Zwolnienia grupowe

1 lipca 2003 roku zmienią się przepisy dotyczące tzw. zwolnień grupowych, czyli regulacji związanych z rozwiązaniem umów o pracę z przyczyn dotyczących firmy – mówi Maciej Piotrowski, radca Okręgowego Inspektoratu Pracy w Krakowie.

W zakładach zatrudniających mniej niż 20 osób, ustawa o tzw. zwolnieniach grupowych nie będzie miała zastosowania. Oznacza to, że jeśli pracownicy takich zakładów zostaną zwolnieni (po dacie wejścia w życie ustawy) z przyczyn leżących wyłącznie po stronie pracodawcy, nie dostaną odprawy. Wypowiedzenie zostanie dokonane na mocy kodeksu pracy, a nie odrębnego aktu prawnego, jakim jest Ustawa o zwolnieniach grupowych.

Odprawa

W dotychczasowym brzmieniu ustawy odprawa była uzależniona od ogólnego stażu pracy. Jeżeli ktoś przepracował (mają umowę o pracę) mniej niż 10 lat, przysługiwała mu jednomiesięczna odprawa, gdy przepracował łącznie 10 lat, ale mniej niż 20, miał prawo do dwumiesięcznej odprawy, a gdy 20 i więcej lat - trzymiesięcznej.

Od 1 lipca br. zmieniają się zasady wyliczania odpraw. Ich wysokość będzie uzależniona od stażu pracy w danej firmie i będzie wynosić: dla pracowników, którzy przepracowali mniej niż 2 lata w zakładzie - jednomiesięczne wynagrodzenie; dla tych, którzy przepracowali mniej niż 8 lat - dwumiesięczne, a dla mających staż 8-letni lub dłuższy - trzymiesięczne. Jeszcze raz należy podkreślić, że te wszystkie okresy dotyczą wyłącznie stażu zatrudnienia u pracodawcy, który zwalnia pracownika, a nie stażu liczonego łącznie z uzyskanym w poprzednich miejscach pracy.

1 lipca br. zmienią się też zasady tzw. wykluczeń - sytuacji, w których pracownikowi odprawa nie przysługuje. Jeżeli ktoś jest uprawniony do renty lub emerytury w dniu rozwiązania stosunku pracy, nie otrzyma odprawy.

Na korzyść pracowników działa natomiast uchylenie dotychczasowej zasady, mówiącej. że w sytuacji gdy pracownikowi przysługują

równocześnie dwie odprawy

- emerytalna lub rentowa oraz z tytułu zwolnienia z pracy - może on otrzymać tylko jedną, korzystniejszą. Po 1 lipca br. można będzie otrzymać obie odprawy łącznie.

Szczególna sytuacja pojawia się, gdy pracownik dostał wypowiedzenie jeszcze według starych przepisów, przed 1 lipca, ale okres wypowiedzenia kończy się w późniejszym terminie. W takim przypadku stosuje się korzystniejsze dla pracownika przepisy. Jeżeli przepracował on łącznie 20 lat, lecz w danej firmie jest zatrudniony od niedawna, np. od roku, skorzysta z unormowań dotychczasowych i otrzyma trzymiesięczną odprawę. Jeśli pracownik przepracował w danej firmie 8 lat, ale była to jego pierwsza praca, skorzysta z nowych przepisów, dzięki czemu również otrzyma trzymiesięczną odprawę, mimo że jego łączny staż pracy nie osiągnął nawet 10 lat.

Świadczenia przedemerytalne

Poważnym problemem, w przypadku pracowników firm zatrudniających mniej niż 20 osób, będzie świadczenie przedemerytalne, gdyż nie ma tu zastosowania ustawa o zwolnieniach grupowych.

Jedną z przesłanek otrzymania takiego świadczenia jest fakt zwolnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy. Ponieważ w małych firmach niemożliwe będzie zastosowanie przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych, najrozsądniejszym wyjściem wydaje się przytoczenie podstawy prawnej z kodeksu pracy wraz z dopiskiem -

"z przyczyn pracodawcy"

Na świadectwie pracy pojawi się więc zapis: art. 30, par. 1 p. 2 kodeksu pracy - z przyczyn pracodawcy. Mimo że do dnia dzisiejszego nie ma dokładnej interpretacji, jak rozwiązać taką sytuację, wszelkie przesłanki wskazują, że proponowane wyżej rozwiązanie najlepiej zabezpiecza prawa pracownika. Opisana przez nas sytuacja będzie istniała tylko do końca 2003 roku. Od 1 stycznia następnego roku wejdzie w życie nowa ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn nie dotyczących pracownika. Powinna ona ostatecznie wyjaśnić tego rodzaju wątpliwości.

W firmach zatrudniających powyżej 20 osób stosowane są przepisy ustawy o zwolnieniach "grupowych" dotyczące m. in. odpraw, form rozwiązywania stosunku pracy oraz trybu dokonywania zwolnienia. W zakresie świadczenia przedemerytalnego nie zaszły poważne zmiany.