Rozmowa z Kazimierzem Plocke

W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi nadzoruje Pan Departament Rybołówstwa zajmujący się rozwojem rybołówstwa i rybactwa śródlądowego. W jakiej zatem kondycji znajduje się obecnie ta gałąź gospodarki ?

Kazimierz Plocke: -- Przejmując władzę pod koniec 2007 r. obecny Rząd zastał rybołówstwo bałtyckie w głębokim kryzysie. Zwłaszcza pamiętać należy, że wstrzymane zostały przez Komisję Europejską połowy dorszy, a ich nielegalne kontynuowanie groziło naszemu krajowi wysokimi karami ze strony Unii Europejskiej. Ponadto zawieszone były negocjacje pomiędzy Rządem RP a Komisją Europejską w sprawie Programu Operacyjnego w ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego na lata 2007-2013, co groziło utratą co najmniej części środków z 978 mln Euro przeznaczonych na wsparcie sektora. Z kolei, wykorzystanie środków finansowych, w ramach funduszu unijnego FIFG wspierającego rybołówstwo na lata 2004-2006, było tylko na poziomie 50-60 % dostępnej alokacji.
W 2007 roku rozpoczęliśmy porządkowanie sytuacji dokonując szeregu zmian w systemie zarządzania i kontroli wykonywania rybołówstwa morskiego. Działania na rzecz odpowiedzialnego rybołówstwa doprowadziły do wzmocnienia administracji rybackiej, racjonalizacji połowów. Z sukcesami pracujemy także nad pogłębianiem współpracy z Komisją Europejską oraz państwami członkowskimi UE.
Na podstawie zebranych w 2007 r. przez Komisję Europejską informacji odnośnie krajowego systemu zarządzania rybołówstwem i stwierdzeniu poważnych braków we wdrażaniu przez Polskę przepisów wynikających ze Wspólnej Polityki Rybackiej, w celu uniknięcia sankcji przewidzianych w ówcześnie obowiązującym Traktacie UE, w wyniku podjętych rozmów dwustronnych z KE oraz przeprowadzonych negocjacji z państwami członkowskimi, Polska zobowiązała się ulepszyć krajowy system kontroli rybołówstwa aby spełnić wymogi wynikające ze zobowiązań wspólnotowych. W dniu 18 marca 2008 r. pomiędzy Polską a Komisją podpisany został dokument pn. „Uzgodniony Protokół na temat polskiego systemu kontroli rybołówstwa w kontekście pomocy finansowej dla kontroli rybołówstwa” obejmujący harmonogram wdrażania poszczególnych działań w latach 2008-2009. Uzgodnione wymogi zawarte w porozumieniu zostały zrealizowane.
Wprowadziliśmy także rotacyjny system połowów dorsza tzw. „trójpolówkę”, która pozwoliła ograniczyć w kolejnych trzech latach (2009-2011) liczbę statków poławiających dorsze. Działanie to korzystnie wpłynęło na stan zasobów tego gatunku, a także ekonomikę połowów. Elementem wspomagającym system są rekompensaty wprowadzone w ramach środka 1.2 „Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej” Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013” (PO RYBY 2007-2013).

Jakie działania wspierające rozwój rybołówstwa podejmuje jeszcze resort rolnictwa?

Kazimierz Plocke: - Resort dodatkowo stale doskonali akty prawne znajdujące się w jego kompetencji. Mając na uwadze potrzebę dostosowania obowiązującego prawodawstwa do zmieniających się uwarunkowań międzynarodowych oraz wewnętrznych Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowało 3 rządowe projekty ustaw. Pierwszą z nich była ustawa z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego, umożliwiająca wdrożenie do krajowego porządku prawnego PO RYBY 2007-2013. Drugą była nowelizacja ustawy o rybactwie śródlądowym dokonana ustawą z 24 września 2010 r. o zmianie ustawy o rybactwie śródlądowym. Ustawa ta reguluje szereg istotnych kwestii dotyczących rybactwa śródlądowego, w tym akwakultury. Nowelizacja ustawy ma charakter fundamentalny, przy czym jej wejście w życie przede wszystkim umożliwiło wdrożenie zadań i obowiązków nałożonych przez unijne akty prawne dotyczące ochrony zasobów węgorza europejskiego1 oraz wykorzystywania gatunków obcych w chowie i hodowli ryb2. Kolejna ustawa weszła w życie w dniu 19 marca 2011 r. Ustawa o organizacji rynku rybnego umożliwiła podjęcie działań w zakresie poprawy funkcjonowania rynku produktów rybołówstwa i akwakultury. Wprowadzenie obowiązku pierwszej sprzedaży dorszy i łososi bałtyckich, czyli gatunków które wymagają wzmożonej ochrony i wzmożonego nadzoru przez Lokalne Centra Pierwszej Sprzedaży, powinno przyczynić się do poprawy kontroli wyładunków a tym samym zapewnić prowadzenie połowów w sposób odpowiedzialny i zrównoważony. Organizacje producentów, których członkami są rybacy staną się poważnym partnerem na rynku produktów rybołówstwa. W najbliższej przyszłości ta regulacja powinna wpłynąć na ustabilizowanie się cen na poszczególnych etapach sprzedaży. W rezultacie rybacy powinni uzyskać korzystniejsze ceny natomiast konsumenci produkty lepszej jakości.
Ponadto bardzo istotną sprawą było zakończenie i rozliczenie Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006”. Jak już wspomniano program ten borykał się z dużymi problemami (wydatkowanie środków finansowych w 2007 r. nieco powyżej 50%). Podjęto zdecydowane działania mające na celu głównie uproszczenie procesu aplikacji o środki finansowe, nadkontraktowanie powyżej dostępnego limitu finansowego oraz wznowienie dodatkowych naborów wniosków o dofinansowanie. Działania te spowodowały, że udało się wydatkować w ramach programu prawie 100% dostępnej alokacji unijnej części środków finansowych. Samo zamknięcie programu i jego ostateczne rozliczenie przebiegło sprawnie i bez większych problemów. Bardzo liczne kontrole i audyty przeprowadzone na zakończenie realizacji ówczesnej perspektywy potwierdzają, że program ten był bardzo dobrze zarządzany i wdrażany, czego efektem i niewątpliwym sukcesem był wspomniany poziom wydatkowania.
Realizację zarządzanego przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi PO RYBY 2007-2013 w obszarze osi priorytetowych 1, 2 i 3 z pewnością można uznać za sukces. Celem ogólnym PO RYBY 2007-2013 jest stworzenie, poprzez zrównoważoną eksploatację zasobów, konkurencyjnego, nowoczesnego i dynamicznego sektora rybackiego zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju polskiego sektora rybackiego. Należy przypomnieć, że Program został zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej dopiero w dniu 16 października 2008 r. W świetle polskiego porządku prawnego, dla pełnego uruchomienia, wymagał on wydania szeregu krajowych aktów prawnych, w szczególności ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, które określają m.in. szczegółowe warunki i tryb ubiegania się o pomoc finansową w ramach Programu. Z uwagi na fakt, że aplikowanie o środki finansowe na realizację operacji (projektów) było możliwe dopiero od końca czerwca 2009 r. w przypadku osi 1, a od września 2009 r. w przypadku osi 2 i 3, należy uznać, że poziom kontraktacji środków finansowych jest bardzo wysoki i niejednokrotnie przewyższa dostępne limity. Środki finansowe przeznaczone na PO RYBY 2007-2013 to kwota blisko 1 mld euro (978 790 099 euro), w tym 75% to wkład z budżetu UE (734 mln euro) oraz 25% wkład publiczny krajowy (244 mln euro). Jest to alokacja druga co do wysokości w Europie, zaraz po Hiszpanii.
Kolejnym z bardzo istotnych składowych PO RYBY 2007-2013 jest oś priorytetowa 4. W 2010 i 2011 roku, w ramach wdrażania osi 4 wyłoniono łącznie 48 lokalnych grup rybackich (LGR). Aplikujących, w ramach dwóch konkursów ogłoszonych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, było 61 stowarzyszeń, jednak nie wszystkim udało się zakontraktować środki finansowe na przygotowane przez siebie lokalne strategie rozwoju obszarów rybackich (LSROR), co wynika zarówno z ograniczeń finansowych (ok. 313 mln euro na oś 4), jak i niespełnienia warunków przez niektóre, choć nieliczne, aplikujące w ramach konkursów stowarzyszenia. W powyższym zakresie, ogłoszone były dwa nabory wniosków – I nabór zakończył się podpisaniem umów z 26 LGR, natomiast II nabór – z 22 LGR. Warto zauważyć, że na terenie wszystkich województw RP wdrażana jest przynajmniej jedna LSROR. Z oczywistych względów, przede wszystkim uwarunkowania geograficzne i przyrodnicze, największa liczba LGR wybrana została w województwach mających dostęp do tzw. pasa nadmorskiego oraz na terenach pojezierzy. Nie bez znaczenia dla sektora rybackiego są również podejmowane działania związane z wdrożeniem „Planu Gospodarowania Zasobami Węgorza w Polsce”. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) wspólnie z naukowcami Morskiego Instytutu Rybackiego w Gdyni (MIR) oraz Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie (IRS), po konsultacji ze środowiskiem rybackim, opracowało krajowy plan gospodarowania zasobami węgorza, który decyzją Komisji Europejskiej z dnia 6 stycznia 2010 r. (K(2009)10601) został zatwierdzony. Plan jest realizowany przede wszystkim poprzez zwiększenie dotychczasowych zarybień, udrażnianie szlaków migracji oraz redukcję śmiertelności. W sierpniu br. przeprowadzona została operacja „Zarybiania wód dorzecza Odry i Wisły narybkiem węgorza europejskiego Anguilla anguilla (L.) w celu odbudowy jego populacji” finansowana z Europejskiego Funduszu Rybackiego, w ramach której obszary wodne Polski zarybiono 6 000 kg narybku węgorza.

Z Jakimi problemami borykają się obecnie polscy rybacy ?

Kazimierz Plocke: - - Większość polskich armatorów rybackich prowadzi połowy na Morzu Bałtyckim, które jest stosunkowo niewielkim akwenem, do którego dostęp ma wiele państw wraz ze swoimi flotami rybackimi. Powoduje to kumulowanie dość dużego nakładu połowowego w stosunku do ograniczonej ilości zasobów organizmów morskich. Taka sytuacja prowadzić może do wzrostu presji połowowej i do pogarszania się stanu zasobów ryb, co z kolei wpływa na wielkości kwot połowowych możliwych do odłowienia, a tym samym na ich sytuację ekonomiczną.
Rybołówstwo bałtyckie jest silnie uzależnione od czynników naturalnych i pogodowych. Trzeba również pamiętać o okresowej fluktuacji zasobów, a także biologicznym powiązaniu miedzy najistotniejszymi gatunkami. Rybacy bałtyccy za najistotniejsze z ekonomicznego punktu widzenia uważają połowy dorsza. Obecnie obserwujemy wzrost zasobów tego gatunku, ale niestety towarzyszy temu spadek zasobów ryb pelagicznych. Ponadto, działalność rybacka jest ściśle regulowana przez przepisy UE, które niekiedy są wprowadzane bez wystarczającego uzasadnienia naukowego i utrudniają jej prowadzenie. Jako przykład niekorzystnych regulacji można wskazać zakaz przechowywania na pokładzie statku rybackiego pławnic oraz używania ich do połowów stanowi główny problem polskiego rybołówstwa łososiowego. Ze względu na specyfikę polskiego rybołówstwa, ukształtowanie linii brzegowej i sezonowość połowów taklami, użycie innych narzędzi do połowu łososi nie jest w stanie zapewnić wydajności zbliżonej do połowów przy użyciu pławnic. W związku z tym administracja polska stale opowiada się za przywróceniem możliwości stosowania pławnic w połowach na Bałtyku. Szczególnie dotyczy to tradycyjnego rybołówstwa przybrzeżnego.
Do problemów, z którymi borykają się polscy rybaccy należy zaliczyć również rosnące koszty działalności, głownie spowodowane cenami paliw. Na stan zasobów wpływa również eutrofizacja Morza Bałtyckiego powodowana wprowadzeniem do zbiornika dużej ilością biogenów powstających w wyniku działalności człowieka. Również niekontrolowany wzrost liczebności kormorana czarnego stanowi poważny problem dla zasobów oraz zagraża sytuacji ekonomicznej dla rybaków morskich i śródlądowych.

Na jaką pomoc polskiego rządu mogą liczyć rybacy ?

Kazimierz Plocke: - - Polscy rybacy wprowadzając ryby do obrotu mogą korzystać z mechanizmów interwencyjnych przewidzianych dla wszystkich rybaków państw członkowskich UE. Możliwość interwencji podyktowana jest potrzebie aby produkcja oraz wprowadzanie do obrotu produktów rybołówstwa uwzględniało prowadzenie zrównoważonego rybołówstwa oraz chowu i hodowli. Wynika z tego, że wspólna organizacja rynków tych produktów powinna obejmować takie środki, które zapewnią lepsze dostosowanie podaży do popytu, dostarczenie na rynek produktów zgodnie z oczekiwaniami konsumentów, a także zwiększenie dochodów producentów poprzez zapewnienie stabilnych cen rynkowych. Przepisy prawne regulujące te komponenty rynku zostały zawarte w Rozporządzeniu Rady (WE) NR 104/2000 z dnia 17 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury, które jest podstawowym unijnym aktem prawnym regulującym rynek rybny. Stosownie do art. 25 ww. rozporządzenia, przed rozpoczęciem każdego roku połowowego, dla każdego z produktów ustala się cenę orientacyjną, stanowią podstawę do ustalania kwoty wsparcia podczas interwencji. Polscy rybacy mogą liczyć na wsparcie w ramach Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013” (PO RYBY 2007-2013). W ramach osi priorytetowej 1 Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej, środki finansowe przeznaczone są na operacje o charakterze inwestycyjnym np. Środek 1.3 Inwestycje na statkach rybackich, w ramach którego Beneficjent może zmodernizować swoją jednostkę pływającą. Wysokość dofinansowania może sięgnąć od 40 do 60% wartości inwestycji. W ramach ww. osi 1 wypłacane są również rekompensaty dla rybaków morskich np. za dni postojowe w trakcie okresów ochronnych. Pomoc jest również wypłacana tym rybakom, którzy zdecydują się trwale zaprzestać działalności i zezłomować swoją jednostkę pływającą. Tu wysokość pomocy jest uzależniona od wielkości jednostki, mocy i jej wieku. W ramach osi priorytetowej 2 pomoc skierowana jest do rybaków śródlądowych oraz hodowców ryb. Środki finansowe przeznaczone są na realizację operacji o charakterze inwestycyjnym. Wysokość dofinansowania kształtuje się od 30 do 60% wartości poniesionych kosztów kwalifikowalnych. Wsparcie w zakresie Środka 2.4 Rybołówstwo dotyczy inwestycji w sprzęt pływający służący do połowu ryb w wodach śródlądowych oraz inwestycji w urządzenia przeznaczone do połowu ryb, mające na celu poprawę bezpieczeństwa i warunków pracy lub higieny i jakości produktów rybnych lub zdrowia ludzi lub organizmów wodnych, lub zmniejszenie negatywnego lub zwiększenie pozytywnego wpływu na środowisko. Ponadto w ramach tego Środka dofinansowanie można uzyskać na inwestycje w miejsca wyładunku i przystanie, mające na celu poprawę warunków postoju lub obsługi sprzętu pływającego służącego do połowu ryb śródlądowych, poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, ograniczenie zanieczyszczenia środowiska, a także poprawę jakości lub atrakcyjności produktów rybnych. Polscy rybacy mogą liczyć również na wsparcie w ramach osi priorytetowej 3 Środki służące wspólnemu interesowi PO RYBY 2007 - 2013. Beneficjenci mogą skorzystać ze szkoleń organizowanych w ramach Środka 3.1 Działania wspólne. Ponadto w ramach tego Środka można uzyskać dofinansowanie w wysokości na utworzenie i funkcjonowanie organizacji producentów rybnych. W pierwszym roku jest to 100%, w drugim 80% a w trzecim 60% wartości kosztów kwalifikowanych operacji. Ponadto istnieje możliwość realizacji projektu pilotażowego w ramach Środka 3.5 np. ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne, czy poprawa technik i narzędzi połowowych. Rybacy mogą również w sposób pośredni lub bezpośredni skorzystać z pomocy udzielanej w ramach Środka 3.3 na inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach. Jakie są najważniejsze założenia Programu Operacyjnego Ryby 2007 -2013? - Program Operacyjny „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013” (PO RYBY 2007-2013), opracowany na podstawie rozporządzenia Rady nr 1198/2006 z dnia 27 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego, został zatwierdzony w dniu 16 października 2008 r. decyzją Komisji Europejskiej. Ogólnym celem PO RYBY 2007-2013 jest stworzenie, poprzez zrównoważoną eksploatację zasobów, konkurencyjnego, nowoczesnego i dynamicznego sektora rybackiego zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju polskiego sektora rybackiego.
Szczegółowe cele PO RYBY 2007-2013 to:
- poprawa konkurencyjności i zrównoważenia podstawowego sektora rybackiego,
- zwiększenie i rozwój potencjału rynkowego sektora rybackiego,
- propagowanie zrównoważonego rozwoju oraz poprawa jakości życia i stanu środowiska na obszarach rybackich,
- wdrożenie skutecznego sposobu zarządzania i kontroli PO RYBY 2007-2013 oraz poprawa ogólnego potencjału administracyjnego do wdrażania Wspólnej Polityki Rybackiej.
PO RYBY 2007-2013 zakłada realizację ww. celów strategicznych w następujących obszarach priorytetowych:
Oś Priorytetowa 1. Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej – celem jest dostosowanie polskiej zdolności połowowej do dostępnych zasobów Morza Bałtyckiego, w szczególności poprzez: trwałe lub tymczasowe zaprzestanie działalności połowowej, inwestycje na statkach rybackich oraz rekompensaty społeczno-gospodarcze. W ramach tej osi planuje się redukcję nakładu połowowego dorsza o 30% przy jednoczesnym unowocześnieniu floty i zwiększeniu opłacalności jej działania; Oś priorytetowa 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury - ma na celu rozwinięcie oraz modernizację sektora akwakultury i dostosowanie go do perspektyw i oczekiwań rynku, utrzymanie zrównoważonego poziomu działalności w rybołówstwie śródlądowym, a także usprawnienie i unowocześnienie przetwórstwa oraz wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa. Oś Priorytetowa 3. Środki służące wspólnemu interesowi - ma na celu m.in.: usprawnienie organizacji sektora rybackiego poprzez tworzenie nowych i restrukturyzację istniejących organizacji producentów produktów rybnych, budowę i modernizację infrastruktury w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach, a także promocja ryb i rynku rybnego.
Oś Priorytetowa 4. Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa - ma przyczynić się do aktywizacji społeczności obszarów zależnych od rybactwa poprzez łączenie partnerów społecznych i gospodarczych z określonego obszaru do planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw, tzw. lokalnych strategii rozwoju obszarów rybackich. Zastosowanie takiego podejścia ma zaktywizować ludność na obszarach zależnych od rybactwa do różnorodnych inicjatyw, przełamania lokalnych barier oraz zachęcić do współpracy w ramach wspólnych projektów. Szansą na osiągnięcie tego celu są lokalne grupy rybackie (LGR) – podmioty zrzeszające przedstawicieli sektora prywatnego, w tym szeroko rozumianego sektora rybackiego, sektora publicznego (w tym gminy) oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych. Grupy te będą realizować działania na rzecz poprawy jakości życia społeczności rybackich, dywersyfikacji zatrudnienia w sektorze rybackim oraz promocji regionu i podniesienia jego atrakcyjności.
Oś Priorytetowa 5. Pomoc techniczna – ma na celu wsparcie administracyjne instytucji zaangażowanych we wdrażanie i realizację PO RYBY 2007-2013.

Czy PO Ryby 2007 - 2013 jest szansą dla rozwoju obszarów zależnych od rybactwa ?

Kazimierz Plocke: - - Dzięki Osi priorytetowej 4 PO RYBY 2007-2013 pojawiła się szansa na rozwój obszarów, na których sektor rybacki odgrywa znaczącą rolę. Teraz wiele zależy od wybranych Lokalnych Grup Rybackich, gdyż to za ich pośrednictwem regiony związane z rybactwem mogą ulec korzystnym przemianom. Wybrane przez Ministra RiRW LGR po podpisaniu umowy zaczną wdrażać stworzone przez siebie Lokalne Strategie Rozwoju Obszarów Rybackich. Strumień unijnych środków zostanie skierowany na obszary związane z sektorem rybackim, skorzystają z niego przedsiębiorcy, samorządy, rybacy jak też zwykli mieszkańcy terenów zależnych od rybactwa. Aby osiągnąć cele zakładane przez LGR niezbędne jest zrzeszenie i współpraca wszystkich osób z danego obszaru. Dlatego oprócz rybaków i ludzi związanych z sektorem rybackim, aktywnymi członkami stowarzyszenia są osoby które chcą i mają pomysł, aby zrobić coś pożytecznego i ciekawego na danym obszarze. Są zarówno przedsiębiorcy, przedstawiciele instytucji publicznych, instytutów naukowych jak również mieszkańcy, którzy chcą aktywnie uczestniczyć w życiu lokalnej społeczności lub realizować inwestycje poprzez LGR.

Czy są też pieniądze przeznaczone na rozwój rybactwa śródlądowego ?

Kazimierz Plocke: - - Wsparcie w zakresie Środka 2.4 Rybołówstwo śródlądowe w ramach osi priorytetowej 2 dotyczy inwestycji w sprzęt pływający służący do połowu ryb w wodach śródlądowych oraz inwestycji w urządzenia przeznaczone do połowu ryb, mające na celu poprawę bezpieczeństwa i warunków pracy lub higieny i jakości produktów rybnych lub zdrowia ludzi lub organizmów wodnych, lub zmniejszenie negatywnego lub zwiększenie pozytywnego wpływu na środowisko. Ponadto w ramach tego Środka dofinansowanie można uzyskać na inwestycje w miejsca wyładunku i przystanie, mające na celu poprawę warunków postoju lub obsługi sprzętu pływającego służącego do połowu ryb, poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, ograniczenie zanieczyszczenia środowiska, a także poprawę jakości lub atrakcyjności produktów rybnych.
Wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizację tego Środka to kwota 3 796 212,75 euro.

Jakie możliwości dla rozwoju lokalnych społeczności oferuje oś 4 PO Ryby 2007-2013 ?

Kazimierz Plocke: - - Realizacją operacji w ramach wdrażania lokalnych strategii rozwoju obszarów rybackich (LSROR) przygotowanych przez LGR mogą być zainteresowani przede wszystkim mieszkańcy  gmin, które przystąpiły do lokalnych grup rybackich. Realizacja LSROR powinna się przyczynić do poprawienia konkurencyjności i jakości życia na danym obszarze. Oś 4 to dla mieszkańców gmin bogata oferta operacji, na realizację których mogą uzyskać potrzebne środki finansowe. W ramach osi 4 możliwe będzie rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, dofinansowanie już prowadzonej firmy lub rozpoczęcie inwestycji poprawiających sieć usług na obszarze.
Szczególne miejsce wśród beneficjentów osi 4 zajmują rybacy. Będą oni mogli liczyć na dofinansowanie operacji związanych z restrukturyzacją działalności gospodarczej i tworzeniem dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem. Ponadto w ramach osi priorytetowej 4 będą finansowane operacje mające na celu podnoszeniu wartości produktów rybactwa. Lokalne produkty rybackie nie są często dobrze rozreklamowane a ich sieć dystrybucji nie jest rozwinięta ze względu na brak środków finansowych. Wskazywały to często w swoich strategiach same LGR. Oś 4 umożliwi zatem rozpropagowanie tych produktów i uczynienie z nich magnesu gotowego przyciągać rzesze turystów i konsumentów ciekawych nowych smaków i  tradycyjnych potraw w nowych odsłonach. Jest to szczególnie ważne dla rodzinnych gospodarstw rybackich, ponieważ stwarza możliwość zwiększenia dochodów i rozszerzenia działalności poza dotychczas prowadzoną. W ten sposób pojawia się dodatkowa szansa na rozwój turystyki i agroturystyki, szczególnie dla gospodarstw i przedsiębiorstw prowadzących działalność rybacką. Warto zauważyć, że rozwój takiej działalności, napędza rozwój całej lokalnej gospodarki, od punktów gastronomicznych i atrakcji turystycznych po rozwój lokalnego przemysłu.
Inne możliwości oferowane przez oś 4 zainteresują  lokalne organizacje społeczne. Za przykład może służyć organizowanie kół zainteresowań dla dzieci, tworzenie muzeów, czy organizowanie imprez kulturalnych. Organizacje ekologiczne, które są zaangażowane w ochronę lokalnego dziedzictwa przyrodniczego wskazywały w LSROR na chęć realizacji operacji polegających na  zabezpieczeniu pomników przyrody oraz odbudowę szlaków wodnych.

Na jakie dofinansowanie mogą liczyć rybacy ?

Kazimierz Plocke: - - W przypadku rekompensat dla operacji złomowania statku rybackiego (oś 1 PO RYBY 2007 - 2013), wysokość pomocy zależna jest od pojemności jednostki (GT) i kształtuje się od równowartości kwoty 11.000 euro dla jednostek mniejszych niż 10 GT do 1.200 euro dla jednostek od 500 GT. Dodatkowo rybacy otrzymają również w zależności od pojemności jednostki połowowej równowartość w złotych od kwoty 2.000 euro dla jednostek mniejszych niż 10 GT do kwoty 882.000 euro dla jednostek od 500 GT.
Dla rekompensat dla operacji przekwalifikowania  statku rybackiego na działalność dochodową niezwiązaną z rybołówstwem oraz przekwalifikowania statku na działalność niedochodową niezwiązaną z rybołówstwem kwoty rekompensat stanowią odpowiednio 70% i 90% wysokości ww. pomocy finansowej wskazanej dla operacji złomowania statków rybackich.
W przypadku Pomocy publicznej z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej, wysokość pomocy za 120 dni powstrzymania się od połowów zależna jest od długości całkowitej statku rybackiego i kształtuje od 132.000 złotych dla jednostek z segmentu długości od 8 m do 12 m aż do 231.000 złotych dla jednostek o długości powyżej 25,5 m. Kwoty rekompensat ulegają zwiększeniu o dodatkowe 11.000 zł za każda osobę pracująca na statku rybackim (dot. to osób zatrudnionych na umowę o pracę, armatorów, współarmatorów, właścicieli i współwłaścicieli). Ponadto wnioskodawca może liczyć na 4.000 zł dla każdego rybaka wymienionego we wniosku jako pracownika, który był zatrudniony w czasie nieprowadzenia działalności połowowej.
W ramach tymczasowego zaprzestania działalności połowowej armator statku rybackiego może również ubiegać się o pomoc publiczną w ramach tzw. 90 dni zaprzestania działalności połowowej (na podstawie art. 6 rozporządzenia Rady (WE) nr 744/2008 z dnia 24 lipca 2008 r.). Kwoty rekompensat wynoszą wówczas od 947 zł dla armatorów jednostek z segmentu długości do 15 m do 1.285 zł dla armatorów z segmentu długości powyżej 25 m., za każdy dzień niepoławiania. Wskazane rekompensaty ulegają zwiększeniu o kwotę 137 zł., za każda osobę zatrudnioną przez armatora lub tez samego armatora, współarmatora, właściciela, współwłaściciela statku rybackiego, którzy pracowali na jednostce połowowej w okresie zaprzestania działalności połowowej.
W ramach operacji dywersyfikacji zatrudnienia, jest przyznawana pomoc finansowa dla wnioskodawcy będącego rybakiem w formie zwrotu do 60% kosztów kwalifikowanych, nie więcej jednak niż równowartość w złotych kwoty 50.000 euro.
W ramach dywersyfikacji zatrudnienia rybacy mogą między innymi uzyskać środki finansowe na zagospodarowanie terenu, gdzie ma być prowadzona działalność gospodarcza lub na wyposażenie obiektów, w których będzie ona prowadzona. Ponadto w ramach środków z osi 4 można sfinansować kursy i szkolenia, które umożliwią zmianę kwalifikacji zawodowych. Warto również wskazać, że ramach osi priorytetowej 4 będą także finansowane operacje mające na celu podnoszeniu wartości produktów rybactwa. Lokalne produkty rybackie nie są często dobrze rozreklamowane a ich sieć dystrybucji nie jest rozwinięta ze względu na brak środków finansowych. Oś 4 to zarówno szansa na dywersyfikację zatrudnienia na obszarach zależnych od rybactwa, ale także na rozwój lokalnej gospodarki w oparciu o rybactwo.

Czy środki te przeznaczone dla rybaków czy też obszarów rybackich ?

Kazimierz Plocke: - W ramach osi priorytetowej 4 Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa projekty będą mogli realizować Beneficjenci (w tym rybacy), których miejsce zamieszkania lub siedziby znajduje się na obszarze objętym Lokalną Strategią Rozwoju Obszaru Rybackiego (LSROR). Oś 4 charakteryzuje się podejściem terytorialnym, to znaczy pomoc przeznaczona jest na rozwój gospodarczy i społeczny obszaru objętego LSROR. Oznacza to, że krąg beneficjentów w ramach osi priorytetowej 4 nie ogranicza się tylko do rybaków. Beneficjentami mogą być wszyscy mieszkańcy i firmy działające na obszarze objętym LSROR. Jednak niektóre operacje możliwe do realizacji w ramach osi priorytetowej 4 są adresowane wyłącznie do rybaków – mają one pomóc w dywersyfikacji albo restrukturyzacji prowadzonej działalności rybackiej.

Czym zajmują się Lokalne Grupy Rybackie ?

Kazimierz Plocke: - - LGR zajmują się wyborem operacji do dofinansowania złożonych przez przyszłych beneficjentów osi priorytetowej 4. LGR będą wybierać te operacje, które najlepiej wpisują się w realizację lokalnych strategii rozwoju obszarów rybackich (LSROR). LSROR została opracowane przez LGR w oparciu o społeczne konsultacje przedstawicieli rybaków, gmin i organizacji społecznych. Wybrane operacje LGR będzie przekazywać samorządowi województwa, który zajmie się dalszą weryfikacją wniosku beneficjenta pod względem formalnym. Wspomniany wybór operacji to podstawowe, ale nie jedyne zadanie LGR. Grupy musza również prowadzić działalność informacyjną, przybliżającą przyszłym beneficjentom możliwości, jakie daje im oś 4 PO RYBY 2007-2013. Musza również przybliżać beneficjentom główne cele i złożenia LSROR, a w razie potrzeby modyfikować jej treść, stosownie do lokalnych potrzeb i uwarunkowań.

Czy Pana zdaniem LGR są skutecznym narzędziem i sposobem na rozwój obszarów zależnych od rybołówstwa ?

Kazimierz Plocke: - Tak, zdecydowanie możliwości jakie daje oś 4 PO RYBY 2007-2013 są skutecznym narzędziem. Oś ta ma na celu wsparcie tych newralgicznych elementów w sektorze rybackim, związanych z wdrażaniem Wspólnej Polityki Rybackiej, w szczególności z koniecznością dostosowanie nakładu połowowego do zasobów czy też problemami hodowców ryb, takimi jak choroby zwierząt czy rentowność przedsiębiorstw ze względu na rynek zbytu.
Naszym założeniem jest to, aby oś 4 wdrażana w ramach PO RYBY 2007-2013 wyszła poza działania krótkoterminowe skierowane na ograniczenie konsekwencji uszczuplenia zasobów rybnych. W osi 4 upatrujemy szansę na umożliwienie społecznościom rybackim tworzenia nowych i trwałych źródeł dochodów oraz poprawę jakości ich życia. Jest to możliwe dzięki aktywizacji ludności i podjęciu współpracy w ramach wspólnych projektów.
Chcemy, by z pomocy w ramach osi 4 skorzystali przedstawiciele każdego z sektorów: społecznego, gospodarczego czy publicznego. Głęboko wierzymy, że tylko zbilansowany rozwój społeczności, obejmujący różne grupy interesu, przyczyni się do powstawania trwałych korzyści dla wszystkich mieszkańców obszaru objętego LSROR. W erze postępującej globalizacji pielęgnacja lokalnej specyfiki to wyzwanie, które wymaga wsparcia finansowego.
Szeroki wachlarz operacji możliwych do realizacji wzbudza ogromne oczekiwania wśród rybaków oraz przedsiębiorców. W ramach osi 4 możliwe będzie rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, dofinansowanie już prowadzonej firmy lub rozpoczęcie inwestycji poprawiających sieć usług na obszarze zależnym od rybactwa. Oś 4 jest również szansą na promowanie i pielęgnowanie własnych tradycji, co daje dodatkową sposobność do rozwoju turystyki i agroturystyki. Szereg takich operacji napędza całą lokalną gospodarkę, od produktów gastronomicznych i atrakcji turystycznych po rozwój przemysłu. Ufamy, że możliwości jakie stwarza oś 4 przyczynią się do przeprowadzenia realnej zmiany, korzystnej dla wszystkich mieszkańców.

Resort rolnictwa uczestniczy obecnie w pracach nad reformą Wspólnej Polityki Rybackiej. Co może na niej zyskać przeciętny rybak ?

Kazimierz Plocke: -Wszyscy zainteresowani sytuacją sektora rybackiego są zgodni, że obowiązująca Wspólna Polityka Rybacka Unii Europejskiej wymaga zasadniczej reformy. Celem tej reformy będzie poprawa zarówno zasobów ryb jak i łowisk, a także środowiska morskiego, bez którego rybołówstwo nie może istnieć – przecież bez ryb nie będzie rybołówstwa. Nasze branża ma ogromny potencjał i chcemy zapewnić jej warunki do zrównoważonego i odpowiedzialnego rozwoju oraz ekonomicznego funkcjonowania w oparciu o odnawiające sie zasoby. Dzięki temu rybak będzie mógł spokojnie planować swoje połowy, dostarczać konsumentom zdrowe produkty rybne wysokiej jakości, a jego sukces gospodarczy pozytywnie wpłynie na rozwój obszarów przybrzeżnych.

Jak układa się Panu współpraca z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi Markiem Sawickim. ? Czy jeśli chodzi o rybołówstwo jesteście Panowie zgodni w decyzjach ?

Kazimierz Plocke: - - Zadaniem ministra właściwego do spraw rybołówstwa jest kształtowanie, ochrona i wykorzystanie żywych zasobów morza oraz osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód przy zapewnieniu racjonalnego wykorzystania tych zasobów. Istotą zrównoważonego rozwoju jest zapewnienie trwałej poprawy stanu żywych zasobów morza. Realizacja tych zadań wymaga zgodnej współpracy nie tylko w ramach MRiRW, ale również z innymi ministrami, np. ds. infrastruktury i środowiska.