UE prognozuje spowolnienie w rolnictwie

Jak podaje departament Rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich Komisji Europejskiej, perspektywy rolnictwa UE na lata 2022-32 są takie, że nastąpi spowolnienie wzrostu produkcji w głównych sektorach rolnictwa.

W ciągu ostatnich dwóch lat odporność unijnego sektora rolnego została wystawiona na ciężką próbę. Oprócz zakłóceń w handlu i wzrostu cen towarów spowodowanych ożywieniem gospodarczym po Covid, rosyjska inwazja na Ukrainę doprowadziła do jeszcze wyższych cen surowców i energii. W rezultacie inflacja żywności gwałtownie wzrosła, a handel został dodatkowo zakłócony.

Ponadto zmiany klimatu skutkują częstszymi niekorzystnymi i ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi oraz wybuchami chorób zwierząt. W świetle tych zakłóceń, w połączeniu ze zmianami tendencji konsumpcyjnych, analiza przedstawiona w raporcie perspektywicznym przewiduje spowolnienie wzrostu produkcji w głównych sektorach rolnictwa UE. Przy danym zbiorze przyjętych założeń oczekuje się stagnacji lub nawet niewielkiego spadku produkcji niektórych zbóż, a także spadku produkcji mleka i mięsa.

W przemówieniu inauguracyjnym wygłoszonym 8 grudnia na konferencji Outlook komisarz Janusz Wojciechowski powiedział:

- "Aby osiągnąć prawdziwie odporny system żywnościowy, musimy zająć się problemami, które nadal mają wpływ na nasze społeczności rolnicze – takimi jak spadek liczby gospodarstw rodzinnych i rosnący średni wiek rolników. Zmiany te, zidentyfikowane w ostatnim spisie rolnym, stanowią dzwonek alarmowy. Jestem przekonany, że WPR zapewnia państwom członkowskim solidny zestaw narzędzi do lepszego wspierania ich społeczności rolniczych i pomagania im w zapewnianiu społeczeństwu trwałego bezpieczeństwa żywnościowego. W ciągu ostatnich kilku lat ściśle współpracowaliśmy z państwami członkowskimi w celu opracowania solidnych planów strategicznych. Teraz czas zacząć je wdrażać."

Analiza perspektyw średniookresowych obejmuje produkcję, konsumpcję i handel w sektorach roślin uprawnych, mleka i nabiału oraz mięsnym, a także dochody z rolnictwa. Zawiera również szczególny nacisk na bezpieczeństwo żywnościowe i przedstawia analizę scenariuszy ekstremalnych zjawisk pogodowych oraz inną analizę dotyczącą niższego zagęszczenia zwierząt gospodarskich w UE. Raport obejmuje okres do 2032 r. i odzwierciedla politykę rolną i handlową obowiązującą w listopadzie 2022 r.

Rośliny uprawne

Przewiduje się, że do 2032 r. całkowita powierzchnia zbóż w UE zmniejszy się nieznacznie do 57,2 mln hektarów, co będzie spowodowane spadkiem upraw jęczmienia i kukurydzy. UE pozostanie eksporterem netto pszenicy i jęczmienia oraz importerem netto kukurydzy i ryżu. Spożycie zbóż na żywność w UE nieznacznie wzrośnie (+3,9%), ale wraz ze spadkiem wykorzystania paszy (-6,1%) oczekuje się, że ogólne wykorzystanie krajowe w UE pozostanie stabilne.

Jeśli chodzi o nasiona oleiste, przewiduje się, że produkcja UE wyniesie 33,0 mln ton w 2032 r., co oznacza wzrost o 2,8 mln ton w stosunku do lat 2020-22 (+9,3%). Wynika to głównie ze stale rosnących plonów. Sytuacja pozostaje jednak zróżnicowana w przypadku każdego towaru. Import netto nasion oleistych i roślin wysokobiałkowych do UE spadnie, ponieważ UE będzie produkować o 54,7% więcej roślin strączkowych io 33,3% więcej nasion soi.

Mleko i produkty mleczne

Przyjęcie bardziej zrównoważonych praktyk rolniczych wpłynie na przyszły rozwój unijnego sektora mleczarskiego. Oczekuje się wzrostu udziału alternatywnych systemów produkcji (w przeciwieństwie do intensywnych i konwencjonalnych). Ponieważ produkcja ekstensywna jest preferowana w celu rozwiązania problemów środowiskowych, oczekuje się, że liczba stad mlecznych zmniejszy się i doprowadzi do spadku produkcji mleka w UE o 0,2% rocznie do 2032 r. Nie zagrozi to jednak pozycji UE jako największego światowego dostawcy mleka.

Konsumpcja w UE jest już dojrzała iw przyszłości może pozostać względnie stabilna. Wśród produktów mlecznych nadal może wzrosnąć spożycie sera. Rosnący popyt eksportowy może również wspierać produkcję. Produkcja odtłuszczonego mleka w proszku ulegnie spowolnieniu, ponieważ handel będzie słabszy ze względu na silniejszą globalną konkurencję. W przypadku pełnego mleka w proszku produkcja mogłaby spaść z powodu strat w handlu, podczas gdy zużycie krajowe mogłoby pozostać względnie stabilne.

Produkty mięsne

Zrównoważony rozwój będzie odgrywał coraz ważniejszą rolę na unijnych rynkach mięsa. Produkcja mięsa będzie bardziej wydajna i bardziej przyjazna dla środowiska, a ekologiczne i ekstensywne systemy produkcji będą się rozwijać. Pomimo tych zmian przewiduje się, że spożycie mięsa w UE spadnie (-1,5 kg na mieszkańca rocznie), przy czym szczególnie dotknie to wołowinę, a wieprzowinę częściowo zastąpi drób. Ten ostatni sektor jest właściwie jedynym, który rozwija się pod względem produkcji i konsumpcji. Wynika to ze zdrowszego wizerunku drobiu w porównaniu z innymi mięsami, większej wygody przygotowania, braku religijnych ograniczeń w jego spożywaniu oraz relatywnie niższej ceny.

Całkowita liczba krów w UE ma się zmniejszyć o 2,8 miliona sztuk (9,1%), przy różnej sytuacji w poszczególnych krajach UE. Oczekuje się, że po wysokim poziomie w 2022 r. cena wołowiny ponownie spadnie ze względu na bardziej zrównoważoną podaż i popyt. Jeśli chodzi o wieprzowinę, przewiduje się, że produkcja UE będzie spadać o 1% rocznie w latach 2022–2032, co odpowiada 2,2 mln ton w całym okresie.

Przejście na dietę roślinną może doprowadzić do wzrostu znaczenia białkowych alternatyw dla mięsa, ale zakłada się, że nadal stanowią one bardzo mały udział w rynku.

Scenariusz środowiskowy przy niższym zagęszczeniu zwierząt gospodarskich

W tegorocznym raporcie przedstawiono analizę scenariuszy potencjalnych skutków środowiskowych i ekonomicznych niższej obsady zwierząt gospodarskich w UE.

Zmniejszona liczba zwierząt gospodarskich doprowadziłaby do niższej produkcji wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego. Oczekuje się również ogólnego spadku produkcji roślinnej w przypadku wielu upraw ze względu na mniejsze zapotrzebowanie na paszę (tj. rośliny pastewne, zboża i nasiona oleiste), przy jednoczesnym wzroście produkcji roślin strączkowych. Oczekiwane skutki obejmują również ogólny wzrost cen producentów i konsumentów. Ceny producentów wzrosłyby szczególnie w przypadku wieprzowiny, jaj i wołowiny.

Zmniejszenie obsady zwierząt gospodarskich w UE mogłoby zmniejszyć średnie unijne emisje amoniaku z rolnictwa nawet o 11%, a średnie zanieczyszczenie azotanami na hektar nawet o 12%. Większe redukcje (50-60%) spodziewane są w regionach hotspotów o obecnie bardzo dużym zagęszczeniu. Oczekuje się, że emisje gazów cieplarnianych (GHG) w UE spadną o 2-13,8%, ale niższa produkcja w UE spowoduje również wzrost importu. W rezultacie niższe emisje w UE zostałyby zrekompensowane wzrostem emisji w innych częściach świata, co nazywa się ucieczką emisji.

Bezpieczeństwo żywieniowe

Tegoroczna perspektywa średniookresowa zawiera przegląd bezpieczeństwa żywnościowego w UE za pomocą wybranego zestawu wskaźników: wskaźników samowystarczalności, handlu netto, dywersyfikacji importu i eksportu oraz wydatków gospodarstw domowych na żywność.

UE pozostaje samowystarczalna w większości rozważanych produktów w 2032 r. i jest w stanie generować nadwyżki, które przyczyniają się do globalnego zaopatrzenia w żywność, w szczególności w przypadku pszenicy i produktów mlecznych. Odzwierciedla to wyniki kolejnych reform WPR na przestrzeni lat, dzięki którym UE nadal zapewnia obficie, wysokiej jakości, bezpieczną i pożywną żywność dla własnej ludności i na całym świecie. Jednak ze względu na warunki rolno-klimatyczne i rynkowe UE będzie nadal uzależniona od importu produktów, takich jak owoce tropikalne, ryż i soja, chociaż nastąpią pewne ulepszenia.

Oczekuje się, że obecne rekordowo wysokie stopy inflacji żywnościowej nie będą miały trwałego wpływu na udział wydatków gospodarstw domowych na żywność w średnim okresie. Wynika to z faktu, że konsumenci prawdopodobnie dostosują swoje nawyki zakupowe do bardziej podstawowych produktów, jeśli ceny pozostaną wysokie, zamiast zmniejszać ogólne spożycie żywności. Nie będzie jednak zaskoczeniem, że ostatnie kryzysy gospodarcze mogą potencjalnie przyczynić się do wzrostu nierówności.

***
Kontekst - Komisja Europejska co roku publikuje swoje średniookresowe prognozy na najbliższe dziesięć lat, które przedstawiane są na konferencji „Prognozy dla rolnictwa UE”, która odbywa się co roku w grudniu. W bieżącym roku prognozy uwzględniają 28 przedłożonych Planów Strategicznych WPR. Poziom ambicji wynikający z innych inicjatyw politycznych w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, a w szczególności cele strategii „od pola do stołu” i strategii „Różnorodność biologiczna” są uwzględniane tylko wtedy, gdy obowiązują odpowiednie przepisy. Pod uwagę brane są wyłącznie umowy o wolnym handlu ratyfikowane pod koniec września 2022 r. Prognozy globalne oparte są na prognozie rolnictwa OECD-FAO 2022-31, która została zaktualizowana o najnowsze dane makroekonomiczne i rynkowe.

źródło: KE