Na jakich zasadach działa samorząd rolniczy w Polsce ?
Wiktor Szmulewicz: Krajowa Rada Izb Rolniczych to najszersza i najmocniejsza reprezentacja środowiska rolniczego, stanowiąca, z mocy ustawy, samorząd rolniczy. KRIR działa na rzecz rolnictwa, wpływa na kształt polityki rolnej i uczestniczy w jej realizacji. Podstawą naszego funkcjonowania jest ustawa z 14 grudnia 1995 roku o izbach rolniczych, która weszła w życie 5 kwietnia 1996 roku. Do samorządu rolniczego mogą należeć osoby fizyczne i prawne będące płatnikami podatku rolnego, podatku dochodowego od osób fizycznych i od osób prawnych z działów specjalnych produkcji rolnej oraz członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych posiadających wkłady gruntowe w tych spółdzielniach.
Jednostkami organizacyjnymi samorządu rolniczego są izby rolnicze posiadające osobowość prawną i działające na obszarze województwa. Ze względu na działanie na obszarach zróżnicowanych pod względem warunków klimatycznych i ekonomicznych, rodzaju prowadzonej działalności rolniczej, czyli o zróżnicowanych problemach duże znaczenie mają więc powiatowe organy izb rolniczych – rady powiatowe, działające na obszarze powiatu jako organ opiniodawczo-doradczy dla pozostałych organów izby.
Kto tworzy Krajową Radę Izb Rolniczych ?
Wiktor Szmulewicz: - Wszystkie izby rolnicze w kraju reprezentuje Krajowa Rada Izb Rolniczych, której siedziba mieści się w Warszawie. W jej skład wchodzą prezesi 16 wojewódzkich izb rolniczych, delegaci, po jednym z każdej wojewódzkiej izby rolniczej, wybrani przez walne zgromadzenie. Krajowa Rada Izb Rolniczych , tak jak wszystkie wojewódzkie izby rolnicze, posiada osobowość prawną. Członkom Krajowej Rady przysługuje czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do organów Krajowej Rady. KRIR obraduje na posiedzeniach, zwoływanych przez Zarząd, który jest organem wykonawczym, wybieranym przez Krajową Radę spośród jej członków. Zarząd składa się z prezesa, wiceprezesa oraz trzech członków. Zadania są realizowane przez biuro, którym kieruje dyrektor powołany przez Zarząd.
Jakie są najważniejsze zadania Krajowej Rady Izb Rolniczych ?
Wiktor Szmulewicz: - Zgodnie z ustawą do najważniejszych zadań KRIR należy: reprezentowanie izb przed organami Państwa oraz organizacjami i instytucjami działającymi na rzecz i w otoczeniu rolnictwa na szczeblu krajowym, opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz założeń i programów polityki rolnej, w tym projektów rozporządzeń i uchwał rządu, przedstawianie właściwym organom administracji państwowej wniosków w sprawie sytuacji w rolnictwie oraz udzielanie izbom pomocy w wykonywaniu ich zadań. Dodatkowo może również zawierać porozumienia z organizacjami krajowymi i zagranicznymi wspomagające realizację zadań statutowych. Natomiast do wyłącznej kompetencji KRIR należy m.in.: uchwalanie i zmiana statutu, wybór i odwoływanie w głosowaniu tajnym osób wchodzących w skład zarządu i komisji rewizyjnej, uchwalanie regulaminu obrad Krajowej Rady i pracy zarządu, komisji rewizyjnej i komisji problemowych, rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań zarządu i komisji rewizyjnej, podejmowanie uchwał w sprawie absolutorium dla zarządu, uchwalanie budżetu, uchwalanie wydatków nieprzewidzianych w budżecie z jednoczesnym wskazaniem źródeł pokrycia tych wydatków, tworzenie komisji problemowych i powoływanie ich członków, w tym przewodniczącego, podejmowanie uchwał w sprawach nabycia i zbycia nieruchomości oraz obciążenia nieruchomości stanowiących własność Krajowej Rady, przyjmowanie lub odrzucanie spadków i zapisów, określanie maksymalnej kwoty zobowiązań które może zaciągnąć zarząd, podejmowanie uchwał w sprawie zasad finansowania Krajowej Rady, uchwalanie zasad wynagradzania członków zarządu, w tym wynagrodzenie prezesa Krajowej Rady oraz zasad wynagradzania członków komisji rewizyjnej oraz członków komisji problemowych, uchwalanie zasad zwrotu kosztów podróży i innych wydatków, poniesionych przez członków zarządu, komisji rewizyjnej, komisji problemowych oraz członków Krajowej Rady, związanych z pełnionymi przez nich czynnościami na rzecz Krajowej Rady, wyrażanie zgody na członkostwo Krajowej Rady w podmiotach krajowych i zagranicznych, ustalanie zasad odpłatności za usługi świadczone przez Krajową Radę. Oczywiście zakres kompetencji może być w każdej chwili rozszerzony w drodze zmiany statutu Krajowej Rady, a uchwały zapadają większością głosów przy obecności co najmniej połowy ogólnej liczby członków Krajowej Rady. Dla uchwalenia statutu lub jego zmiany wymagana jest obecność przy głosowaniu co najmniej 2/3 ogólnej liczby członków Krajowej Rady.
Jakie są organy Krajowej Rady Izb Rolniczych?
Wiktor Szmulewicz: - Najważniejszymi organami jest Komisja Rewizyjna i Zarząd. Komisja Rewizyjna jest wewnętrznym organem kontrolnym Rady, zwłaszcza w zakresie jej finansów. Wybierana i odwoływana jest spośród członków KRIR w głosowaniu tajnym i składa się z pięciu osób. Kadencja, tak jak całej Rady, trwa cztery lata i członek komisji rewizyjnej nie może być jednocześnie członkiem zarządu.
Jakie są zasady finansowania KRIR?
Wiktor Szmulewicz: - Krajowa Rada prowadzi gospodarkę finansową na podstawie budżetu Krajowej Rady, który uchwalany jest na rok kalendarzowy. Projekt budżetu wraz z projektem planu finansowego Krajowej Rady przygotowuje Zarząd przy uwzględnieniu uwag komisji budżetowe. Projekt budżetu wraz z projektem planu finansowego oraz informacją o stanie mienia Krajowej Rady zarząd przesyła listem poleconym członkom Krajowej Rady najpóźniej na 3 tygodnie przed terminem posiedzenia Krajowej Rady, na którym ma być podjęta uchwała budżetowa. Budżet uchwalany jest przez Krajową Radę po uprzednim przedstawieniu opinii komisji budżetowej. Do czasu uchwalenia budżetu przez Krajową Radę podstawą gospodarki finansowej jest projekt budżetu przedstawiony przez Zarząd.
Skąd pochodzi dochód KRIR?
Wiktor Szmulewicz: - Dochód to przede wszystkim składki wnoszone przez izby rolnicze, w wysokości określonej przez Krajową Radę, darowizny, zapisy i dotacje, oprocentowanie rachunków bankowych i lokat, kredyty bankowe i pożyczki, oraz inne wpłat. Wiadomo, iż wydatki nie mogą przekraczać dochodów, a suma pożyczek i kredytów krótkoterminowych nie może przekraczać 5 proc. wydatków planowanych na dany rok. Oczywiście za prawidłową gospodarkę finansową KRIR odpowiada Zarząd, a całość prowadzona jest zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
Jakie miejsce zajmuje samorząd rolniczy na mapie gospodarczej Polski i Europy ?
Wiktor Szmulewicz: - Jesteśmy dzisiaj w Polsce organizacją rolniczą najbardziej zorganizowaną , która ma struktury w całym kraju , ma wybranych delegatów we wszystkich gminach. Jesteśmy organizacją demokratyczną , co cztery lata poddajemy się potężnej weryfikacji i ocenie naszych wyborców.Odpowiadamy również za swoich pracowników, których z roku na rok jest coraz więcej . Liczne kontrole, które nas sprawdzają (jesteśmy organizacją pozarządową korzystającą ze środków publicznych ) wykazują , że nie ma u nas nadużyć i niedociągnięć. Dlatego też chcielibyśmy więcej kompetencji i i możliwości Mamy pomysły jak powinno funkcjonować rolnictwo w Polsce. Sądzimy, ze wszystkie podmioty działające wokół rolnictwa powinny być połączone i działać wspólnie w interesie tych ludzi, którym mają służyć. Jeśli zaś chodzi o międzynarodową współpracę to od 16 lutego 2006 roku jesteśmy Członkiem COPA - COGECA. Tym samym dołączyliśmy do głównych central związkowych reprezentujących polskie rolnictwo na forum Unii Europejskiej. Izby rolnicze z innych krajów europejskich takich jak Niemcy, Węgry czy Francja domagały się aby polskie izby były członkami COPA – COGECA. Ich zdaniem bez izb rolniczych reprezentacja Polski w COPA jest niepełna.
W tym roku przypada 10 rocznica odrodzenia samorządu rolniczego w Polsce. Jakie były największe sukcesy, a jakie porażki ?
Wiktor Szmulewicz: - Sukcesem izb i przedstawicieli rolników wybranych w 1996 roku było to, że potrafiliśmy stworzyć instytucje , która działa na terenie całego kraju. Stworzyć sieć biur , które pomagają rolnikom w prowadzeniu gospodarstw miedzy innymi doradzając i udzielając porad prawnych. Sądze, że udało się nam w wielu sytuacjach zmienić lub poprawić sejmowe ustawy, które tym samym stały się bliższe dla rolnictwa jak to się stało np.w przypadku regulacji na rynku mleka. Pomagaliśmy i rozwiązywaliśmy często również problemy skupowe. Natomiast nie udało się nam zjednoczyć rolników w tworzeniu nowych grup producenckich czy nowych technologii, które byłoby wynikiem współpracy wszystkich producentów rolnych. Nie udało się nam również pomoc w stworzeniu zbyt wielu firm zajmujących się przetwórstwem, które mogłyby być partnerem dla komercyjnych firm zagranicznych. Myślę tu przede wszystkim o bardzo źle rozregulowanym rynku owoców i warzyw. Sądzie , że jest jeszcze dużo pracy przed nami.
Jak KRIR przygotowuje się do obchodów 10 rocznicy reaktywowaniu samorządu rolniczego w Polsce
Wiktor Szmulewicz: - Krajowa Rada Izb Rolniczych planuje zorganizować jesienią duża konferencje poświeconą jubileuszowi odrodzenia samorządu rolniczego w Polsce . W trakcie obrad będziemy chcieli przedstawić dotychczasowe dokonania izb i nakreślić plany na przyszłość. Wydaje mi się , że jubileusz 10 lecia istnienia będzie stanowił też dobra okazje aby rząd zastanowił się co można ( jakie kompetencje )przekazać izbom. Chcemy być poważnym partnerem dla wszystkich organizacji i instytucji państwowych w Europie.