Ze względu na potrzebę zapewnienia młodocianym dłuższego wypoczynku, co wynika z konieczności ochrony ich zdrowia uprawnienia urlopowe pracowników młodocianych ukształtowane zostały korzystniej niż uprawnienia pozostałych pracowników. Odmienność regulacji sprowadza się do przyznania im dłuższego wymiaru urlopu, a także krótszego okresu wyczekiwania na urlop.
Przypomnijmy, iż od 1 września ubiegłego roku za młodocianego uznawana jest osoba, która ukończyła 16 (poprzednio – 15) lat i nie przekroczyła 18 lat.
Wymiar urlopu
Zgodnie z art. 205 kodeksu pracy młodociany podejmujący pracę po raz pierwszy nabywa prawo do pierwszego urlopu w wymiarze 12 dni roboczych już po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy. Urlopu tego nie zalicza się do urlopu przysługującego pracownikowi młodocianemu po roku pracy. Prawo do urlopu w wymiarze 12 dni powstaje tylko raz. Przy drugim i kolejnych zatrudnieniach nie ma on już prawa do takiego urlopu.
Po roku pracy i w latach następnych pracownikowi młodocianemu przysługuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych, a więc w wymiarze, który pozostałym pracownik przysługuje dopiero po 10 latach pracy.
Tylko w roku kalendarzowym, w którym pracownik młodociany kończy 18 lat, przysługuje mu krótszy urlop, a mianowicie 20 dni roboczych. Urlop w wymiarze 20 dni przysługuje w roku kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat.
W czasie ferii szkolnych
Dłuższy urlop pracownicy młodociani uzyskują bez względu na to, czy zostali zatrudnieni na podstawie zwykłej umowy o pracę czy też umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, a także czy wypełniają obowiązek dokształcania się czy też nie. Od tej ostatniej okoliczności zależy jednak, czy pracodawca ma obowiązek udzielić im urlopu w czasie ferii szkolnych. Stosownie bowiem do art. 205 par. 3 i 4 k.p. młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Pozostałym młodocianym udziela się urlopu na ogólnych przewidzianych w art. 163 k.p. zasadach.
Pracodawca obowiązany jest także na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Jest to wyjątek od ogólnej zasady przewidzianej w art. 174 par. 2 k.p., stanowiącej, iż okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się pracownikowi do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Od nowego roku młodociany może skorzystać też z tzw. urlopu zaliczkowego. Chodzi tu o urlop, którego pracodawca może udzielić w okresie ferii szkolnych młodocianemu, który nie nabył jeszcze prawa do urlopu i wystąpił do pracodawcy z takim wnioskiem.
Nie jest to jednak obowiązek pracodawcy. Użycie w art. 205 par. 3 k.p., sformułowania "pracodawca może" przesądza, iż wyłącznie od decyzji pracodawcy zależy zarówno czy z takiego urlopu młodociany będzie mógł skorzystać, a także wymiar tego urlopu. Trzeba jednak pamiętać, iż taki udzielony zaliczkowo urlop zmniejsza wymiar urlopu należnego młodocianemu po przepracowaniu wymaganego okresu.