Komisja Europejska zdecydowała we wtorek o zarejestrowaniu europejskiej inicjatywy obywatelskiej w sprawie zakazu stosowania w Unii Europejskiej glifosatu, niebezpiecznego dla zdrowia herbicydu.
Pomysłodawcy projektu chcą wprowadzenia unijnych przepisów dotyczących zakazu stosowania glifosatu we wszystkich państwach członkowskich UE, a ponadto zmian w procedurach związanych z rejestracją i wydawaniem zgody na stosowanie pestycydów oraz ustanowienia wiążących dla Unii celów związanych z redukcją stosowania pestycydów na terytorium Wspólnoty.
„We wtorek kolegium komisarzy uznało, że projekt spełnia wymagania formalne, i wydało zgodę na rejestrację inicjatywy. Projekt analizowany był jednak jedynie pod kątem poprawności prawnej, na tym etapie nie było jeszcze dyskusji o samej treści inicjatywy” – zastrzegł w rozmowie z PAP jeden z unijnych urzędników.
Inicjatywa „Zakazać glifosatu” („Ban Glyphosate”) zostanie formalnie zarejestrowana 25 stycznia. Tego dnia rozpocznie się także roczny okres zbierania podpisów pod projektem.
Zgodnie z przepisami o europejskiej inicjatywie obywatelskiej, aby propozycje przepisów zostały wzięte pod uwagę, organizatorzy akcji muszą zebrać pod projektem przynajmniej milion podpisów poparcia od mieszkańców z co najmniej siedmiu z 28 krajów członkowskich. Dopiero wtedy pomysłodawcy inicjatywy mogą wezwać KE do zaproponowania krajom członkowskim unijnych przepisów w sprawie glifosatu.
Jeśli to nastąpi, KE będzie miała trzy miesiące, by zdecydować, czy poprze zaproponowane przez mieszkańców regulacje czy je odrzuci; będzie też musiała odpowiednio uargumentować swoją decyzję.
Spór o glifosat toczy się w UE od kilku lat, a na dobre rozgorzał rok temu, głównie w związku z tym, że w lipcu 2016 roku wygasała dotychczasowa licencja na stosowanie tego herbicydu w UE. Glifosat to aktywna substancja stosowana głównie w środkach chwastobójczych. Preparat produkowany jest przez koncern Monsanto i wykorzystywany w jego flagowym produkcie - herbicydzie Roundup.
Pierwotnie KE chciała przedłużenia autoryzacji na kolejne 15 lat, ale pojawiły się wątpliwości co do szkodliwości substancji. Eksperci byli podzieleni: Europejski Urząd Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) uważał herbicyd za bezpieczny dla ludzi, ale już należąca do Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) twierdziła, że środek może być rakotwórczy.
Państwa UE przed długi czas nie mogły dojść w tej kwestii do porozumienia. Ostatecznie KE na własną rękę podjęła decyzję o przedłużeniu autoryzacji licencji na glifosat do końca 2017 roku; wtedy opinię na temat szkodliwości herbicydu wydać ma Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA). KE wprowadziła jednak pewne ograniczenia związane ze stosowaniem herbicydu, m.in. nie można używać go w miejscach publicznych, takich jak parki, ogrody i place zabaw. Zabronione zostało też stosowanie surfaktantu POEA, popularnego składnika dodawanego do produktów chwastobójczych. Środek ten wzmacnia działanie glifosatu, bo ułatwia przenikanie substancji do tkanek roślin. Badania wykazały jednak, że może on być toksyczny dla ludzi, a zwłaszcza zaburzać gospodarkę hormonalną organizmu ludzkiego.
Instytucja europejskiej inicjatywy obywatelskiej powołana została na mocy Traktatu Lizbońskiego i weszła w życie w 2012 roku. Jej celem jest udostępnienie obywatelom narzędzia umożliwiającego realny wpływ na kształtowanie przepisów w UE. Aby wystąpić z inicjatywą, trzeba powołać komitet obywatelski składający się z co najmniej siedmiu obywateli UE zamieszkałych na stałe w co najmniej siedmiu różnych państwach członkowskich. Propozycje legislacyjne muszą dotyczyć tych obszarów, w których UE posiada kompetencje do stanowienia prawa.
Jowita Kiwnik Pargana (PAP)