Rozmawialiśmy z Małgorzatą Jędryczką z Instytutu Genetyki Roślin PAN w Poznaniu - Dlaczego warto korzystać z systemu SPEC ?

Do czego służy system SPEC?

Małgorzata Jędryczka: - Według szacunkowych danych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej powierzchnia zasiewów rzepaku ozimego w Polsce jesienią 2006 roku wynosiła około 680 tysięcy hektarów. Prognozuje się, że w najbliższym czasie areał jego uprawy ulegnie dalszemu zwiększeniu. Warunkiem wzrostu powierzchni uprawy rzepaku jest możliwość zbytu po zadowalających cenach oraz stworzenie stabilnych warunków produkcji pozwalającej na uzyskanie jak najwyższego plonu.
Jednym z bardzo ważnych elementów zwiększenia wydajności produkcji rzepaku jest skuteczna ochrona przed chorobami grzybowymi. Do najgroźniejszych chorób rzepaku należy sucha zgnilizna kapustnych, wywoływana przez dwa gatunki grzybów: Leptosphaeria maculans i L. biglobosa. Istnieje możliwość ograniczenia negatywnego wpływu tej choroby na plon rzepaku w Polsce poprzez optymalizację zabiegów fungicydowych. W tym celu we wrześniu 2004 roku, z inicjatywy Instytutu Genetyki Roślin PAN i firmy DuPont Poland, powstał System Prognozowania Epidemii Chorób (SPEC) - system wspomagający podejmowanie decyzji o ochronie rzepaku przed suchą zgnilizną kapustnych w Polsce.

Jak działa SPEC ?

Małgorzata Jędryczka: - SPEC to pierwszy w Polsce system monitorowania cyklu rozwojowego grzybów wywołujących suchą zgniliznę kapustnych. W sieci SPEC działa 45 punktów badania dojrzałości owocników oraz 10 punktów analizy stężenia zarodników workowych grzybów kompleksu L. maculans – L. biglobosa. Urządzeniami pozwalającymi na określenie liczby zarodników w metrze sześciennym powietrza są pułapki na zarodniki. Obecnie badania obejmują swym zasięgiem całą Polskę.
Monitorowanie stężenia zarodników w powietrzu prowadzone jest nieprzerwanie w okresie jesiennym od 1 września do 30 listopada oraz wiosennym od około 1 marca do 31 maja w punktach badawczych znajdujących się w różnych regionach klimatycznych:
- Region nadmorski - Rarwino koło Kamienia Pomorskiego,
- Pojezierze Pomorskie i region pomorsko-warmiński - Radostowo koło Tczewa,
Region mazursko-białostocki - Drogosze koło Kętrzyna,
- Wielkopolska – Poznań,
- Kujawy i Mazowsze - Głębokie koło Kruszwicy,
- Region sudecki - Dolny Śląsk - Tarnów koło Ząbkowic Śląskich,
- Region sudecki – Opolszczyzna - Charbielin koło Głuchołaz,
- Region lubusko-dolnośląski - Sośnicowice koło Gliwic,
- Region krakowsko-sandomierski i region karpacki - Krasne koło Rzeszowa,
- Region lubelsko-zamojski, mazowiecko-podlaski oraz łódzko-wieluński - Puławy.

Jak korzystać z systemu SPEC ?

Małgorzata Jędryczka: - Jak podaje dr hab. Maria Golinowska z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, wśród rolników posiadających gospodarstwa rolne o powierzchni od 50-200 hektarów na terenie Dolnego Śląska, 87% posiada komputer, zaś 80% ma stały dostęp do Internetu. Dlatego też jednym z filarów systemu SPEC są dwie strony internetowe, które umożliwiają bezpośredni dostęp do danych dotyczących zagrożenia suchą zgnilizną kapustnych w każdym z monitorowanych regionów. Wyniki aktualnych obserwacji są w trybie natychmiastowym umieszczane na stronie internetowej DuPont Poland (www.dupont.pl) oraz na stronie systemu SPEC (www.spec.edu.pl). Rolnicy zainteresowani otrzymywaniem komunikatu dla danego regionu rejestrują się na stronie firmy DuPont i są powiadamiani o zagrożeniu suchą zgnilizną kapustnych w formie wiadomości tekstowych SMS oraz pocztą e-mail. Korzystanie z systemu jest całkowicie bezpłatne.

Na podstawie doświadczeń przeprowadzonych na polach Instytutu Genetyki Roślin PAN w Cerekwicy koło Poznania oraz Instytutu Ochrony Roślin w Sośnicowicach koło Gliwic wykazano, że najbardziej skuteczne są zabiegi fungicydowe wykonane w terminie masowego uwalniania zarodników. Co wykazał system jesienią 2006 roku ?

Małgorzata Jędryczka: - Jesienią 2006 roku zagrożenie plantacji przez suchą zgniliznę kapustnych prawie we wszystkich monitorowanych regionach było większe niż w poprzednim sezonie. Poniżej przedstawiamy tabelę zawierającą terminy pierwszego i masowego wykrywania zarodników workowych grzybów Leptosphaeria maculans i L. biglobosa jesienią 2005 i 2006. Przykładowo w regionie w Kujaw i Mazowsza w 2006 roku masowe uwalnianie zarodników nastąpiło ponad miesiąc wcześniej niż w 2005 roku natomiast stężenie zarodników było 18 razy większe.

Kto powinien korzystać z systemu SPEC ?

Małgorzata Jędryczka: - System kierowany jest do rolników, służb doradczych, hodowców i firm zajmujących się dystrybucją środków ochrony roślin. SPEC adresowany jest głównie do tych producentów rzepaku, którzy chcą zoptymalizować termin i liczbę zabiegów fungicydowych, a w związku z tym zracjonalizować koszty ochrony rzepaku przy jednoczesnym zwiększeniu plonu.