianych (metan). Jednocześnie rolnictwo jest jednym z tych sektorów, który najsilniej odczuwa skutki zmian klimatycznych, takich jak susze, powodzie, inne ekstremalne warunki pogodowe czy rozprzestrzenianie się nowych chorób. Rolnictwo jest również zależne od dobrej kondycji gleby, od zasobów wody i od stanu różnorodności biologicznej. Dlatego też tak ważne jest dążenie do tego, by produkcja rolna odbywała się w sposób zrównoważony, tj. niepowodujący kurczenia się i degradacji zasobów naturalnych, przy jednoczesnej możliwości zapewnienia odpowiedniej ilości zdrowej żywności, a także racjonalny ekonomicznie, tj. przynoszący odpowiednie dochody i oszczędności.

Jeśli chodzi związek rolnictwa z globalnym ociepleniem, najczęściej zwraca się uwagę na rolę przeżuwaczy. Hodowcy bydła nie tylko mogą usłyszeć "oskarżenia", że produkujące metan krowy odpowiadają za globalne ocieplenie, a czasem nawet pojawiają się głosy, że dążenie do zrównoważonego rolnictwa będzie wiązało się z koniecznością redukcji pogłowia bydła. Ministerstwo rolnictwa wskazuje jednak, że nic takiego nie będzie miało miejsca.

- Obecnie nie istnieją przepisy, które nakazywałyby rolnikom ograniczanie liczby zwierząt, które utrzymują - informuje biuro prasowe Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. - Przeciwnie, wdrażamy szereg instrumentów wsparcia służących rozwojowi tej gałęzi produkcji rolnej. Ponadto, MRiRW nie prowadzi żadnych prac legislacyjnych, których celem byłoby wprowadzenie ograniczenia czy też zakazu chowu i hodowli zwierząt gospodarskich. Produkcja zwierzęca, w tym kwestie związane z hodowlą zwierząt i wsparciem postępu biologicznego, są traktowane jako nierozerwalny element rolnictwa w Polsce niezbędny dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego.

W dążeniu do zrównoważonego rolnictwa ma pomóc Europejski Zielony Ład, którego założenia znalazły odzwierciedlenie m.in. w przepisach dotyczących Wspólnej Polityki Rolnej, w ramach której oferowane jest wsparcie za działania sprzyjające ochronie środowiska i przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym. Jak tłumaczy Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wsparcie to realizowane jest za pomocą czterech grup instrumentów. Po pierwsze, poprzez inkorporowanie do systemu przyznawania płatności obszarowych warunkowości, tj. uzależnienia wypłaty płatności w pełnej wysokości od spełnienia pewnych określonych, podstawowych warunków dotyczących prowadzenia produkcji rolnej w sposób zrównoważony dla środowiska i klimatu. Po drugie, poprzez wdrażanie ekoschematów, czyli rocznych płatności za stosowanie praktyk korzystnych dla środowiska, klimatu i dobrostanu zwierząt, wykraczających poza wymogi podstawowe. Po trzecie, za pomocą działań rolnośrodowiskowo- klimatycznych, tj. płatności za zobowiązania wieloletnie dla rolników, którzy dobrowolnie stosują metody produkcji sprzyjające zachowaniu różnorodności biologicznej, krajobrazu oraz zasobów środowiska, przede wszystkim gleby i wody. Czwartą grupą instrumentów są środki na inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu takie jak zakup maszyn, zakup rozwiązań cyfrowych, wspieranie rozwoju OZE czy wsparcie inwestycyjne na zalesianie, tworzenie zadrzewień śródpolnych i systemów rolno-leśnych.

W gospodarstwach prowadzących produkcję zwierzęcą, jednym z elementów zrównoważenia jest dobrostan zwierząt, który nie tylko przekłada się na wynik ekonomiczny, ale związany jest z oczekiwaniami społecznymi - ma coraz większe znaczenie dla konsumentów, którzy wymagają, by zwierzęta utrzymywane były w jak najlepszych warunkach. Nie jest to zagadnienie obce polskim rolnikom, gdyż każde z gospodarstw rolnych musi spełniać określone, minimalne  wymogi dotyczące dobrostanu. Aby zachęcić rolników do stosowania podwyższonych (ponad obowiązujące standardy) warunków dobrostanu zwierząt już w roku 2020 po raz pierwszy w Polsce zostało uruchomione takie działanie w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich - obejmowało wsparciem sektory świń i bydła (krów). Jak wynika z danych MRiRW, w ramach tego działania w pierwszym roku jego funkcjonowania o przyznanie płatności zawnioskowało ponad 44 tysiące beneficjentów, z czego prawie 42 tysiące wniosków dotyczyło pakietu Dobrostan krów - płatności można było otrzymać m.in. za wypas, czy  zwiększoną powierzchnię w budynkach. Od 2023 roku wsparcie to jest realizowane w ramach ekoschematu Dobrostan zwierząt w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej 2023-2027. W ramach ekoschematu Dobrostan zwierząt znacznie rozszerzono liczbę wspieranych gatunków/grup zwierząt, aktualnie są to: świnie (lochy i tuczniki), bydło (krowy mleczne, krowy mamki i opasy), owce, kozy, konie oraz drób (kury nioski, kurczęta brojlery, indyki z przeznaczeniem do produkcję mięsa). Zainteresowanie poprawą dobrostanu zwierząt wśród polskich rolników systematycznie rośnie. W kampanii naboru wniosków w 2023 r. o przyznanie płatności w ramach ekoschematu Dobrostan zwierząt ubiegało się ponad 93 tysiące beneficjentów, z czego ponad 61 tysięcy wniosków dotyczyło krów mlecznych. Na podstawie wstępnych danych przekazanych przez ARiMR w ramach kampanii naboru wniosków 2024 o przyznanie płatności w ramach ekoschematu Dobrostan zwierząt ubiega się ponad 110 tysięcy beneficjentów z czego ok. 70 tysięcy wniosków dotyczy krów mlecznych.

#Fundusze promocji

oprac, e-mk, ppr.pl na podst źródło: Polska Izba Mleka / Polish Chamber of Milk