Panie Prezesie, od 1 maja ARiMR jest agencją płatniczą. Co będzie teraz należało do zadań Agencji?
Wojciech Pomajda: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa została ustanowiona agencją płatniczą i uzyskała wymaganą akredytację na mocy rozporządzenia Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. Akredytacja wydana została warunkowo na okres od 1 maja do 1 września 2004 r. Jako agencja płatnicza ARiMR będzie odpowiedzialna za realizację dopłat bezpośrednich, środków towarzyszących oraz innych instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej finansowanych z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie (EAGGF). Pomoc ta obejmie m.in. renty strukturalne, wsparcie dla obszarów o niekorzystnych warunków gospodarowania, wspieranie przedsięwzięć rolno-środowiskowych, zalesianie gruntów rolnych, wsparcie gospodarstw niskotowarowych, wsparcie grup producentów rolnych i dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE.
Będziemy również stanowić instytucję wdrażającą i beneficjenta końcowego dla Sektorowych Programów Operacyjnych, współfinansowanych z funduszy strukturalnych UE - Sekcji Orientacji EAGGF oraz Finansowego Instrumentu Wsparcia Rybołówstwa. Ponadto będziemy wdrażać instrumenty pomocy krajowej w zakresie uzgodnionym z Komisją Europejską, a przynajmniej do końca 2006 r. pełnić funkcję Agencji SAPARD.
Jako instytucja wdrażająca i beneficjent końcowy, ARiMR będzie udzielać pomocy w ramach SPO: Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich oraz SPO: Rybołówstwo i przetwórstwo ryb. Pomoc w pierwszym obszarze obejmie inwestycje w gospodarstwach rolnych, ułatwienie startu młodym rolnikom, różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa, rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej, przywracanie potencjału produkcji leśnej, poprawę przetwórstwa i marketingu produktów rolnych oraz pilotażowy program Leader+ . W sektorze rybołówstwa pomoc ARiMR obejmie m.in. złomowanie, budowę lub modernizację statków, ochronę i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowlę ryb, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe i przybrzeżne.
Działania Agencji jako instytucji wdrażającej instrumenty pomocy krajowej obejmą m.in. dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych w rolnictwie i przetwórstwie rolno-spożywczym oraz usługach dla rolnictwa, gwarancje i poręczenia spłat kredytów inwestycyjnych w rolnictwie i przetwórstwie rolno-spożywczym, dopłaty do oprocentowania kredytów klęskowych.
Chociaż przyjmowanie wniosków w programie SAPARD zostało już zakończone, do 2006 r. ARiMR pełnić będzie funkcję Agencji SAPARD do realizacji wypłat.
Jak wyglądały przygotowania do pełnienia roli agencji płatniczej?
Wojciech Pomajda: Uzyskanie statusu agencji płatniczej poprzedził audyt
akredytacyjny. Procedura rozpoczęła się 6 stycznia br. Audytor - firma KPMG -
przygotowała raport na temat stanu przygotowania Agencji do pełnienia funkcji
agencji płatniczej. Raport przekazany został do Ministerstwa Finansów 9
kwietnia. W międzyczasie Agencja na bieżąco wprowadzała w życie rekomendacje
audytora. Na podstawie raportu Zespół Akredytacyjny dla Agencji Płatniczych
przyjął 13 kwietnia br. uchwałę, w której zarekomendował Ministrowi Finansów
udzielenie ARiMR akredytacji warunkowej. Rekomendacja dotyczy ewidencji
producentów oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich do
gruntów rolnych i o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności
rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania.
Uzyskanie akredytacji, nawet warunkowej, okupione zostało ogromnym trudem pracowników Agencji. Traktuję to jako wielki sukces i tego zespołu i mój własny. Kiedy obejmowałem stanowisko prezesa ARiMR w lipcu zeszłego roku, widoki na akredytację były marne, a opóźnienia w budowie systemu IACS i tworzeniu procedur co najmniej wielomiesięczne. Ale udało się! Zawsze powtarzałem, że nie budujemy autostrady, tylko zwykłą drogę, która jednak doprowadzi nas do celu. Oczywiście przed nami nadal ogrom pracy i uzyskanie akredytacji na dalsze działania Agencji… Tak jak do tej pory, dalej zamierzam egzekwować od firmy Hewlett Packard Polska, wykonawcy systemu, pełną realizację zapisów podpisanych przez nas umów, a nie ukrywam, że właśnie do wydajności i stabilności systemu informatycznego audytor miał wiele uwag.
No właśnie! Z wielkim niepokojem polscy rolnicy śledzą wszelkie informacje na temat działania systemu IACS. Czy może Pan ich zapewnić, że nie mają powodów do obaw, że będzie on działał bez zarzutu?
Wojciech Pomajda: W chwili obecnej bezpośrednim wprowadzaniem danych do systemu zajmuje się ponad 6 800 pracowników ARiMR z ponad 9900 zatrudnionych w Biurach Powiatowych. Pracownicy obsługujący system pracują na dwie zmiany łącznie z dyżurami w soboty i niedziele. Prawie połowa – ponad 2900 osób - zajmuje się wprowadzaniem komunikatów do Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt. W samym tylko dniu 5 maja zostało wprowadzonych do tego systemu ponad 182 000 danych. Dziennie do systemu wprowadzanych jest ich średnio ok. ponad 130 000. Taka wydajność pozwala na zlikwidowanie zaległości. W kwietniu zainstalowaliśmy nową wersję oprogramowania o poprawionej funkcjonalności i znacznie większej wydajności. Problemy, jakie wystąpiły w pierwszych dniach po zainstalowaniu, były przejściowe i dały się wyeliminować w ciągu dwu tygodni potrzebnych na ostateczne dostrojenie systemu. Są już efekty – eliminacja zaległości nie tylko w IRZ-cie, ale także we wnioskach o wpis do ewidencji producentów.
Wobec tego jak przebiega rejestracja gospodarstw rolnych i przyjmowanie wniosków obszarowych? Ile gospodarstw złożyło już wnioski o wpis do ewidencji oraz o dopłaty obszarowe?
Wojciech Pomajda: Proces przyjmowania wniosków o dopłaty obszarowe rozpoczął się w Biurach Powiatowych ARiMR 15 kwietnia 2004. Podobnie jak w pierwszych dniach przyjmowania wniosków o wpis do ewidencji producentów, liczba wniosków jest na razie bardzo mała. Do 14 maja 2004 do wszystkich Biur Powiatowych ARiMR wpłynęło tylko 103 418 wniosków o dopłaty obszarowe. Wniosków o wpis do ewidencji producentów wpłynęło 1 335 616. Agencja wydała 1 311 616 zaświadczeń o wpisie do tego rejestru. Średni czas, jaki upływa między wpłynięciem wniosku do ARiMR a wysłaniem zaświadczenia o wpisie do ewidencji, wynosi dwa dni. Oznacza to, że nie ma opóźnień w rejestracji gospodarstw. Zgodnie z przepisami, ARiMR ma 14 dni na zarejestrowanie producenta. W rekordowym dniu – 26 kwietnia - pracownicy wprowadzili do systemu 47 382 wnioski o wpis do ewidencji producentów.
Termin składania wniosków o dopłaty obszarowe w bieżącym roku upływa 15 czerwca. Co z tymi, którzy z różnych względów nie zdążą zrobić tego na czas? Czy mogą oni liczyć na jakąś pomoc ze strony ARiMR?
Wojciech Pomajda: Wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych producent rolny (rolnik) składa w terminie od 15 kwietnia do 15 czerwca. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, wnioskodawcom przysługuje prawo składania podań jeszcze przez 25 dni po tym terminie, tj. do 10 lipca 2004 r. Złożenie wniosku w terminie od 16 czerwca do 10 lipca wiąże się jednak ze zmniejszeniem za każdy dzień roboczy o 1 % kwoty, do której wnioskodawca byłby uprawniony w przypadku terminowego złożenia dokumentów. Jestem za tym, aby nie martwić się tym, jak działa system IACS, bo tym zajmuje się Agencja, ale aby dopilnować prawidłowego wypełnienia wniosku i złożenia go w naszym Biurze Powiatowym. Jest jeszcze na to niecały miesiąc. Apeluję do rolników, aby go nie zmarnowali. Unia Europejska przeznaczyła niebagatelne kwoty dla polskich rolników – trzeba wykorzystać tę szansę!
Do tej pory nie jest znana wielkość dopłat podstawowych do hektara. Kiedy rolnicy dowiedzą się, ile będą one dokładnie wynosić?
Wojciech Pomajda: W 2004 r. stawka podstawowa płatności bezpośrednich wyniesie 44,46 euro /ha. Stanowi to 25% kwoty, jaką otrzymają rolnicy w Unii Europejskiej. Wysokość koperty finansowej dla Polski na ten rok została obliczona zgodnie z wielkościami ustalonymi w Traktacie Akcesyjnym i wynosi 659 860 000 euro. Powierzchnia referencyjna gruntów rolnych uprawnionych do uzyskania płatności została określona na 14 842 000 ha. W przypadku złożenia wniosków na powierzchnię większą niż powierzchnia referencyjna stawka podstawowa płatności bezpośrednich może ulec zmniejszeniu proporcjonalnie do przekroczenia powierzchni referencyjnej.
Uzupełniające krajowe płatności bezpośrednie również będą stosowane w formie płatności powierzchniowych. Jest to stawka 61,83 euro/ha do powierzchni uprawy podstawowych grup roślin (zboża, oleiste, wysokobiałkowe, włókniste). Płatności uzupełniające będą finansowane z części środków Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz ze środków budżetu krajowego do maksymalnej dopuszczalnej przez Traktat Akcesyjny wysokości (tj. do 55% kwoty, jaką otrzymają rolnicy w UE).
ARiMR przeprowadziła szereg szkoleń dla rolników, ucząc ich jak właściwie należy wypełniać wnioski, aby otrzymać unijne dopłaty. Ile osób udało się pracownikom agencji przeszkolić?
Wojciech Pomajda: Działania informacyjno-promocyjne trwały od 15 października 2003 r. do 8 kwietnia br. W tym okresie zostało przeprowadzonych 40 327 spotkań, w których uczestniczyło 1 059 471 rolników i 40 000 uczestników z ramienia instytucji zewnętrznych. Liczba spotkań odpowiadała liczbie wsi sołeckich w Polsce – było ich ok. 40 tysięcy. Grupę docelową stanowili właściciele, użytkownicy bądź dzierżawcy użytków rolnych o powierzchni powyżej 1 ha. Była to ogromna akcja na skalę nieporównywalną, której wymiar zadziwił nawet urzędników Komisji Europejskiej.
Celem organizowanych przez ARiMR spotkań było zapoznanie ich uczestników z formularzami wniosków o wpis do ewidencji producentów i wniosków o przyznanie płatności obszarowych oraz praktyczne nauczanie ich wypełniania. Naszym założeniem była powszechna i bezpłatna dostępność do szkoleń dla wszystkich zainteresowanych rolników. Dzięki podpisaniu umowy o współpracy z Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii udostępnialiśmy rolnikom wypisy z rejestrów gruntów. Możliwość wglądu do map obrębowych znajdujących się w Biurach Powiatowych także była bardzo pomocna.
W jednym spotkaniu uczestniczyło nie więcej niż 40 rolników, a spotkanie prowadzone było przez zespół trzech-czterech wykładowców. Wszyscy uczestnicy spotkań otrzymywali bezpłatne materiały informacyjne, takie jak wzory wniosku o wpis do ewidencji producentów i wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich oraz broszury informacyjne. Średnia frekwencja na jednym spotkaniu wynosiła ponad 26 osób.
Z analizy anonimowej ankiety przeprowadzonej wśród 765 207 uczestników spotkań wynika, że ponad połowa biorących udział w ankiecie (52 %) oceniła wysoko i bardzo wysoko przygotowanie merytoryczne osób prowadzących, jak również przygotowanie organizacyjne spotkań. 67 % ankietowanych oceniło, że prezentowany materiał był dla nich zrozumiały. Ponad 60% rolników stwierdziło, że uczestnictwo w spotkaniu pomogło poprawnie wypełnić wnioski. A warto podkreślić, że przystępnie przekazywane informacje w znacznym stopniu ułatwiły rolnikom szybkie złożenie wniosków o wpis do ewidencji producentów.
Jeżeli chodzi o udzielanie pomocy rolnikom w wypełnianiu wniosków, Agencja współpracuje z Krajowym Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, Ośrodkami Doradztwa Rolniczego, Izbami Rolniczymi i Bankami Spółdzielczymi, a także z samorządem gminnym. Na naszych szkoleniach byli także księża.
Wojciech Pomajda: Na zakończenie chciałbym pozdrowić wszystkich, dla których Pierwszy Portal Rolny jest źródłem wiadomości o polskim rolnictwie.