Produkty powodujące wylesianie nie będą sprzedawane w UE

Aby walczyć ze zmianami klimatycznymi i utratą różnorodności biologicznej, nowe prawo zobowiązuje firmy do zapewnienia, że seria produktów sprzedawanych w UE nie pochodzi z wylesionych terenów w dowolnym miejscu na świecie.

We wtorek rano posłowie osiągnęli wstępne porozumienie z rządami UE w sprawie nowej ustawy o produktach niepowodujących wylesiania, która zobowiąże firmy do weryfikacji i wystawienia oświadczeń że nie wyprodukowanie towarów nie doprowadziło do wylesiania i degradacji lasów w dowolnym miejscu na świecie po 31 grudnia 2020 r. Zgodnie z uzgodnionym tekstem, chociaż żaden kraj ani towar jako taki nie zostanie objęty zakazem, firmy nie będą mogły sprzedawać swoich produktów w UE bez tego rodzaju oświadczenia. Zgodnie z żądaniem posłów do PE firmy będą również musiały zweryfikować zgodność z odpowiednimi przepisami kraju produkcji, w tym dotyczącymi praw człowieka, oraz czy prawa ludności tubylczej są przestrzegane.

Nowe prawo gwarantowałoby europejskim konsumentom, że kupowane przez nich produkty nie przyczyniają się do niszczenia i degradacji lasów, w tym niezastąpionych lasów pierwotnych, a tym samym zmniejszyłoby wkład UE w zmiany klimatu i utratę różnorodności biologicznej na świecie.

Zakres

Produkty objęte nowymi przepisami to: bydło, kakao, kawa, olej palmowy, soja i drewno, w tym produkty, które zawierają, były karmione lub zostały wyprodukowane przy użyciu tych towarów (takich jak skóra, czekolada i meble), jak w pierwotnym wniosku Komisji . Podczas rozmów posłowie do PE z powodzeniem dodali kauczuk, węgiel drzewny, wyroby z papieru drukowanego oraz szereg pochodnych oleju palmowego. Parlament zapewnił również szerszą definicję degradacji lasów, która obejmuje przekształcanie lasów pierwotnych lub lasów odnawiających się w sposób naturalny w lasy plantacyjne lub inne tereny zalesione oraz przekształcanie lasów pierwotnych w lasy sadzone.

Nie później niż rok po wejściu w życie Komisja oceni, czy rozszerzyć zakres na inne tereny zalesione. Nie później niż dwa lata po wejściu w życie Komisja oceni również rozszerzenie zakresu na inne ekosystemy, w tym grunty zasobne w pierwiastek węgla io dużej wartości pod względem różnorodności biologicznej, a także na inne towary. Jednocześnie Komisja oceni również potrzebę zobowiązania unijnych instytucji finansowych do świadczenia usług finansowych swoim klientom tylko wtedy, gdy uznają, że istnieje tylko znikome ryzyko, że usługi te nie doprowadzą do wylesiania.

Kontrole oparte na ryzyku

Właściwe organy UE będą miały dostęp do odpowiednich informacji dostarczonych przez firmy, takich jak współrzędne geolokalizacyjne, i przeprowadzą kontrole. Mogą na przykład wykorzystać narzędzia do monitorowania satelitarnego i analizy DNA, aby sprawdzić, skąd pochodzą produkty.

Komisja dokona klasyfikacji krajów lub ich części jako krajów o niskim, standardowym lub wysokim ryzyku w ciągu 18 miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, a część kontroli podmiotów zostanie przeprowadzona zgodnie z poziomem ryzyka danego kraju: 9 % dla wysokiego ryzyka, 3 % dla standardowego ryzyka i 1% dla niskiego ryzyka. W przypadku krajów wysokiego ryzyka państwa członkowskie musiałyby również sprawdzić 9% łącznych wolumenów.

Kary za nieprzestrzeganie przepisów muszą być proporcjonalne i odstraszające, a maksymalna kwota grzywny jest ustalona na co najmniej 4 % całkowitego rocznego obrotu w UE nieprzestrzegającego przepisów operatora lub handlowca.

Po zawarciu umowy sprawozdawca Christophe Hansen (EPP, LU) powiedział: „Nie było to łatwe, ale osiągnęliśmy mocne i ambitne wyniki przed konferencją COP15 w sprawie różnorodności biologicznej w Montrealu. To ważne nowe narzędzie będzie chronić lasy na całym świecie i obejmie większą liczbę towarów i produktów, takich jak guma, zadrukowany papier i węgiel drzewny. Ponadto zapewniliśmy skuteczną ochronę praw ludności tubylczej, naszych pierwszych sojuszników w walce z wylesianiem. Zapewniliśmy również silną definicję degradacji lasów, która obejmie rozległy obszar leśny. Mam nadzieję, że ta nowatorska regulacja da impuls do ochrony lasów na całym świecie i zainspiruje inne kraje na COP15.”

Następne kroki

Parlament i Rada będą musiały formalnie zatwierdzić umowę. Nowe prawo wejdzie w życie 20 dni po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE, ale niektóre artykuły zaczną obowiązywać 18 miesięcy później.

Komisja Europejska poinformowała z kolei, że porozumienie z parlamentem Europejskim to nowe zasady należytej staranności dla spółek. Kiedy nowe przepisy wejdą w życie, wszystkie odpowiednie firmy będą musiały przeprowadzić ścisłą analizę due diligence, jeśli wprowadzają na rynek UE lub eksportują z niego: olej palmowy, bydło, soję, kawę, kakao, drewno i gumę oraz produkty pochodne (takich jak wołowina, meble lub czekolada). Towary te wybrano na podstawie szczegółowej oceny skutków, w której zidentyfikowano je jako główną przyczynę wylesiania w wyniku ekspansji rolnictwa.

Porozumienie polityczne następuje zaledwie 12 miesięcy po przedstawieniu przez Komisję wniosku dotyczącego 2021 r. Ostateczna wersja opiera się na głównych elementach zaproponowanych przez Komisję, a mianowicie: zwalczaniu wylesiania, niezależnie od tego, czy jest ono legalne, czy nielegalne; rygorystyczne wymogi dotyczące identyfikowalności, łączące towary z gruntami rolnymi, na których zostały wyprodukowane; oraz krajowy system porównawczy.

Nowe rozporządzenie określa surowe, obowiązkowe zasady należytej staranności dla firm , które chcą wprowadzać odpowiednie produkty na rynek UE lub je eksportować. Operatorzy i handlowcy będą musieli udowodnić, że produkty są zarówno wolne od wylesiania (wyprodukowane na gruntach, które nie zostały wylesione po 31 grudnia 2020 r.), jak i legalne (zgodne ze wszystkimi odpowiednimi przepisami obowiązującymi w kraju produkcji).

Przedsiębiorstwa będą również zobowiązane do gromadzenia dokładnych informacji geograficznych na temat gruntów rolnych, na których uprawiane są towary, z których pochodzą, aby można było sprawdzić zgodność tych towarów. Państwa członkowskie muszą dopilnować, aby nieprzestrzeganie przepisów prowadziło do skutecznych i odstraszających kar.

Lista objętych nią towarów będzie regularnie przeglądana i aktualizowana z uwzględnieniem nowych danych, takich jak zmieniające się wzorce wylesiania.

Komisja uruchomi system porównawczy, który oceni kraje lub ich części oraz poziom ryzyka wylesiania i degradacji lasów – wysokiego, standardowego lub niskiego ryzyka – uwzględniając również ekspansję rolnictwa w zakresie produkcji siedmiu towarów i produktów pochodnych. Obowiązki dla firm będą uzależnione od poziomu ryzyka. Pomoże to również ukierunkować prace UE wraz z krajami partnerskimi na rzecz powstrzymania wylesiania, przy jednoczesnym zwróceniu szczególnej uwagi na sytuację społeczności lokalnych i ludności tubylczej.

UE zwiększy swoje zaangażowanie na arenie międzynarodowej, zarówno w stosunkach dwustronnych z krajami będącymi producentami i konsumentami, jak i na odpowiednich forach wielostronnych, aby zapewnić skuteczne wdrażanie nowego prawa i w razie potrzeby pomagać krajom będącym producentami. Nowe przepisy nie tylko ograniczą emisje gazów cieplarnianych i utratę różnorodności biologicznej, ale także pomogą zabezpieczyć środki do życia milionom ludzi, w tym ludności tubylczej i społecznościom lokalnym na całym świecie, które w dużym stopniu polegają na ekosystemach leśnych.

Następne kroki

Parlament Europejski i Rada będą teraz formalnie musiały przyjąć nowe rozporządzenie, zanim wejdzie ono w życie. Po wejściu w życie rozporządzenia operatorzy i handlowcy będą mieli 18 miesięcy na wdrożenie nowych przepisów . Mikroprzedsiębiorstwa i małe przedsiębiorstwa będą mogły skorzystać z dłuższego okresu dostosowawczego, a także innych szczegółowych przepisów.

Jakie jest tło podjętej decyzji

Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) szacuje , że w latach 1990–2020 w wyniku wylesiania utracono 420 mln hektarów lasów – obszar większy niż UE. Konsumpcja w UE odpowiada za około 10% światowego wylesiania . Olej palmowy i soja stanowią ponad dwie trzecie tego.

W październiku 2020 r. Parlament skorzystał ze swoich prerogatyw zapisanych w Traktacie , by zwrócić się do Komisji o przedstawienie przepisów mających na celu powstrzymanie globalnego wylesiania spowodowanego przez UE .

oprac. e-mk; fot. ppr.pl; źródło PE i KE