Szykują się duże zmiany w przepisach o ochronie konsumentów i konkurencji. UOKiK zyska nowe narzędzia w walce z nieuczciwymi firmami

Przepisy o ochronie konsumentów i konkurencji czeka w tym roku szereg dużych zmian. Na wdrożenie do polskiego porządku prawnego czekają unijne dyrektywy i rozporządzenia, dzięki którym UOKiK zyska nowe uprawnienia, w tym m.in. takie, które wcześniej były zarezerwowane dla Policji czy służb specjalnych. W ciągu kilku najbliższych miesięcy urząd zamierza też wytoczyć wojnę przedsiębiorcom, którzy prowadzą pokazy handlowe, bazując na nierzetelnych mechanizmach sprzedażowych i wprowadzając konsumentów w błąd.

– Nasze działania nie mogą nieustannie spotykać się z bombardowaniem ze strony nieuczciwych przedsiębiorców, bo one służą przede wszystkim konsumentom i uczciwym przedsiębiorcom, których dotykają nieuczciwe praktyki, naruszające ich zbiorowe interesy. Dlatego prowadzimy przegląd regulacji, żeby działania UOKiK-u na rynku były dużo sprawniejsze i przyczyniały się do prawidłowego obrotu gospodarczego – mówi agencji Newseria Biznes Tomasz Chróstny, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

UOKiK podjął w minionym roku szereg inicjatyw, które są w trakcie procesu legislacyjnego. Jedną z nich są m.in. przepisy wprowadzające zwiększoną ochronę praw nabywców lokali mieszkaniowych i tworzące Deweloperski Fundusz Gwarancyjny, zasilany przez realizatorów inwestycji. Ma on funkcjonować na wzór funduszy bankowego, ubezpieczeniowego czy też turystycznego i zwiększyć poziom ochrony nabywców mieszkań i domów poprzez lepsze zabezpieczenie ich wpłat, np. na wypadek upadłości dewelopera.

– Praktyka pokazuje, że musimy być bardzo aktywni w sferze regulacji gospodarczych, które są tworzone nie tylko na gruncie polskim, ale także na gruncie europejskim. Tutaj przed nami jest wiele wdrożeń, także na poziomie dyrektyw europejskich, takich jak ECN Plus czy rozporządzenie CPC, ale także przepisy europejskie typu dyrektywa „Omnibus”, która ma dodatkowo wspierać ochronę konsumentów. Mamy więc szereg rozwiązań przewidzianych przez Komisję Europejską. Z jednej strony dotyczą one usprawnienia pracy regulatorów, z drugiej – przeciwdziałania nieuczciwym praktykom, także w tej sferze cyfrowej, która jest niezwykle ważna z punktu widzenia nadchodzącej dekady – wymienia Tomasz Chróstny.

W tej chwili w procesie legislacyjnym są dwa projekty zmieniające ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów. Jeden z nich wdraża do polskiego porządku prawnego unijne rozporządzenie CPC. Na mocy nowelizacji UOKiK zyska szereg nowych uprawnień, m.in. możliwość przeszukiwania mieszkań, jeżeli uzna, że znajdują się w nim dowody na nielegalną zmowę przedsiębiorców i działania naruszające zbiorowe interesy konsumentów.

– Mamy tu również kwestię rozszerzenia zakupu kontrolnego. Dotychczas mogliśmy podejmować działania zmierzające do zakupu, ale nie mieliśmy możliwości jego sfinalizowania, co wykorzystywali nieuczciwi przedsiębiorcy działający na rynku. Teraz będziemy mogli pozyskać dużo cenniejszy materiał związany z zawartymi umowami, całą ofertą przedstawianą konsumentom na etapie realizacji danej usługi czy zawarcia umowy sprzedażowej. Dzięki temu będziemy mogli dużo lepiej weryfikować, czy konsument nie został wprowadzony w błąd albo czy przedsiębiorca nie stosuje praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów – wyjaśnia prezes UOKiK.

Do tej pory pracownicy UOKiK mogli kontrolować przedsiębiorców jako tzw. tajemniczy klient. Minusem był jednak brak możliwości dokonania w ten sposób zakupu albo zrealizowania określonej transakcji. Po nowelizacji, która wdroży do polskiego prawa unijne rozporządzenie CPC, kontrolerzy urzędu będą mogli bez przeszkód dokonać zakupu towaru bądź usługi, posługując się ukrytą lub przybraną tożsamością. Tym samym UOKiK dołączy do grona instytucji takich jak Policja czy służby specjalne, które dotąd jako jedyne miały takie uprawnienia.

– Tożsamość utajniona to mechanizm, który ma zabezpieczyć pracownika UOKiK-u w trakcie dokonywania czynności i zmniejszyć ryzyko nieuczciwych działań ze strony przedsiębiorców, np. tych, którzy działają w systemie promocyjnym typu piramida finansowa albo oferują inwestycje alternatywne, w trakcie prowadzonych przeciwko nim postępowań – mówi Tomasz Chróstny.

Kolejnym uprawnieniem, które zyska po tej nowelizacji UOKiK, będzie też możliwość ingerowania w zawartość stron internetowych. Urząd będzie mógł m.in. nakazać zamieszczenie ostrzeżenia dla konsumentów, którzy wchodzą na daną witrynę, albo polecić jej administratorowi usunięcie konkretnych treści. 

– Pracujemy również nad wprowadzeniem do polskiego porządku dyrektywy ECN Plus, gdzie jest mowa m.in. o usprawnieniu całej naszej działalności i zmianie niektórych sankcji finansowych. Chcemy również w tym roku podjąć bardzo zdecydowane działania eliminujące nieuczciwe praktyki związane z pokazami handlowymi, które wprowadzają konsumentów w błąd i bazują na nierzetelnych mechanizmach sprzedażowych. Ten problem w czasie pandemii uległ zmniejszeniu, ale w kolejnych miesiącach musimy podjąć zdecydowane działania w interesie ochrony konsumentów – zapowiada prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. – W toku prac legislacyjnych są również przepisy przewidujące włączenie Biura Rzecznika Finansowego i przejęcie jego kompetencji przez prezesa UOKiK-u po to, żeby jeszcze lepiej służyć prawom i interesom konsumentów na rynku finansowym.