Nowa klasyfikacja zawodów

Wprowadzona 20 kwietnia 1995 r. i zmodyfikowana w 1998 r. rozporządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej klasyfikacja zawodowa nie uwzględniała zmienionych uregulowań prawnych oraz nowych zawodów. Nie była w pełni spójna ze standardami międzynarodowymi. Konieczne były zmian. Nowe rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw nr 222 z 20 grudnia 2002 r.

Klasyfikacja zawodów i specjalności jest wykorzystywana w pośrednictwie pracy oraz poradnictwie zawodowym, szkoleniu i dokształcaniu pracowników. Pomocna jest przy gromadzeniu danych oraz analizach i prognozach dotyczących rynku pracy.

Podstawowe zmiany jakich dokonano w klasyfikacji to wprowadzenie nowych zawodów, także funkcjonujących w siłach zbrojnych, zmniejszenie liczby zawodów i specjalności poprzez łączenie wąskich specjalności w szerzej definiowane. 

Układ klasyfikacji, kryteria klasyfikacyjne oraz system kodowy zostały opracowane na podstawie Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO-88 (COM), dostosowanego do potrzeb Unii Europejskiej. Zawody zgrupowano na podstawie podobieństwa kwalifikacji zawodowych wymaganych dla realizacji zadań danego zawodu (specjalności) z uwzględnieniem dwóch aspektów kwalifikacji: ich poziomu i specjalizacji. Dzięki temu zabiegowi w ramach struktury powstało 10 grup wielkich, 30 grup dużych powstałych z podziału grup wielkich, 116 grup średnich utworzonych poprzez podział grup dużych oraz 387 grup elementarnych, które z kolei wydzielono z grup średnich przy czym grupy elementarne obejmują 1636 zawodów i specjalności.

W ramach wielkich grup zawodowych wyodrębniono następujące kategorie: 

Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Zaliczono tu osoby, które zajmują się planowaniem, określaniem i realizowaniem podstawowych celów i kierunków polityki państwa, formułowaniem przepisów prawnych, kierowaniem działalnością jednostek administracji publicznej oraz sprawowaniem funkcji zarządzania w przedsiębiorstwach lub ich wewnętrznych jednostkach organizacyjnych.

Specjaliści. Grupa obejmuje zawody wymagające posiadania wysokiego poziomu wiedzy zawodowej, umiejętności oraz doświadczenia w zakresie nauk technicznych, przyrodniczych, społecznych, humanistycznych i pokrewnych. Ich głównymi zadaniami są : wdrażanie do praktyki koncepcji i teorii naukowych lub artystycznych, powiększanie dotychczasowego stanu wiedzy poprzez badania i twórczość oraz systematyczne nauczanie w tym zakresie.

Technicy i inny średni personel. Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do wykonywania głównie prac technicznych i podobnych, związanych z badaniem i stosowaniem naukowych oraz artystycznych koncepcji i metod działania.

Pracownicy biurowi. Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do zapisywania, organizowania, przechowywania i wyszukiwania informacji, obliczania danych liczbowych, finansowych i statystycznych oraz wykonywania obowiązków wobec klientów, szczególnie związanych z operacjami pieniężnymi, organizowaniem podróży, informacjami i spotkaniami w zakresie biznesu.

Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy. Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia, które są niezbędne do świadczenia usług ochrony, usług osobistych związanych min. z podróżą, prowadzeniem gospodarstwa, dostarczaniem żywności, opieką osobistą oraz sprzedażą i demonstrowaniem towarów.

Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy. Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do zbioru ziemiopłodów, zbierania owoców lub roślin dziko rosnących, uprawy i eksploatacji lasów, chowu i hodowli zwierząt, połowów lub hodowli ryb.

Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uzyskiwania i obróbki surowców, wytwarzania i naprawy towarów oraz budowy, konserwacji i naprawy dróg, konstrukcji i maszyn. Główne zadania wymagają znajomości i zrozumienia charakteru pracy, stosowanych materiałów, maszyn i wytwarzanych produktów.

Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń. Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy i umiejętności i doświadczenia niezbędnych do prowadzenia pojazdów i innego sprzętu ruchomego, nadzorowania, kontroli i obserwacji pracy maszyn i urządzeń przemysłowych na miejscu lub przy pomocy zdalnego sterowania oraz do montowania produktów z komponentów według ścisłych norm i metod. Wykonywanie zadań wymaga głownie posiadania wiedzy i zrozumienia zasad funkcjonowania obsługiwanych urządzeń.

Pracownicy przy pracach prostych. Grupa ta obejmuje zawody, które wymagają niskich lub podstawowych umiejętności i niewielkiej wiedzy teoretycznej niezbędnej do wykonywania przeważnie prostych i rutynowych prac. Praca wykonywana jest przy zastosowaniu prostych narzędzi ręcznych i przy ograniczonej własnej inicjatywie i ocenie. W niektórych przypadkach wymaga pewnego wysiłku fizycznego.

Siły zbrojne. W grupie tej klasyfikowani są żołnierze zawodowi służby stałej i kontraktowej oraz żołnierze zasadniczej i nadterminowej służby wojskowej.