Panie Prezesie, jakie działania będą priorytetowe dla ARiMR w 2007 roku?
Grzegorz Spychalski: - Najważniejsze będą działania związane z realizacją nowych płatności do gruntów rolnych. Rolnicy po raz czwarty będą ubiegać się o przyznanie płatności obszarowych do gruntów rolnych, a ARiMR zrobi wszystko, aby pieniądze z Unii mogli oni otrzymać szybko i bez utrudnień. Producenci rolni, którzy ubiegali się o płatności bezpośrednie za 2006 r. otrzymają z ARiMR wnioski częściowo wypełnione (tzw. wnioski spersonalizowane) z załącznikami graficznymi. Zawierają one pola, w których rolnicy będą mogli ubiegać się o wspomniane nowe płatności: płatność do roślin energetycznych oraz płatność zwierzęcą. Wnioski są sukcesywnie rozsyłane pocztą i większość ich zostanie wydrukowana i dostarczona w marcu. Termin dystrybucji wniosków wynika m.in. z faktu, że dopiero w lutym Komisja Europejska przyjęła rozporządzenie dotyczące płatności do roślin energetycznych ustalając m.in. warunki realizacji tej pomocy dla producentów rolnych, po czym Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dopracowały szczegóły dotyczące tych płatności i druk wniosków mógł się rozpocząć.
Ważnym zadaniem na 2007 r. było również jak najsprawniejsze wypłacenie dopłat bezpośrednich za rok ubiegły. Możemy mówić o dużym sukcesie. Jeszcze nigdy w trzyletniej historii realizacji dopłat w Polsce tempo przekazywania środków rolnikom nie było tak wysokie. Agencja zaczęła wypłacać płatności obszarowe za 2006 r. od 1 grudnia ub.r. W pierwszym miesiącu ponad 712 tys. rolników (prawie połowa z tych, którym przysługuje płatność) otrzymało 3,5 mld zł. (razem z ONW). To blisko 4 razy więcej niż w analogicznym okresie realizacji płatności za 2005 r. oraz ponad 6 razy więcej niż po miesiącu realizacji dopłat za 2004 r.
Do 25 lutego br. ARiMR wypłaciła producentom rolnym ponad 7,85 mld zł w ramach płatności bezpośrednich i dopłat ONW za rok 2006. Płatności bezpośrednie otrzymało już ponad 1,32 mln rolników.
ARiMR to jednak nie tylko płatności bezpośrednie. Ile w sumie pieniędzy za pośrednictwem Agencji przekazano beneficjentom w ubiegłym roku?
Grzegorz Spychalski: - Wydatki Agencji skierowane do beneficjentów wyniosły w 2006 r ponad 16,5 mld zł. Świadczy to o naszej bardzo wysokiej skuteczności. Jednocześnie, dotacja budżetowa, którą wykorzystała ARiMR w ub. r. wyniosła 1,3 mld zł. W przeliczeniu na jedną „złotówkę” wydatków administracyjnych i rzeczowych Agencja transferowała na polską wieś i do przemysłu rolno – spożywczego 12,5 zł.
Dużą część tej kwoty stanowiły wydatki w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004 – 2006, na którego realizację przewidziano łącznie ok. 3,5 mld euro. W ramach PROW, od chwili uruchomienia działania „Renty strukturalne” do końca ubiegłego roku Agencja wydatkowała na ten cel już ponad 1,2 mld. Ponad 52 tys. właścicieli gospodarstw (o łącznej powierzchni 0,5 mln ha) otrzymało renty strukturalne, a średnia wysokość przyznanej renty wyniosła 1572 zł. Na wspieranie gospodarstw niskotowarowych wydano ponad 0,5 mld zł. Agencja przekazała te pieniądze na konta ponad 104 tys. rolników. Z kolei na przedsięwzięcia rolnośrodowiskowe i poprawę dobrostanu zwierząt Agencja wydała od początku realizacji programu ponad 71 tys. decyzji o przyznaniu pomocy, a do rolników trafiło prawie 301 mln zł. Ponadto, od 2004 roku w ramach PROW zalesiono 25 tys. ha gruntów słabej jakości. Obecnie pomoc z programu zalesieniowego otrzymuje ponad 8 tys. właścicieli gruntów, którzy do konca ub. r. otrzymali łącznie z tego tytułu ponad 170 mln zł. Oprócz tego, 73 tys. gospodarstw skorzystało z pomocy finansowej i dostosowało swoje gospodarstwa do standardów UE (głównie na budowę płyt obornikowych i zbiorników na gnojowicę). Agencja wypłaciła im 1,5 mld zł. Prawie 18 tys. beneficjentów zakończyło realizację inwestycji i otrzymało II ratę płatności (łącznie ponad 278 mln zł). Pozostałym beneficjentom Agencja przedłużyła czas na realizację przedsięwzięcia do końca br. Natomiast 37 grup producentów rolnych otrzymało decyzje o przyznaniu pomocy na pokrycie kosztów założenia i funkcjonowania grupy. Dotychczas pomoc w wysokości ponad 6,8 mln zł trafiła do 33 grup producentów. Grupy producenckie, jako forma działalności, dopiero zaczynają zyskiwać szersze zainteresowanie wśród polskich rolników, choć są bardzo popularne w krajach zachodnich UE.
ARiMR dokonuje płatności dla wszystkich działań SPO „Restrukturyzacja…”, a 7 z 13 działań Programu wdraża bezpośrednio sama (realizacja pozostałych przypadła Fundacji Programów Pomocowych dla Rolnictwa oraz Urzędom Marszałkowskim). Do końca ub.r. ARiMR wypłaciła dla ponad 32 tys. beneficjentów ok. 2,57 mld zł (ok. 47% środków). Pierwsze pieniądze w ramach SPO popłynęły w 2005 roku, a pierwszym działaniem, w którym Agencja zrealizowała płatności na rzecz wszystkich beneficjentów jest: „Ułatwianie startu młodym rolnikom” w formie tzw. „premii” wynoszącej 50 tys. zł bezzwrotnej pomocy. Pozostałe działania mają charakter inwestycyjny, a płatności będą dokonywane jeszcze w 2007 r. i 2008 r. Dotyczy to przede wszystkim inwestycji w przetwórstwie rolno – spożywczym oraz w gospodarstwach rolnych. Terminy zakończenia tych projektów (w tym inwestycji wartych wiele milionów złotych) zależą od założonych przez samych beneficjentów harmonogramów.
Wnioski o płatność w Programie SPO „Restrukturyzacja…” przyjmowane będą do października 2008 r. Z harmonogramów wynika, że beneficjenci złożą wnioski o płatność do lipca przyszłego roku, w kwocie całkowicie wyczerpującej środki przewidziane na Działania SPO realizowane przez Agencje.
Od 2004 r. ze wsparcia finansowego za pośrednictwem ARiMR korzysta również branża rybacka. Budżet SPO „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb” wynosi 1,1 mld zł. Do końca 2006 r. wypłacono z tego programu ok. 400 mln (prawie 37%). Liczymy, że w tym roku Agencja powinna wypłacić co najmniej 56,7% środków z dostępnego w programie limitu. To jest wykonalne i zależy tylko od branży i osób oraz podmiotów inwestujących.
Jak przebiegają w Agencji przygotowania do uruchomienia poszczególnych działań w ramach nowego Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013?
Grzegorz Spychalski: - Praca odbywa się na trzech płaszczyznach. Pierwsza to złożenie projektu do Komisji Europejskiej, druga to prace w polskim Parlamencie i trzecia (ostatnia), wdrożenie działań w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W pierwszej kolejności będą wprowadzane działania wprost przypominające te, które realizowaliśmy w poprzednich latach. Jeśli tylko zaczniemy realizacje działań w ramach PROW 2007-2013 natychmiast wszystkich o tym poinformujemy. Nowe perspektywa finansowa niesie ze sobą nowe możliwości, dlatego będziemy prowadzić bardzo intensywną kampanię informacyjną dotyczącą wdrażania nowych działań.
Znaczny zakres zadań, które Agencja obecnie realizuje oraz tych, które przyjmie do realizacji w najbliższych latach obejmuje m.in.: działania w ramach polityki wobec obszarów wiejskich, Wspólnej Polityki Rolnej, rozbudowę i dostosowanie sytemu informatycznego do zmieniających się potrzeb, opracowanie procedur wdrożeniowych dla nowych działań. Agencja jest gotowa do wdrożenia tych działań, które są kontynuacją z poprzedniego PROW 2004 – 2006 czyli zalesiania gruntów rolnych, rent strukturalnych, wspierania grup producentów i oczywiście wspierania rolników gospodarujących na niekorzystnych obszarach (ONW). Jesteśmy także gotowi do realizacji pomocy dla młodych rolników, działań wspierających modernizację gospodarstw, różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich oraz podnoszących wartość dodaną w rolnictwie i leśnictwie. ARiMR będzie informowała o datach uruchomienia poszczególnych działań.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa po raz pierwszy w tym roku będzie przyznawała na unijnych zasadach dopłaty do roślin uprawianych na cele energetyczne. Jakie są warunki i wymagania konieczne do uzyskania tej płatności?
Grzegorz Spychalski: - O przyznanie takiej dopłaty, która może wynieść maksymalnie 45 euro na hektar, rolnik może wystąpić podając we „Wniosku o płatności do gruntów rolnych i płatność cukrową za 2007 r.” nazwę rośliny, której plon przeznaczy na cele energetyczne oraz obszar jej uprawy. Do wniosku trzeba dołączyć umowę zawartą z firmą, która zajmuje się skupem lub przerobem rolniczych surowców na biopaliwa, biogaz, energię elektryczną bądź inne paliwa. W przypadku wykorzystania lub przetwarzania roślin energetycznych na cele energetyczne w gospodarstwie rolnik zobowiązany jest do przekazania właściwemu oddziałowi terenowemu Agencji Rynku Rolnego kopii deklaracji o wykorzystaniu lub przetworzeniu roślin energetycznych na cele energetyczne w gospodarstwie. ARR prowadzi rejestr podmiotów skupujących oraz pierwszych przetwórców roślin, w tym przetwórców surowców energetycznych (lista zatwierdzonych podmiotów zostanie ogłoszona przez ARR do 15 kwietnia 2007r.). Lista roślin, które można uprawiać na cele energetyczne jest długa. Dopłaty do produkcji roślin energetycznych można uzyskać na rośliny, które będą przeznaczone do wytworzenia produktów energetycznych. Dopłaty będą przysługiwały nawet na zagajniki drzew o ile te będą wykorzystywane do produkcji energii. Do powierzchni, na której prowadzona jest uprawa rośliny energetycznej, przysługuje jednolita płatność obszarowa lub krajowe uzupełniające płatności do gruntów rolnych, jeżeli zostaną spełnione warunki do ich przyznania. Natomiast unijne wsparcie finansowe do roślin energetycznych jest dopłatą dodatkową. Oznacza to, że rolnik, który uprawia żyto na cele energetyczne i sprzedaje je z przeznaczeniem do produkcji biopaliw, uzyska do hektara powierzchni uprawy jednolitą i uzupełniającą płatność obszarową plus dodatkową płatność do roślin energetycznych). Od roku 2007 ARiMR nie będzie przyznawała wsparcia krajowego z tytułu uprawy wierzby lub róży bezkolcowej wykorzystywanych na cele energetyczne na dotychczasowych zasadach, ponieważ te rośliny również objęte są wspólnotowym systemem dopłat do uprawy roślin energetycznych.
Co Agencja robi, aby być lepiej postrzeganą przez opinię publiczną?
Grzegorz Spychalski: - Uważam, że mamy obowiązek informować nie tylko dziennikarzy, ale również producentów i przetwórców o naszych działaniach, które realizowaliśmy i będziemy wdrażać w najbliższym czasie. Robimy to m.in. za pośrednictwem Pierwszego Portalu Rolnego. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jako agencja płatnicza UE realizuje kilka funkcji. Poza najważniejszą - płatniczą - realizuje również funkcję informacyjną, która ma również walor edukacyjny. Nie chcemy być instytucją źle postrzeganą, dlatego chcę, żeby Agencja była otwarta na wszystkich i dobrze wypełniała swój cel misyjny, jakim jest m.in. przekazywanie informacji. Dużym sprawdzianem będzie dla nas realizacja nowych płatności powierzchniowych. Mam nadzieję, że biura powiatowe Agencji staną na wysokości zadania i dobrze wypełnią swoje obowiązki. Każdy producent, który ma pytania lub wątpliwości dotyczące dopłat bezpośrednich może uzyskać informację w naszych placówkach. Podkreślam, chodzi nam o rzetelne informowanie, gdyż wiele osób ma przekonanie, że wystarczy nacisnąć jeden guzik w komputerze i strumień płatności płynie do rolników. Tak nie jest. Żeby doprowadzić do ich realizacji trzeba zgrać ze sobą wiele procesów, spełnić wiele wymogów narzucanych nam przez prawodawstwo unijne i krajowe. Dlatego przyspieszenie dopłat bezpośrednich za 2006 r. było możliwe, ale dzięki sprawnemu zarządzaniu i bardzo ciężkiej pracy, jaką wykonali pracownicy Agencji.