Tokaj - prawdziwa słodycz Węgier

Tokaj to wino, które od wieków fascynuje koneserów na całym świecie swoją niepowtarzalną słodyczą, bogactwem aromatów i historią. Pomimo znacznie mniejszej obecnie popularności win deserowych, klasyczny „węgrzyn” zaskarbił sobie na stałe uznanie wśród sommelierów. Co warto wiedzieć o tym winie i jak podawać je, by odkryć całą jego złożoność?

Historia tokaja

Tokaj, znany jako "król win, wino królów", ma długą i bogatą historię, która sięga co najmniej XII wieku. Region Tokaj-Hegyalja, położony na północnym wschodzie Węgier, stał się jednym z pierwszych chronionych obszarów winiarskich na świecie – takie miano zyskał już w 1737 roku. Pierwsze wzmianki o winnicach w tym regionie pochodzą z dokumentów z XII wieku, ale to w XVII wieku Tokaj zyskał międzynarodowe uznanie.

Szlachetną słodycz tego wina osiągano dzięki specyficznym warunkom klimatycznym i geologicznym regionu, które sprzyjały rozwojowi szlachetnej pleśni (Botrytis cinerea). Pleśń ta, zwaną "aszú", powoduje odwodnienie winogron i koncentrację cukrów oraz kwasów, co nadaje winu jego charakterystyczną słodycz i złożoność.

Charakterystyczne szczepy

Tokaj jest wyjątkowym winem, którego charakterystyka wynika z unikalnych warunków geograficznych i klimatycznych regionu Tokaj-Hegyalja. Wina tokajskie są produkowane głównie z trzech odmian winogron: Furmint, Hárslevelű i Muscat Lunel. Każda z tych odmian wnosi coś wyjątkowego do finalnego produktu, tworząc złożone i harmonijne wina.

Furmint to najważniejszy i najbardziej wszechstronny szczep używany do produkcji Tokaja, stanowiący podstawę większości win z tego regionu. Furmint charakteryzuje się wysoką kwasowością, co nadaje winom zbalansowaną świeżość i długowieczność. Wina produkowane z Furmint mają wyraźne nuty jabłek, gruszek i cytrusów, a także mogą rozwijać złożone aromaty miodu, orzechów i przypraw, szczególnie w winach dotkniętych szlachetną pleśnią.

Odmiana Hárslevelű często używana jako uzupełnienie Furmint, wnosi do wina delikatność i kwiatowe aromaty. Hárslevelű charakteryzuje się nutami lipy, kwiatów i ziół, a także lekką słodyczą, która doskonale komponuje się z bardziej kwasowym profilem Furmint. Dzięki swojej subtelności, Hárslevelű dodaje winom tokajskim elegancji i złożoności.

Muscat Lunel (Sárgamuskotály) to aromatyczna odmiana winogron, która dodaje winom tokajskim intensywnych, muszkatowych aromatów. Wina z Muscat Lunel cechują się wyraźnymi nutami owoców tropikalnych, kwiatów i przypraw, co wzbogaca bukiet i smak Tokaja. Choć Muscat Lunel jest używany w mniejszych ilościach, jego wpływ na finalny profil wina jest znaczący, wnosząc unikalne i złożone aromaty.

Bogactwo słodyczy w różnych rodzajach Tokaja

Istnieje kilka rodzajów tokaja, różniących się stopniem słodyczy i metodą produkcji.

Najbardziej znany i ceniony jest Tokaj Aszú. To wino produkowane z winogron dotkniętych szlachetną pleśnią, które są ręcznie zbierane i dodawane do podstawowego wina. W zależności od ilości użytych winogron aszú, oznaczone jest jako 3 do 6 puttonyos, gdzie większa liczba oznacza większą słodycz.

Tokaj Eszencia to niezwykle rzadkie i słodkie wino, produkowane wyłącznie z soku, który samoczynnie wypływa z winogron aszú. Eszencia ma bardzo niską zawartość alkoholu i jest jednym z najsłodszych naturalnych win na świecie.

Tokaj Szamorodni jest natomiast winem produkowanym z całych kiści winogron, zarówno zdrowych, jak i tych dotkniętych szlachetną pleśnią. Może być zarówno wytrawne (száraz), jak i słodkie (édes).

Nowszy styl wina reprezentuje Late Harvest. Jest produkowany z winogron zbieranych późno, często z niewielką ilością szlachetnej pleśni. Jest mniej słodki niż tradycyjne Aszú, ale zachowuje charakterystyczne cechy regionu.

Z czym podawać tokaj?

Tokaj jest winem niezwykle wszechstronnym, doskonale komponującym się z różnorodnymi potrawami i okazjami. Tradycyjnie tokaj jest podawany jako wino deserowe, idealnie pasując do słodkich deserów, takich jak ciasta, tarty owocowe, serniki czy kremy. Jego słodycz i kwasowość świetnie równoważą bogate, kremowe desery, tworząc harmonijne połączenie smakowe.

Tokaj doskonale komponuje się również z wyrazistymi serami, szczególnie pleśniowymi, takimi jak Roquefort czy Gorgonzola. Kwasowość i słodycz wina przeciwdziałają intensywności sera, tworząc zbalansowane i wyrafinowane doznania smakowe.

W bardziej wyrafinowanych kulinarnych połączeniach, tokaj można serwować z foie gras, gdzie słodycz wina harmonizuje z bogactwem smaku tego delikatnego dania. Ponadto tokaj dobrze sprawdza się w towarzystwie owoców morza, szczególnie tych o słodkim i delikatnym smaku, takich jak homar czy przegrzebki.

Tokaj jest również idealnym wyborem na specjalne okazje i święta. Jego luksusowy charakter sprawia, że jest doskonałym trunkiem do celebracji, czy to na weselach, rocznicach, czy też podczas świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Warto podkreślić, że tokaj jest także doskonałym prezentem, który zawsze jest mile widziany i doceniany.

oprac, e-mk, ppr.pl