Rynek tytoniu

Polska ma wieloletnie tradycje w uprawie tytoniu i należy do grupy pięciu największych producentów tytoniu w Unii Europejskiej, którzy dostarczają 85% produkcji całej Unii Europejskiej.

Specyfiką uprawy tytoniu jest jej wysoka pracochłonność, niski stopień zmechanizowania i duży udział pracy ręcznej. W kraju produkcja tytoniu rozwinęła się głównie w niewielkich obszarowo, rodzinnych gospodarstwach rolniczych, położonych przede wszystkim w województwach usytuowanych we wschodniej i południowej Polsce (województwo podlaskie, lubelskie, podkarpackie, małopolskie, świętokrzyskie).
Lokalizacja w naszym kraju fabryk światowych koncernów tytoniowych stawia Polskę na czołowym miejscu w UE pod względem produkcji i eksportu gotowych wyrobów tytoniowych. Przemysł przetwórczy ma istotne znaczenie z punktu widzenia utrzymania uprawy tytoniu w Polsce, która prowadzona jest w ok. 14 tysiącach gospodarstw na powierzchni ok. 13 tys. ha.
Polska jest importerem netto tytoniu nieprzetworzonego. Tytoń przywożony jest głównie z Afryki, a także Brazylii i USA. W 2016 roku skupiono 29,9 tys. ton tytoniu krajowej produkcji oraz zaimportowano 111 tys. ton, jednocześnie eksport tytoniu nieprzetworzonego wyniósł 27 tys. ton.
W opracowanym w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi „Programie Rozwoju Głównych Rynków Rolnych w Polsce na lata 2016-2020” jako główne cele w odniesieniu do rynku tytoniu wymieniono: utrzymanie uprawy tytoniu w Polsce oraz stabilizację sytuacji dochodowej plantatorów tytoniu.
W najbliższej przyszłości największe znaczenie dla utrzymania uprawy tytoniu w Polsce będą miały takie działania jak:
- odpowiedzialna społecznie polityka producentów wyrobów tytoniowych w zakresie zaopatrzenia w - surowiec tytoniowy od lokalnych producentów tytoniu,
-zminimalizowanie kosztów robocizny i nakładów energii przy jednoczesnym uwzględnieniu jakości produkowanej rozsady,
-zwiększenie skali produkcji na poziomie gospodarstw i poprzez działania w ramach grup i organizacji producentów,
-redukowanie kosztów uprawy i zbiorów poprzez stopniowe wprowadzanie innowacji w zakresie zmechanizowania zbiorów liści,
-w tytoniu Virginia wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań zmniejszających nakłady energii na suszenie liści,
-usprawnienie współpracy w ramach łańcucha marketingowego poprzez utworzenie organizacji międzybranżowej.
Jednym z wyzwań na rynku tytoniu jest ograniczenie występowania szarej strefy w handlu wyrobami tytoniowymi i surowcem tytoniowym. W procedowanym obecnie projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych proponuje się objęcie monitorowaniem krajowej uprawy tytoniu oraz produkcji i zbytu surowca tytoniowego, a także nadzór nad tymi uprawami. Zadania w ww. zakresie ma wykonywać Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR). W tym celu proponuje się utworzenie rejestru producentów surowca tytoniowego. Warunkiem prowadzenia działalności w zakresie uprawy tytoniu, produkcji i zbytu surowca tytoniowego będzie uzyskanie wpisu producenta rolnego do ww. rejestru przez dyrektora oddziału terenowego KOWR. Wpis ten będzie dokonywany na wniosek producenta rolnego. Projekt ustawy będzie przedmiotem obrad Sejmu RP w dniu 11 października br. (pierwsze czytanie).