Jednym z zadań Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich jest wspieranie współpracy w sektorze rolnym i realizacji przez rolników wspólnych inwestycji. Kooperacja może przybierać wiele różnorodnych form, które mogą uwzględniać różny stopień intensywności oraz integracji.
Niezaprzeczalnym dowodem na to, że środowisko rolnicze może czerpać korzyści ze współpracy są np. grupy producentów rolnych oraz spółdzielnie mleczarskie, które w województwie podlaskim mają szczególne i kluczowe znaczenie gospodarcze.
Wychodząc z założenia, że nic nie inspiruje tak, jak dobry przykład postanowiliśmy podpatrzyć również inne rozwiązania, które sprawdzają się w innych częściach Europy. Szczególnie zainteresował nas aspekt kooperacji, który uwzględnia krótkie łańcuchy dystrybucji żywności oraz produkcję w wysokiej jakości. Są to takie rozwiązania, które w jak największym stopniu skracają dystans pomiędzy producentem i konsumentem, a jednocześnie wpisują się w oczekiwania konsumentów, którzy potrzebują żywości naturalnej i możliwie niedrogiej (chociaż nie koniecznie najtańszej!). Krajem, który ma znaczne doświadczenie na tym polu są bez wątpienia Włochy – dlatego też wybraliśmy się z kamerą, aby poszukać ciekawych pomysłów, które mogłyby się okazać interesujące również na gruncie województwa podlaskiego.
Pierwszą propozycją jest grupa producencka L’Unitaria. Jest to organizacja, która zaczynała swoją działalność od kilku rolników, którzy mieli wspólny problem związany z brakiem zaplecza logistycznego na użytek prowadzonej produkcji zbóż. Dziś są największą w regionie tego typu organizacją, która prowadzi dostawy bezpośrednio do stołówek, restauracji, sklepów (a nawet sieciówek) – jak też prowadzi własne miejsce sprzedaży. Model tak dobrze się sprawdził, że w planach jest uruchomienie własnej przetwórni warzyw i owoców.
Proponujemy Państwu również wycieczkę po gospodarstwach zrzeszonych w ramach Biodistretto – czyli Ekodystryktu. Przekonaj się, że rzeczywisty rozwój małej ojczyzny może skutecznie nastąpić, gdy władze publiczne działają ramię w ramię ze społeczeństwem. Planowanie rozwoju z poszanowaniem przyrody na obszarach wiejskich nie jest możliwe bez rolników, którzy mogą z tego tytułu odnosić korzyści – w tym również materialne.
Współpraca nie zawsze musi być inicjowana przez samych rolników. Okazuje się, że potrzeba dostępności dobrej jakości produktów rolnych mobilizuje również niektórych konsumentów do zawiązania inicjatyw, których bezpośrednim efektem jest powstawanie rynków farmerskich. Mamy przyjemność podzielić się z Państwem doświadczeniem, że możliwy jest bardziej sprawiedliwy model dystrybucji żywności, w którym rolnik nie tylko uzyskuje niezależność od dofinansowania, wolność od kredytów i zobowiązań – staje się ważnym partnerem społeczności lokalnej, która poprzez decyzje zakupowe docenia jego pracę.
Na koniec zapraszamy do odwiedzenia ekologicznego gospodarstwa Agricoltura Nuova. Macie Państwo możliwość przekonać się, że gospodarstwo ekologiczne wcale nie musi być małe, a produkcja mało wydajna. Warto zauważyć, że Agricoltura Nuova stara się sprzedawać jak najwięcej własnych produktów – więc zamiast sprzedawać zboże i żywiec, mają w ofercie pieczywo, wędliny, sery – a nawet pizzę. Wspólnie z Uniwersytetem w Białymstoku pokusiliśmy się, aby kwotowo pokazać, dlaczego warto zainteresować się przetwórstwem wewnątrz gospodarstwa. Dodatkowym smaczkiem jest fakt, że prezentowane gospodarstwo funkcjonuje jako kooperatywa, czyli coś, co w realiach polskich przypomina spółdzielnię socjalną.